رسانه و سواد رسانه ای

در حال حاضر حدود370 ماهواره در جهان فعاليت مي کنند که اين تعداد ماهواره امواج حدود12000 شبکه تلويزيوني را پشتيباني مي کنند. از بين اين تعداد ماهواره امواج حدود30 تا35 ماهواره آسمان کشورمان را پوشش مي دهد و حدودا3000 شبکه قابل دريافتند. در کنار ماهواره طي سال هاي اخير اصولا رسانه به معني عام خود پيچيده تر، گسترده تر و البته سهل الوصول تر شده است. اينترنت بستري مهيا براي تبادل اطلاعات و تسهيل ارتباطات فراهم آورده که در خوان گسترده آن شبکه هاي اجتماعي و همه گونه فعاليت رسانه اي معنا پيدا مي کند. در کشور ما در چند سال گذشته رسانه هم از بعد سخت افزار فناوري هاي نوين و هم از بعد ميزان استفاده کنندگان و مخاطبان گسترش چشمگيري داشته و علاقه مندي شهروندان ايراني به رسانه و مظاهر فناوري هاي جديد ارتباطاتي (ماهواره، اينترنت، موبايل، سينما و ...) در دنيا زبانزد خاص و عام شده اما متاسفانه در کنار اين بستر ارائه شده سواد رسانه اي شهروندان ارتقا نيافته است. سواد رسانه اي يعني مجهز شدن و توانمند شدن مخاطبان به قدرت تجزيه و تحليل در مواجهه با محتوا و پيام رسانه اي ها گوناگون. هدف اصلي سواد رسانه اي اين است که مخاطبان به قدرت بيشتري در تفسير، تعبير و نقد پيام هاي رسانه اي دست يابند. سواد رسانه اي به افراد توانايي مي بخشد تا ضمن اينکه متفکراني منتقد باشند خود نيز به مولدان خلاق پيام ها تبديل شوند. در حال حاضر حدود370 ماهواره در جهان فعاليت مي کنند که اين تعداد ماهواره امواج حدود12000 شبکه تلويزيوني را پشتيباني مي کنند. از بين اين تعداد ماهواره امواج حدود30 تا35 ماهواره آسمان کشورمان را پوشش مي دهد و حدودا3000 شبکه قابل دريافتند. در کنار ماهواره طي سال هاي اخير اصولا رسانه به معني عام خود پيچيده تر، گسترده تر و البته سهل الوصول تر شده است. اينترنت بستري مهيا براي تبادل اطلاعات و تسهيل ارتباطات فراهم آورده که در خوان گسترده آن شبکه هاي اجتماعي و همه گونه فعاليت رسانه اي معنا پيدا مي کند. در کشور ما در چند سال گذشته رسانه هم از بعد سخت افزار فناوري هاي نوين و هم از بعد ميزان استفاده کنندگان و مخاطبان گسترش چشمگيري داشته و علاقه مندي شهروندان ايراني به رسانه و مظاهر فناوري هاي جديد ارتباطاتي (ماهواره، اينترنت، موبايل، سينما و ...) در دنيا زبانزد خاص و عام شده اما متاسفانه در کنار اين بستر ارائه شده سواد رسانه اي شهروندان ارتقا نيافته است. سواد رسانه اي يعني مجهز شدن و توانمند شدن مخاطبان به قدرت تجزيه و تحليل در مواجهه با محتوا و پيام رسانه اي ها گوناگون. هدف اصلي سواد رسانه اي اين است که مخاطبان به قدرت بيشتري در تفسير، تعبير و نقد پيام هاي رسانه اي دست يابند. سواد رسانه اي به افراد توانايي مي بخشد تا ضمن اينکه متفکراني منتقد باشند خود نيز به مولدان خلاق پيام ها تبديل شوند. در حالي که فناوري هاي ارتباطي جوامع مختلف را متحول ساخته، بر فهم و ادراک ما از خودمان، جوامع مان و تنوع فرهنگي ما تاثير مي گذارد مسلما بهره مندي از سواد رسانه اي مهارتي حياتي براي قرن21 به حساب مي آيد. سواد رسانه اي شامل توانايي دسترسي، تحليل، ارزيابي و پردازش فعاليت اطلاعات است. عمر دانش سواد رسانه اي در جهان حدود30 سال است و بيشتر در کشورهاي ژاپن و کانادا مطرح بوده است. علت عمده برجسته شدن اين موضوع در برخي کشورها مصون شدن مخاطبان در مقابل انواع تبليغات تجاري و گاه خشونت و نيز برخي مضامين مضر ديگر بوده است که به منظور حمايت از مخاطبان اين بحث به تدريج جايگاه خود را در محافل علمي جهان گشود. آموزش هاي رسانه اي و ارتقا سواد رسانه اي در لايه هاي متني جامعه يک نياز و ضرورت براي فرهنگ، سياست و امنيت ملي ماست. در نظام آموزش و پرورش، در رسانه ملي، در مطبوعات و از طريق نگارش کتاب هاي گوناگون بايد سواد رسانه اي توده ها و حتي نخبگان ما ارتقا يابد. متاسفانه در جريان حوادث پس از انتخابات سال گذشته در کشورمان که از طريق آن تجربه اي مغتنم و آزمون بسيار ارزشمند براي نظام اسلامي رقم خورد شاهد بوديم حتي برخي از نخبگان و دانشگاهيان ما چنان از خوراک رسانه هاي غربي و شبکه هاي ماهواره اي اثر پذير شده اند که مجالي براي بحث و مباحثه باقي نمي گذارند!! البته در کنار اين عده بودند ميليون ها ايراني بصير و هوشمند که در9 دي و22 بهمن بلوغ سياسي و اوج درک و فهم رسانه اي خود را به نمايش گذاشتند. از منظر برخي نويسندگان و صاحبنظران، مفهوم رسانه چنان عام و گسترده است که محصولات فرهنگي متعددي چون کتاب، سينما، موسيقي و مواردي از اين قبيل را نيز در بر مي گيرد. اکنون که در ايام برگزاري نمايشگاه کتاب تهران هستيم و جوانان و دانشگاهيان و اهالي فرهنگ و دانش از اين بوستان مهم و انديشه توشه بر مي گيرند چقدر بجاست که نسبت به افزايش سطح سواد رسانه اي در بين آحاد جامعه توجه شود. حوادث و اغتشاشات سال گذشته به عينه نشان دادند که ما تا چه ميزان از فعاليت رسانه اي غرب و اساسا فضاي رسانه اي آسيب پذير هستيم! تعدادي وبلاگ نويس و فعال حرفه اي در عرصه شبکه هاي اجتماعي به علاوه چند شبکه تلويزيوني فارسي زبان و عده اي که مثلا از طريق اس ام اس و ايميل به تحريک احساسات ميليون ها راي دهنده ايراني روي آوردند و موفق شدند ولو در مقطعي کوتاه و با دروغ امنيت ملي و وجهه جمهوري اسلامي را خدشه دار کنند. در داخل هم مجبور شديم تا حدود دو ماه رسانه بسيطي چون پيامک را قطع کنيم؛ اينها واقعياتي هستند که بستر وقوع فتنه را در کشور مهيا کردند و گوياي عمق کم کاري ما در حوزه رسانه و بهره گيري از اين ظرفيت براي آگاهي بخشي و مصون سازي افکار عمومي در برابر امواج مسموم و مخرب رسانه هاي ضد ايراني است. نتوانستيم از ابزار رسانه براي فرهنگ ايراني- اسلامي استفاده کنيم. قادر نبوده ايم رسانه هايي اعتمادساز، رقابتي و در راستاي اهداف و منافع ملي راه اندازي کنيم. اقداماتي هم که به انجام رسانده ايم پراکنده، ضعيف و مقطعي بوده است. امروز نيازمند حضور پرقدرت و پررنگ جريان فرهنگي انقلاب اسلامي در فضاي سايبري هستيم که البته اين امر نيازمند حمايت و همکاري درون سيستمي است. همچنين بايد شبکه هاي اجتماعي پيونددهنده و پر جذابيت فعال شوند و صدا و سيماي ما حرفه اي تر، هنرمندانه تر و چابک تر در عرصه خبر، سرگرمي، فيلم، آموزش و آگاهي بخشي وارد ميدان شود. چند روزنامه پرتيراژ و پرمحتوا و آ زادمنش از سوي افرادي خوشنام از منظر افکار عمومي و قابل اعتماد از منظر نظام اسلامي به راه افتند که هم صبغه نخبگي در آن وجود داشته باشد و هم جذابيت هاي عاميانه و مبتني براي لايه هاي متنوع اجتماع. اينها راهکار هايي هستند که لازم است در حوزه رسانه و سواد رسانه اي به آنها توجه شود. تصميم گيران نظام از يک سو و اصحاب علم ارتباطات، اهالي رسانه، مطبوعاتي ها، هنرمندان و فيلمسازان و همه و همه بايد در اين امر خطير ايفاي نقش کنند تا بتوان در آينده نه چندان دور که نسل هاي جديد و پديده هاي تازه رسانه و اينترنت و ماهواره پا به عرصه وجود و رقابت و پيام رساني مي گذارند، آسيب پذيري ما و فرهنگ ديني و ملي ما به حداقل رسيده باشد.