جهل و تحجر دیروز و ایدزی که حالا از آن می ترسیم

هنوز زمان زیادی از روزهایی که بنر‌ها و پلاکاردهای آموزش پیشگیری از ایدز در خیابان‌ها و کوچه پاره می‌شد و می‌سوخت نگذشته است، هنوز هم در خیلی از مدارس مدیران و معلمان از بیان هرگونه اطلاعات در مورد این بیماری شرم دارند و هنوز در بسیاری از خانواده‌های ایرانی صحبت کردن در مورد بیماری ایدز در دایره ممنوعه است. به گزارش خبرنگار اجتماعی «فردا» از اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ که اولین گروه از بیماران مبتلا به ویروس HIVاز طریق واردات خون‌های آلوده شناسایی شدند تاکنون که نگرانی‌ها از گسترش این بیماری در اوج قرار دارد همواره لایه‌ای از پنهان کاری، فرافکنی و کوچک انگاری موضوع بر آن سایه افکنده بوده است. این امر بیش از هرچیز موجب آن بوده است که موضوعاتی نظیر آمار و ارقام شیوع و بیماران، آموزش راه‌های پیشگیری، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی مسائل مربوطه با چالشهای جدی مواجه شود که اغلب تابوهای جامعه، حساسیت فرهنگی و مذهبی و مسائلی از این دست عوامل اصلی آن بوده‌اند. حسایت‌های موجود در جامعه نسبت به بیماری ایدز و اطلاع رسانی در مورد آن تا بدانجا پیش رفته که در برخی شهر‌ها کلیه اقدامات مربوط به آموزش و فرهنگسازی مسائل مربوط با راه‌های پیشگیری از آن با مخالفت‌های جدی و حتی برخورد شدید افراد و جریان‌های متعصب روبرو می‌شد. در این بین برهم زدن دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی، ممنوعیت برگزاری این دوره‌ها، آتش زدن، پاره کردن و جمع آوری پلاکارد‌ها، و تبلیغات محیطی مربوطه تنها گوشه‌ای از این قبیل کار‌ها بوده که در ‌‌نهایت باعث آن می‌شد تا مسئولین مربوطه نیز جدا از رویکرد‌های تخصصی و علمی ایدز را از دایره توجهات خارج کرده و با ‌‌نهایت احتیاط و پنهان کاری در مورد آن موضعگیری و صحبت کنند. علیرغم همه این مسائل، بررسی وضعیت بیماری ایدز در ایران نشان می‌داد که رویکرد موجود تنها رشد این بیماری و گسترده شدن ابعاد آن را درپی داشته است به طوریکه بر اساس آمارهای اعلام شده توسط نماینده سازمان بهداشت جهانی در ایران طی ۵ سال گذشته شمار مبتلایان به ایدز رشدی ۱۰۰ درصدی را شاهد بوده است. نگرانی‌ها آنجا بیشتر می‌شود که بر اساس اعلام مسئولین وزارت بهداشت عامل اصلی انتقال از طریق تزریق موارد مخدر به ارتباط جنسی در حال تغییر است. دکترعباس صداقت رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت، در گفتگو با «فردا» تاکید کرد: درسال‌های اخیر شیوع ایدز در مصرف‌ کنندگان مواد مخدر و زندانیان کاهش یافته اما شیوع ابتلا به این بیماری از طریق تماس جنسی در حال افزایش است. وی افزود: سهم اعتیاد تزریقی در سال ۸۹، ۵/۷۰ درصد، برقراری روابط جنسی ۹/۱۷ درصد و انتقال از مادر مبتلا به کودک ۷/۱ درصد بوده است. در حالی که این میزان تا پایان نیمه اول سال ۸۸ نشان می‌دهد اعتیاد تزریقی ۶/۷۶ درصد، رابطه جنسی ۶/۱۷ درصد و انتقال از مادر مبتلا به کودک ۶/۱ درصد بوده است و این آمار‌ها حکایت از رشد حدود پنج درصدی ابتلا از طریق روابط جنسی پرخطر دارد که می‌تواند نگران کننده باشد.

رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت همچنین با اشاره به اینکه شیوع مصرف داروهای روان گردان در بروز بیشتر این بیماری موثر است گفت: متاسفانه در سالهای اخیر شیوع مصرف داروهای روان گردان در میان جوانان و نوجوانان گسترش بیشتری یافته و این دارو‌ها علاوه بر اثرات تخریبی که در سیستم اعصاب دارد منجر به افزایش رفتارهای پرخطر جنسی و ایجاد میل کاذب می‌شود. صداقت افزود: شیوع مبتلایان ایدز در زنان از طریق ارتباط جنسی نیز در حال گسترش است. عموما ۵۰ درصد انتقال از طریق ارتباطات جنسی و شرکای جنسی متعدد است که زنان خیابانی در آن نقش مهمی دارند و روز به روز نیز در حال بیشتر شدن است. در حال حاضر ۹۲ درصد از مبتلایان مردان هستند و ۸ درصد زنان. اما با شیوع بیشتر این بیماری از طریق تماس جنسی قاعدتا تعداد زنان باید افزایش بیشتری یابد. صداقت با بیان اینکه ۴۶ درصد از مبتلایان به ایدز در سنین ۲۵ تا ۳۴ سال قرار دارند، گفت: ‌ تا اواخر سال گذشته حدود ۲۲ هزار نفر بیمار مبتلا به ایدز شناسایی شدند اما پیش بینی می‌شود که حدود ۶۰ هزار مورد دیگر هم مبتلا باشند که یا خود ازبیماریشان خبر ندارند و یا اینکه خود را به مراکز درمانی معرفی نکرده‌اند اما آمار‌ها نشان می‌دهد که سن جوانی و می‌انسالی یعنی اوج جنسی در افراد بیشتر در خطر این بیماری می‌باشند. صداقت همچنین نقش رسانه‌ها را دراطلاع‌رسانی و آگاه کردن مردم به خطرات بیماری ایدز مهم دانست و تصریح کرد: افزایش فعالیت‌های اطلاع رسانی رسانه‌ها، برامه‌های وزارت آموزش و پرورش در قالب‌های آموزشی از جمله مهارت‌های زندگی می‌تواند نقش موثری در کاهش شیوع این بیماری ایفا نماید. این‌ها در شرایطی است که سال‌ها است بحث آموزش در لابلای موازی کاری‌ها، کم توجهی و‌‌ همان رویکرد پنهان کاری به خصوص در سازمان‌ها و نهاد‌های فرهنگی و آموزشی نظیر صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و... پم شده است. علیرغم توجه غالب کشورهای جهان به موضوع ایدز، و برنامه‌های گسترده آموزشی، رسانه‌ای و و فرهنگی در خصوص راه‌های پیشگیری از آن، این مسئله هیچگاه به عنوان یک اولویت در برنامه تألیف کتاب‌های درسی، طرح‌های آموزشی، فیلم‌ها و سریال‌ها و سایر ابزارهای فرهنگی و اطلاع رسانی مورد توجه قرار نگرفته است. حمیدرضا شاعری رییس انجمن ایدز ایران به «فردا» می‌گوید: از سال ۶۵ تا اوایل دهه ۷۰ بیشترین موارد ابتلا به ایدز مربوط به استفاده از فرآورده‌های خونی آلوده از سوی مبتلایان به بیماریهایی چون هموفیلی و تالاسمی بود. در این شرایط ایدز به‌کندی شیوع می‌یافت تا اینکه تا اواسط دهه ۷۰ شیوع لجام گسیخته آن در جمعیت معتادان تزریقی در زندان‌ها افزایش یافت وتا هم اکنون ادامه دارد. وی افزود: موج سوم شیوع این بیماری از طریق رفتارهای پرخطر جنسی در راه است که ضرورت آموزشهای سلامت جنسی برای جوانان حداقل کاری است که می‌توان برای تاخیر در گسترش آن انجام داد.

رییس انجمن ایدز ایران درباره بیشتر بودن آمار مردان مبتلا به ایدز در ایران نسبت به زنان یادآوری کرد: زنان ۴ تا ۱۰ برابر مستعد‌تر از مردان برای ابتلا به ایدز هستند. البته در جهان تعداد زنان و مردان مبتلا به ایدز نزدیک به هم است اما در ایران چون بیشترین عامل ابتلا به ایدز، تاکنون تزریق مشترک شناخته شده است از این رو و تعداد معتادان مرد بیشتر است در نتیجه مردان مبتلا نیز نسبت به زنان بیشتر می‌باشد. شاعری درباره پیشگیری از ابتلا به ایدز اظهار کرد: در جهان روشهای مطمئن و معتبری بر پایه تجربه‌ها و نتایج مهم وجود دارد اما استفاده از آن‌ها در ایران مستلزم تعامل موثر آموزش دهندگان و آموزش گیرندگان است که به عزم ملی و بسیج عمومی نیاز دارد اما متاسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده ورسانه‌های دیداری و شنیداری در این زمینه مقطعی عمل می‌کنند و در دو سه مناسبت سالانه خاص مانند هفته ایدز و هفته سلامت به این بیماری می‌پردازند. به گزارش «فردا» بررسی هرآنچه در موضوع ایدز در کشور اتفاق افتاده و در جریان است نشان می‌دهد ابعاد ماجرا باید جدی‌تر از قبل مورد توجه قرار بگیرد و فارغ از تابوهای خود ساخته و تعصبات کور برنامه‌ای کلان جهت آموزش و آگاهی سازی اجتماع در دستور کار همه دستگاه‌ها و نهاد‌های متولی امور اجتماعی، فرهنگی و رسانه‌ای کشور قرار بگیرد. امروز با حدود ۲۰ هزار بیمار رسمی مبتلا به ایدز روبرو هستیم و شمار غیر رسمی مبتلایان نیز چندین برابر پیس بینی می‌شود، چند سالی است که زنگ خطر شیوع از طریق ارتباط جنسی بلند شده و اینبار مسئولین رسمی کشور نیز وضعیت هشدار را پنهان نکرده‌اند و از این رو باید قدر لحظه‌های فعلی را دانسته و دست به کار شد تا افسوس فرجام سالهای پیش روی ما نباشد.