رمان‌هایی محبوب با محوریت رویدادهای انقلاب و دفاع‌مقدس

مقدمه؛ بایرامی و بی‌توجهی به خرس طلائی نویسندگان

محمدرضا بایرامی نویسنده جنگ است و در کنار آثاری که از او در حوزه عمومی داستان منتشر شده است آثاری را هم با موضوع داستان دفاع مقدس منتشر شده است. بایرامی یکی از نویسندگانی است که توانسته است برای ادبیات ایران در عرصه‌های جهانی افتخار کسب کند؛ کتاب «کوه مرا صدا زد» که به قلم این نویسنده ارزشمند کشورمان نوشته شده است افتخارات بسیاری را درعرصه‌های مختلف و جشنواره‌ها و فستیوال‌های جهانی کسب کرد که جایزه خرس طلایی جایزه و کبرای آبی سوییس جایزه و نیز جایزه کتاب سال سوییس از مهمترین این جایزه‌ها در عرصه‌های خارجی است. نکته تاسف‌برانگیز آن است که جایزه گرفتن فیلمی مانند «جدایی نادر از سیمین» در عرصه‌های جهانی همواره در بوق و کرناهای رسانه‌ای شده و به تبع نگاه جامعه به این فیلم معطوف گردیده است اما کتابی که توسط نویسنده‌ای متعهد نوشته می‌شود و در مقام قیاس با فیلم اشاره شده، می‌تواند نگاه عمومی کتابخوانان دنیا را به خود معطوف کند به هیچ وجه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

آتش به اختیار، رمانی از آخرین روزهای جنگ

اما آنچه به آن اشاره خواهد شد، کتابی از این نویسنده است که مطالعه آن در ایام ماه مبارک رمضان، هم رج زدن خاطرات روزهای جنگ تحمیلی با قلمی شیوا است و هم داستانی جذاب را روایت می‌کند که مخاطب را با خود همراه می‌کند. کتاب «آتش به اختیار» که نگارش آن از سال 68 آغاز شد و حدود بیست سال طول کشید تا بایرامی بتواند آن را آنگونه که دوست دارد به پایان ببرد. بایرامی این کتاب را متفاوت‌تر از کتاب‌های دیگر دانسته و بسیاری از منتقدین نیز این کتاب را از جمله‌ کتاب‌های بسیار خوب و ارزشمند ادبیات دفاع مقدس می‌دانند.

آتش به اختیار درباره چند سرباز است که در آخرین روزهای جنگ، قبل از پذیرش رسمی قطعنامه صلح در حالیکه بقیه نیروها در حمله غافلگیرانه عراق عقب نشینی کرده‌اند، جا مانده‌اند و حین عقب نشینی در بیابان آواره و سرگردان شده و از بی آبی در حال تلف شدن هستند؛ این سربازان در ذیل این سرگشتگی در بیابان ـ‌‌که شاید اشاره‌ای به سرگشتگی حقیقی آن‌ها باشدـ مسائل مختلفی را از جمله در خصوص جنگ، مسائل روانشناسنه، مسائل اجتماعی و... بیان می‌کنند. این مساله البته از جمله مسائلی است که اثر او را از سایر آثاری که در خصوص ادبیات دفاع مقدس نوشته شده است متمایز می‌کند. ضمن این که در این اثر زاویه دید متغیر است و این تغییر زاویه دید می‌تواند تعلیق حاکم بر داستان را به صورت بسیار ملموسی به مخاطب منتقل کند. این کتاب توسط انتشارات نیستان منتشر گردیده است.

تالار پذیرایی پایتخت، تالاری که باید آن را خواند

محمدعلی گودینی یکی از نویسندگان متعهد کشورمان است که آثاری خواندنی را تا کنون د ر حوزه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس منتشر کرده است. از میان آثار گودینی، داستان صعود، در دومین دوره مسابقات بنیاد جانبازان رتبه دوم و داستان آجر بهمنی در سومین دوره همین مسابقات رتبه سوم را به‌دست آورده است. لبخند تلخ در مسابقات قلم زرین جزو پنج اثر اول انتخاب شده و داستان شیرین در دوره دوم جایزه عذرا رتبه دوم و نورد یكی است در اولین دوره مسابقات ادبی كارفرمایان و كارگران رتبه سوم را به‌دست آورده است . آخرین اثر او رمان « تالار پذیرایی پایتخت » است که در جشنواره داستان انقلاب مورد تقدیر قرار گرفت . این کتاب برگزیده جایزه کتاب فصل و در سومین دوره جایزه جلال هم تقدیر شد. از او در آینده نزدیک کتاب «زنی با کفش های مردانه » که به نوعی ادامه « تالار پذیرایی پایتخت» است منتشر می شود. این کتاب توانست در سومین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد که هیچ کتابی نتوانست عنوان برگزیده را به خود اختصاص دهد، عنوان کتاب تقدیر شده این دوره از جایزه جلال را به خود اختصاص دهد.

داستان کتاب تالار پذیرایی پایتخت از 6 بهمن سال 41 همزمان با طرح انقلاب سفید شروع و در خلال آن به جریان‌های روابط ارباب و رعیتی و انقلاب رعیتی اشاره می‌شود. ماجراهای رمان تالار پذیرایی پایتخت که قبل از 15 خرداد سال 42 شروع شده و وقایع انقلاب را به طور مستقیم مورد توجه قرار داده، پیش از انقلاب و در سال 53 تمام می‌شود. موضوع رمان از روستای پامیل و چند روستای اطراف آن به نام‌های برف‌رود، چغاپیره و گودپهن و... شروع می‌شود و با پیاده کردن طرح تقسیم اراضی ـ‌یکی از اصول انقلاب سفید‌ـ در این روستا و روستاهای دیگر، دگرگونی‌هایی رخ می‌دهد که تمام زندگی آن‌ها را تحت تاثیر خود قرار مي‌دهد.

این کتاب، یکی از خواندنی‌ترین کتاب‌هایی است که جریانات پیش از انقلاب را نشان مي‌دهد؛‌ قلم خوب محمدعلی گودینی در نگارش این کتاب به همراه کشش‌ها و تعلیق لازم برای جذب و نگاه داشتن مخاطب تا پایان داستان از جمله مسائلی است که گودینی در «تالار پذیرایی پایتخت» آن‌ها را رعایت کرده است. «تالار پذیرایی پایتخت» کتاب تحسین شده سوره مهر است و البته از این نویسنده پیش از این نیز یك مشت خاك (داستان نوجوانان)، گوی نان (داستان نوجوانان)، لبخند تلخ، دستی در آسمان، راز عمارت متروك (رمان)، نورد یكی است (مجموعه داستان)، سیلاب (مجموعه داستان) ، تالار پذیرایی پایتخت ( رمان) به چاپ رسیده است.

«من او»، مهمترین اثر امیرخانی

رضا امیرخانی کارنامه‌ای مشخص دارد. جوان نویسنده‌ای که بی‌تعارف‌های معمول رسانه‌ای، خوب می‌نویسد و حتی توانسته است بسیاری از منتقدان خود ـ‌که بیشتر منتقد اندیشه‌های او هستند تا قلمش‌ـ را نیز با داستان‌های خود اقناع کند. امیرخانی در «من او» نگاهی به بخشی از تاریخ کشور دارد که خود فضای آن را درک نکرده است. اتفاقی که توسط او و در قیدار نیز افتاد. داستان من او روایتی است از اتفاقات پیش از انقلاب که به صورت فلش‌بک روایت می‌شود. داستان در سال هزار وسی صد و دوازده هجری شمسی و در خانی آباد می‌گذرد. عشق علی نوه حاج فتاح و به مهتاب دختر اسکندر و رفاقت کریم و علی و داستان‌های از برادر مهتاب، هفت‌کور و آمدنشان به خانی آباد و رفتنشان به فرانسه، سرکار عزتی و چادر کشیدن‌های او از سر زنان محل، خانه نشینی مریم خواهر علی و نرفتن به مدرسه و در نهایت رفتن مریم و مهتاب به فرانسه داستان‌هایی است که در حاشیه داستان من او روایت می‌شود.

ایام ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مناسبی است تا این کتاب را تورق کنیم و ضمن این که از خون دل خوردن زنان پاکدامن کشور در حفظ حجاب خود در زمانی که چادر به سر داشتن جرم به حساب می‌آید با خبر شویم،‌رمانی پر کشش و جذاب را نیز خوانده باشیم. رمانی که هنوز بسیار از مخاطبان امیرخانی او را به این کتاب می‌شناسند. «من او» را سوره مهر برای اولین بار منتشر کرد و بعدها نیز چاپ‌های بسیاری از این کتاب را روانه بازار کرد و نهایتا امیرخانی برای تجمیع آثار خود در یک انتشارات امتیاز انتشار کتاب خود را به افق سپرد.