مذاکرات لوزان برنامه هسته‌ای ما را به کدام سو می‌برد؟/ نقاط مبهم و آشکار مذاکرات نوروزی 94
موضوع تحریم‌ها نیز بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. دست نخوردن ساختار تحریم‌ها از جمله مواردی است که بایستی بدان توجه شود. در مذاکرات ژنو و توافقنامه‌ای که در این زمینه صورت گرفت، بسیاری از کارشناسان نزدیک به دولت بیان داشتند که با این توافقنامه سد تحریم‌ها ترک می خورد و به مرور زمان ساختار تحریم ها از هم خواهد پاشید اما در عمل شاهد آن بودیم که چنین اتفاقی نیفتاد و تحریم‌ها تکان نخورد. در این زمینه نیز با توجه به ...
سرویس سیاسی «فردا»؛ مذاکرات فشرده هسته‌ای در لوزان سوئیس به پایان رسید و طرفین مذاکرات به خانه‌های خود بازگشتند تا از نزدیک گزارش آنچه در مذاکرات نوروزی به وقوع پیوست را به اطلاع کشور خود برسانند. مذاکرات هسته‌ای لوزان با تفاهم نامه‌ای برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای همراه شد. درواقع طرفین جهت رسیدن به اهداف مشترک به تفاهمی رسیدند که یک توافق نیست اما زمینه‌ای برای رسیدن به توافق در حدود سه ماه آینده را فراهم می‌کند و پایه و اساس مذاکرات توافق نهایی در لوزان بسته شد.
این مذاکرات در دو سطح قابل تحلیل است. در یک سطح مذاکرات با موضوع نحوه ادامه فعالیت هسته‌ای ایران همراه بود و در سطح دوم موضوع لغو تحریم‌ها که خواسته ایران بود مورد توجه قرار گرفت. در این میان نیز دو بیانیه در دانشگاه پلی تکنیک لوزان سوئیس قرائت شد. موگرینی به زبان انگلیسی متن بیانیه‌ای را قرائت کرد و ظریف نیز پس از آن بیانیه‌ای را قرائت کرد که بسیار بلندبالاتر از بیانیه به زبان انگلیسی بود و برخی از جزئیات در بیانیه فارسی مطرح شد. در این مذاکرات آنچه در زمینه
فعالیت هسته‌ای مطرح است، در محدود شدن این فعالیت‌ها و طی روند اعتمادسازی و راستی‌آزمایی است. نطنز تنها مرکز هسته‌ای ایران خواهد بود که به فعالیت خود ادامه می‌دهد. فردو به مرکز پژوهشی تبدیل می شود که کشورهای دیگر نیز در آن مشارکت خواهند داشت و برای بروز رسانی و پیشرفت هسته‌ای در آن فعالیت خواهد شد. تاسیسات هسته ای فردو به مرکز تحقیقات هسته ای و فیزیک پیشرفته تبدیل خواهد شد . بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان دو آبشار سانتریفیوژ در چرخش خواهند بود. همچنین نیمی از تاسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای(۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته ای و تولید ایزوتوپ های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص پیدا می کند. و بنابرآنچه محمد جواد ظریف اعلام کرده است، راکتور تحقیقاتی اراک، آب سنگین باقی خواهد ماند و با انجام بازطراحی ارتقاء یافته و روزآمد خواهد شد. در باز طراحی راکتور ضمن کاهش میزان تولیدی پلوتونیوم، کارآیی راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. بازطراحی راکتور اراک در چارچوب یک برنامه زمان بندی مشخص و در
قالب یک پروژه بین المللی مشترک تحت مدیریت ایران آغاز و پس از آن بلافاصله ساخت آن شروع و در چارچوب یک برنامه زمان بندی تکمیل خواهد شد. تولید سوخت رآکتور اراک و اعطای گواهی بین المللی سوخت راکتور از جمله موارد این همکاریهای بین المللی خواهد بود. از طرف دیگر، کارخانه تولید آب سنگین نیز مانند قبل به کار خود ادامه خواهد داد. این مباحث در زمینه تحریم‌ها بنابرآنچه مفاد این تفاهم نامه می گوید این است که براساس راه حل های بدست آمده، پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک ، تمامی قطعنامه های شورای امنیت لغو خواهد شد و همه تحریم‌های اقتصادی و مالی چندجانبه اروپا و یکجانبه امریکا از جمله تحریم های مالی، بانکی، بیمه، سرمایه گذاری و تمامی خدمات مرتبط با آنها در حوزه های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی وخودور سازی فورا لغو خواهند شد. همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان ها، نهادهای دولتی و خصوصی تحت تحریم های مرتبط هسته ای ایران از جمله؛ بانک مرکزی، سایر موسسات مالی و بانکی، سوئیفت، کشتیرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی، کشتیرانی نفت به‌طور همه‌جانبه فورا برداشته خواهند شد. همچنین کشورهای عضو گروه (۱+۵)
متعهد هستند از وضع تحریم‌های جدید در موضوع هسته ای خودداری نمایند. اما به نظر می رسد بعد از قرائت بیانیه لوزان برخی از طرف‌های مذاکرات هسته‌ای مواضع خاص خود اتخاذ کرده اند. وزیر خارجه آلمان از 20 سال تدابیر امنیتی شدید و محدود کردن فعالیت هسته‌ای ایران سخن گفت. جان کری نیز با بیان اینکه پارامترهای توافق آینده هسته‌ای مشخص شده است، بیان داشت که « نظارت بر ایران همیشگی خواهد بود و ایران دو سوم سانترفیوژهای هسته‌ای خود را برخواهد چید.» وی بیان داشت که ایران تنها در تاسیسات نطنز غنی سازی با درصد بسیاری پایینی را انجام خواهد داد. جان کری نیز مانند وزیرخارجه آلمان تاکید کرد ایران نخواهد توانست پلوتونیوم مورد نیاز برای تولید بمب بسازد. ایران بر اساس توافق صورت گرفته تا ۱۵ سال آینده هیچ رآکتورآب سنگینی نخواهد ساخت و نظارت شدید بر برنامه هسته ای ایران تا ۲۰ سال آینده تداوم خواهد یافت. سخنان باراک اوباما نیز بسیار متفاوت از اظهارات ظریف بود. وی اظهار داشت بر اساس این توافق صورت گرفته ایران دیگر رآکتور آب سنگین جدیدی را تولید نخواهد کرد.این توافق جلوی غنی سازی بیشتر ایران را خواهد گرفت و تا دو سوم ظرفیت غنی سازی
ایران را کاهش خواهد داد.
این مذاکرات در دو سطح قابل تحلیل است. در یک سطح مذاکرات با موضوع نحوه ادامه فعالیت هسته‌ای ایران همراه بود و در سطح دوم موضوع لغو تحریم‌ها که خواسته ایران بود مورد توجه قرار گرفت. در این میان نیز دو بیانیه در دانشگاه پلی تکنیک لوزان سوئیس قرائت شد. موگرینی به زبان انگلیسی متن بیانیه‌ای را قرائت کرد و ظریف نیز پس از آن بیانیه‌ای را قرائت کرد که بسیار بلندبالاتر از بیانیه به زبان انگلیسی بود و برخی از جزئیات در بیانیه فارسی مطرح شد. در این مذاکرات آنچه در زمینه
فعالیت هسته‌ای مطرح است، در محدود شدن این فعالیت‌ها و طی روند اعتمادسازی و راستی‌آزمایی است. نطنز تنها مرکز هسته‌ای ایران خواهد بود که به فعالیت خود ادامه می‌دهد. فردو به مرکز پژوهشی تبدیل می شود که کشورهای دیگر نیز در آن مشارکت خواهند داشت و برای بروز رسانی و پیشرفت هسته‌ای در آن فعالیت خواهد شد. تاسیسات هسته ای فردو به مرکز تحقیقات هسته ای و فیزیک پیشرفته تبدیل خواهد شد . بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان دو آبشار سانتریفیوژ در چرخش خواهند بود. همچنین نیمی از تاسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای(۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته ای و تولید ایزوتوپ های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص پیدا می کند. و بنابرآنچه محمد جواد ظریف اعلام کرده است، راکتور تحقیقاتی اراک، آب سنگین باقی خواهد ماند و با انجام بازطراحی ارتقاء یافته و روزآمد خواهد شد. در باز طراحی راکتور ضمن کاهش میزان تولیدی پلوتونیوم، کارآیی راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. بازطراحی راکتور اراک در چارچوب یک برنامه زمان بندی مشخص و در
قالب یک پروژه بین المللی مشترک تحت مدیریت ایران آغاز و پس از آن بلافاصله ساخت آن شروع و در چارچوب یک برنامه زمان بندی تکمیل خواهد شد. تولید سوخت رآکتور اراک و اعطای گواهی بین المللی سوخت راکتور از جمله موارد این همکاریهای بین المللی خواهد بود. از طرف دیگر، کارخانه تولید آب سنگین نیز مانند قبل به کار خود ادامه خواهد داد. این مباحث در زمینه تحریم‌ها بنابرآنچه مفاد این تفاهم نامه می گوید این است که براساس راه حل های بدست آمده، پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک ، تمامی قطعنامه های شورای امنیت لغو خواهد شد و همه تحریم‌های اقتصادی و مالی چندجانبه اروپا و یکجانبه امریکا از جمله تحریم های مالی، بانکی، بیمه، سرمایه گذاری و تمامی خدمات مرتبط با آنها در حوزه های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی وخودور سازی فورا لغو خواهند شد. همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان ها، نهادهای دولتی و خصوصی تحت تحریم های مرتبط هسته ای ایران از جمله؛ بانک مرکزی، سایر موسسات مالی و بانکی، سوئیفت، کشتیرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی، کشتیرانی نفت به‌طور همه‌جانبه فورا برداشته خواهند شد. همچنین کشورهای عضو گروه (۱+۵)
متعهد هستند از وضع تحریم‌های جدید در موضوع هسته ای خودداری نمایند. اما به نظر می رسد بعد از قرائت بیانیه لوزان برخی از طرف‌های مذاکرات هسته‌ای مواضع خاص خود اتخاذ کرده اند. وزیر خارجه آلمان از 20 سال تدابیر امنیتی شدید و محدود کردن فعالیت هسته‌ای ایران سخن گفت. جان کری نیز با بیان اینکه پارامترهای توافق آینده هسته‌ای مشخص شده است، بیان داشت که « نظارت بر ایران همیشگی خواهد بود و ایران دو سوم سانترفیوژهای هسته‌ای خود را برخواهد چید.» وی بیان داشت که ایران تنها در تاسیسات نطنز غنی سازی با درصد بسیاری پایینی را انجام خواهد داد. جان کری نیز مانند وزیرخارجه آلمان تاکید کرد ایران نخواهد توانست پلوتونیوم مورد نیاز برای تولید بمب بسازد. ایران بر اساس توافق صورت گرفته تا ۱۵ سال آینده هیچ رآکتورآب سنگینی نخواهد ساخت و نظارت شدید بر برنامه هسته ای ایران تا ۲۰ سال آینده تداوم خواهد یافت. سخنان باراک اوباما نیز بسیار متفاوت از اظهارات ظریف بود. وی اظهار داشت بر اساس این توافق صورت گرفته ایران دیگر رآکتور آب سنگین جدیدی را تولید نخواهد کرد.این توافق جلوی غنی سازی بیشتر ایران را خواهد گرفت و تا دو سوم ظرفیت غنی سازی
ایران را کاهش خواهد داد.
ظریف: هیچ کدام از تاسیسات هسته ای تعطیل نخواهد شد اظهاراتی که توسط وزیر خارجه کشورمان پس از ورود به ایران پاسخ داده شد. ظریف در این باره گفت که نطنز بدون وقفه و حتی یک روز توقف به کار خود ادامه خواهد داد و بحثی از بسته شدن فردو نیست و متجاوز از هزار سانتریفیوژ با همه تأسیسات در فردو باقی خواهد ماند که از این تعداد دو زنجیره بدون مواد هسته‌ای کار خواهند کرد و در آینده فردو با همکاری بین‌المللی به یک مرکز پیشرفته هسته‌ای و تحقیقاتی و فناوری نوین روز تبدیل می‌شود. ظریف افزود: صحبت از 20 سال محدودیت شدید به علاوه 10 سال اقدامات درازمدت بود اما امروز غنی سازی ما برای فقط 10 سال محدودیت خواهد داشت. رآکتور اراک به یکی از پیشرفته ترین رآکتورهای آب سنگین تبدیل می شود و صلح آمیز خواهد بود زیرا هدفی جز آن نداشتیم. وی افزود: اطمینان می دهم روزی که توافق در شورای امنیت تصویب شود در همان قطعنامه، همه قطعنامه های قبلی لغو می شود نه تعلیق و این بسیار دستاورد خوبی است و اگر کسی درباره لغو تدریجی تحریم‌ها صحبت می کند بر خلاف آنچه تاکنون تصویب شده است صحبت می کند. با این حال در خوشبینانه ترین حالت بنابر آنچه وزیر امورخارجه
کشورمان مطرح کرد بایستی سخنان اوباما را برای مصارف داخلی این کشور و همچنین اقناع اسرائیل مفید دانست. اما به هر حال بایستی مراقبت ویژه‌ای صورت گیرد تا این سخنان در توافقنامه نهایی رسوخ نکند. چه اینکه تفاوت در قرائت بیانیه‌ها کم کم به اظهارات مقامات رسوخ کرد و این موضوع ابهاماتی را بوجود آورد.
از سوی دیگر موضوع تحریم‌هایی که آمریکایی ها بیان داشته اند در یک دوره راستی آزمایی با توجه به نظر آژانس بین المللی اتمی لغو خواهند شد نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و باید نسبت به راستی آزمایی آژانس نیز اعتماد حاصل کرد. چراکه بعضا آژانس گزارشاتی منتشر کرده که رنگ و بوی سیاسی علیه کشورمان و به نفع آمریکا به خود گرفته است. از سوی دیگر موضوع مشکلات داخلی آمریکا و کنگره این کشور نیز نباید برای ایران هزینه زا باشد و کاخ سفید باید خود مساله داخلی سیاسی خود را حل کند. وقتی مذاکرات با مذاکره آمریکا با شوروی مقایسه می‌شود سخنان اوباما بلافاصله پس از قرائت بیانیه لوزان نیز نشان داد چقدر این مذاکرات برای وی با اهمیت است. اوباما مذاکرات ایران و قدرتهای جهانی را با مذاکرات آمریکا و شوروی سابق مقایسه کرد و بیان داشت که این مذاکرات مهم و حیاتی است. این نشان دهنده آن است که ایران در سطح بین الملل چقدر رشد داشته و اوباما برای تکمیل کارنامه کاری خود چقدر به این توافق نیاز دارد. از این جهت اینکه چرا آمریکایی‌ها مشتاق مذاکره با ایران بر سر برنامه هسته‌ای هستند، قابل ملاحظه است. کارشناسان خط قرمز ها را در بیانیه روشن کنند
البته بایستی کارشناسان امر در مورد خط قرمزهای ایران در مذاکرات لوزان نیز اظهار نظر کنند. تحقیقاتی نشدن سایت فردو، آب سنگین ماندن قلب رآکتور اراک، تأمین ظرفیت غنی سازی 190 هزار سو، متوقف نشدن روند رشد تحقیق و توسعه، قبول نکردن تعهدات فراتر از NPT، عدم ورود مذاکرات به حوزه موشکی، لغو یکجای همه تحریم ها در ابتدای توافق، دو مرحله ای نبودن توافق، برگشت پذیر بودن تعهدات، و... از جمله خط قرمزهای جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات بوده است که بایستی با توجه به مفاد تفاهم نامه پایه‌ای لوزان به طور کارشناسی در مورد آن بحث و تبادل نظر صورت گیرد. موضوع تحریم‌ها نیز بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. دست نخوردن ساختار تحریم‌ها از جمله مواردی است که بایستی بدان توجه شود. در مذاکرات ژنو و توافقنامه‌ای که در این زمینه صورت گرفت، بسیاری از کارشناسان نزدیک به دولت بیان داشتند که با این توافقنامه سد تحریم‌ها ترک می خورد و به مرور زمان ساختار تحریم ها از هم خواهد پاشید اما در عمل شاهد آن بودیم که چنین اتفاقی نیفتاد و تحریم‌ها تکان نخورد. در این زمینه نیز با توجه به سخنان وزیر امورخارجه کشورمان ایران دل به قطعنامه شورای امنیت
برای لغو قطعنامه‌ها بسته است. آیا تحریم ها لغو خواهد شد؟ در این زمینه نیز باید مراقبت لازم ایجاد شود و نسبت به این امر به طور کارشناسی بررسی شود که آیا مقاصد ایران در این زمینه و لغو کامل تحریم‌ها حادث خواهد شد؟ چه اینکه ساختار تحریم‌ها نشان داده که تنها بخشی از تحریم‌ها مربوط به سازمان ملل است و اتحادیه اروپا، آمریکا و حتی کنگره ایالات متحده نیز تحریم‌های خاص خود را بر ضد کشورمان اعمال کرده‌اند. در زمینه فعالیت هسته‌ای ایران نیز بایستی نسبت به آنچه ظریف بیان داشت و آنچه غربیها به آن تاکید دارند بررسی لازم صورت گیرد و به این سئوال پاسخ شفاف داده شود که در بلند مدت این توافقنامه در روند فعالیت هسته ای کشورمان چه تاثیری ایجاد خواهد کرد و ادعای کدام یک از طرفین مذاکرات صحت دارد. به هر جهت سه ماه دیگر تا مذاکرات نهایی باقی است و طی این فرصت بایستی با نقدها و بررسی های لازم که به دور از منافع سیاسی، منافع ملی در آن لحاظ شده باشد، نسبت به شکل گیری توافقی جامع و خوب برای ایران بررسی و تصمیم گیری شود.
دیدگاه تان را بنویسید