در کارهای فرهنگی «اصول‌گرا» نیستیم، «وصول‌گرا» هستیم

از حجم کارهای زمین مانده خجالت می‌کشم وی افزود: مهم ترین نقد بر عملکرد و کارنامه ما در حوزه فرهنگی را خود مقام معظم رهبری با بیانی روشن و شفاف مطرح می کنند که «کارنامه ما در حوزه فرهنگی قابل قبول نیست» و «فرهنگ در کشور مظلوم است». حتی ایشان این تعبیر را مطرح می کنند که اگر در عرصه های دیگر کارنامه قابل دفاع و قابل قبولی داشته باشیم، در حوزه فرهنگی حتما کارنامه ما قابل قبول نیست. شاید بحث هایی در جامعه تحت عنوان تهاجم فرهنگی و ناتوی فرهنگی که ما از آن نگران هستیم نیز به این دلیل است که در تولید اقتدار فرهنگی که به تعبیر مقام معظم رهبری اقتدار حقیقی است، ناموفق بوده ایم. شهردار تهران با بیان اینکه «مهم ترین عرصه پیشرفت، توسعه و همچنین استقلال یک کشور در حوزه پیشرفت فرهنگی آن کشور است»، عنوان داشت: اولین شرط کار فرهنگی، نیت افرادی است که وارد کار فرهنگی می شوند، به نحوی که باید ببینیم آیا این نیت الهی و خالصانه هست یا خیر؟ این امر هم به کلام و سخنرانی بستگی ندارد بلکه مهم این است که در قلب ما چه می گذرد و با چه نیتی سخن می گوییم. همچنین باید ببینیم که منطق ما در کار فرهنگی چیست؟ آیا کار فرهنگی می کنیم که تنها یک شغل داشته باشیم و حقوق بگیریم؟ شهردار تهران عنوان داشت: این روزها موضوعی که زیاد رسم شده، آن است که در سازمان های متعدد و در حوزه شهرداری برای کار فرهنگی، پیمانکاری فرهنگی می کنیم این در حالی است که در اساس پیمانکاری فرهنگی یک فعالیت ضد فرهنگی است. منطق پیمانکاری بر اساس سود اقتصادی بنا نهاده شده است و در حوزه اداری به دنبال این است که چطور گزارشی را ارایه کند که مدیر بالادست راضی باشد و در حقیقت این کار فرهنگی در همان قالب کار سرمایه داری دنبال می شود. دکتر قالیباف تصریح کرد: کار فرهنگی که منطق آن سرمایه داری و پول باشد، یک کار فرهنگی نیست بلکه یک کار اقتصادی است. اولین شرط کار فرهنگی نیت الهی است وی ادامه داد: ما از فرهنگ قرآنی اینگونه یاد گرفته ایم که خریدار جان، اعضا و جوارح ما خدا است، اگر خودمان را به هر کس دیگری غیر از خدا به هر قیمتی بفروشیم، ارزان فروخته ایم. ما هر روز عمر خود را می گذاریم اما آیا ارزش عمر ما این است که خودمان را به حقوق بفروشیم؟ اگر قبول داریم که خداوند رزاق است و رزق و روزی ما را می دهد، دیگر نباید عمر خود را به حقوق بفروشیم. شهردار تهران خاطر نشان ساخت: امروز هنر ما این است که پول را خرج می کنیم تا جایی که آخر سال این پول به خزانه بر نگردد؛ در این میان 90 درصد از این بودجه را صرف هزینه جاری و 10 درصد آن را هزینه کار فرهنگی می کنیم و حتی کار فرهنگی هم به این شکل پیمانکاری صورت می گیرد. به عنوان نمونه ما یک کار اداری داریم که قرار است خیابانی را آسفالت کنیم، آن یکی پیمانکار هم قرار است کار فرهنگی انجام دهد اما این دو چه نسبتی با هم دارند و چه خیر و برکتی را ایجاد می کنند؟ دکتر قالیباف با بیان اینکه « فرهنگ یک کالا نیست و ما هم مردم را به عنوان طعمه نمی بینیم که بخواهیم با آن ها رفتار ابزاری کنیم»، تاکید کرد: گاهی پول و امکانات را از مسیر هایی پیدا می کنیم که هیچ نسبیتی با کار فرهنگی و اسلامی ندارد؛ با این وجود اگر میلیاردها تومان از این پول بیاید و هزینه شود، باز هم این کار فرهنگی اثرگذار نیست و به دل کسی نمی نشیند. بنابر این ما نباید منطق کار فرهنگی را در منطق کار سرمایه داری پیش ببریم. در کارهای فرهنگی اصولگرا نیستیم بلکه وصولگرا هستیم شهردار تهران تصریح کرد: گاهی در کارهای فرهنگی اصولگرا نیستیم بلکه وصولگرا هستیم. یعنی بر اساس وصول بودجه و اعتبارات فعالیت فرهنگی انجام می دهیم نه بر اساس اصولگرایی؛ این در حالی است که اصولگرایی دارای یک مبانی است که با پول و بی پول هر چه که شد رسالت خود را باید انجام دهیم. وی یادآور شد: بسیاری از اوقات شده است که پروژه ای را تعریف می کنند اما در تعریف پروژه کاملا به صورت اقتصادی به مسئله نگاه می کنند و به این موضوع توجهی ندارند که کاری را برای خدا انجام می دهند. گاهی اوقات ممکن است از سفره ای که برای دین خدا پهن می کنیم چیزی هم به ما برسد اما اگر نیت پهن کردن این سفره برای پر کردن جیب خودمان باشد، هر میزان هم که تولیدات فرهنگی داشته باشیم، این تولیدات هیچ فایده ای ندارد و آثار و برکاتی هم در بر نخواهد داشت. دکتر قالیباف از «تولید» ، «توزیع» ، «ترویج» و «مصرف» به عنوان چرخه کار فرهنگی یاد کرد و گفت: اشکال جدی در چرخه کار فرهنگی این است که ما بدون اینکه بدانیم مصرف کجا است، اول به تولید توجه می کنیم. ما گاهی فقط تولید می کنیم و نمی دانیم که مردم ما چه چیزی را، چقدر و به چه دلیل می خواهند مصرف کنند؟ این در حالی است که باید بازار مصرف خودمان در حوزه فرهنگی را خوب بشناسیم. وی به موضوع تولید نوشت افزار ایرانی و اسلامی اشاره کرد و گفت: ما در بسیاری از موضوعات تولیدات زیادی داریم که به زور می خواهیم به خورد مردم بدهیم اما نباید با موضوع کار فرهنگی این رفتار را داشته باشیم. گاهی معلوم است تولیدی که انجام می دهیم بازار مصرف ندارد اما به صورت اجباری می خواهیم این تولید را روی کالای دیگری بگذاریم و به مردم بدهیم. شهردار تهران عنوان داشت: در حال حاضر موسیقی رسمی و موسیقی غیر رسمی در کشور چقدر مشتری دارد؟ در حوزه سینما حجم تولیدات ما - اعم از فیلم های ارزشی و غیر ارزشی چقدر است و چه سهمی از بازار را در اختیار داریم؟ گاهی افرادی در آمریکا و کانادا زندگی می کنند که هنوز اسم فلان سریال یا فیلم هالیوودی برایشان ناآشنا است اما بچه های ما همه این فیلم و سریال را با زیرنویس دیده اند. دکتر قالیباف افزود: هم اکنون 3600 انتشاراتی وجود دارد اما تعداد کتابفروشی های ما در تهران 1200 عدد است، در این میان اینکه چقدر از افراد کتابخوان هستند بحث دیگری است؛ فارغ از بازار مصرف اگر به همین موضوع تولید و توزیع نگاه کنیم مسئله روشن می شود. البته اینکه می گوییم مردم برای خرید کتاب پول ندارند هم درست نیست چرا که کل گردش مالی کتاب در کشور سالانه 800 میلیارد تومان است ولی گردش مالی لوازم آرایش 20 هزار میلیارد تومان در سال است، تا جایی که هم اکنون 5900 فروشگاه لوازم آرایش در تهران وجود دارد. وی عنوان داشت: ما می گوییم مردم بنیه خرید ندارند و یارانه را به کتاب هایی می دهیم که بازار مصرف ندارد؛ این در حالی است که باید ابتدا این ذائقه را ایجاد کنیم و وقتی می خواهیم در حوزه های فرهنگی تولید کنیم، باید بدانیم چرخه تولید چیست؟ دو اصل اصلی در جامعه اسلامی تعلیم و تکریم است دکتر قالیباف ادامه داد: یک جامعه، کشور و ملت چهار موضوع قدرت، ثروت، معرفت و منزلت را تولید می کند و آن کار فرهنگی اثرگذار است که بتواند این چهار مورد را به هم تبدیل کند؛ اصلی ترین کار فرهنگی نیز آن است که بتواند ثروت را به منزلت، منزلت را به ثروت، قدرت را به معرفت و معرفت را به قدرت تبدیل کند. به این ترتیب اگر بخواهیم چیزی را تولید کنیم باید بگوییم محصول تولیدی ما کدام یک از این موارد را به یکدیگر تبدیل می کند؟ هم اکنون در این کشور اغلب قدرت و ثروت و همچنین ثروت و قدرت - از راه های مشروع و غیر مشروع - به یکدیگر تبدیل می شوند از این رو کسی که ثروت دارد و می خواهد برای خودش منزلت درست کند، برای فرزندش ماشین پورشه و پنت هاوس می خرد و شخصیت و هویت فردی خود را با خودروی خود به جامعه معرفی می کند. شهردار تهران ادامه داد: دو اصلی که باید در جامعه وجود داشته باشد، تعلیم و تکریم است و دو چیزی که نباید باشد نیز فقر و تکاثر است. ما با 35 سال کار فرهنگی خود ببینیم که جای این چهار مورد کجا است؟ این موضوع به دلیل آن است که قدرت، ثروت، معرفت و منزلت را به صورت دقیق به یکدیگر تبدیل نکرده ایم. دکتر قالیباف با تاکید بر اینکه «مشکل ما ارتقای کیفی کار فرهنگی نیست، بلکه باید به سمت خودآگاهی فرهنگی برویم» گفت: البته حتما انتقاداتی هم به حرف من وارد است و من این انتقادات را با دل و جان می پذیرم، ولی آن چیزی که مهم است، آن است که باید زمینه های فرهنگی ملی و اسلامی که در طول تاریخ این سرزمین، جامعه را در برابر همه خطرات محافظت کرده است، کشف کرد. شهردار تهران همچنین با بیان اینکه «نباید در تولیدات فرهنگی دخالت مستقیم داشته باشیم»، گفت: شاید فرق جدی اقتصاد و فرهنگ در همین جا است که فرهنگ یک کالا نیست که همانند اقتصاد دائما در آن دخالت کنیم از این رو نمی توان با منطق نظریات و مدل های اقتصادی در تولیدات فرهنگی دخالت مستقیم داشته باشیم. دشمنان کمر بسته‌اند که هویت اسلامی و ملی ما را تحت تاثیر قرار دهند دکتر قالیباف افزود: ما اگر بصیرت دشمن شناسی داشته باشیم و جامعه را تحلیل کنیم، تردیدی در این موضوع نداریم که امروز در کشور یک جبهه انقلاب و یک جبهه معارضان انقلاب داریم و دشمنان ما در حوزه فرهنگی کمر بسته اند تا هویت اسلامی و ملی ما را تحت تاثیر قرار دهند. در این شرایط کار تولیدی که با پول شهرداری و به صورت دستوری انجام گیرد، فایده ای ندارد. ما باید اجازه دهیم این کار بستر خودش را در جامعه پیدا کند و پیش رود. وی ادامه داد: در این میان ما به عنوان مدیران و خدمتگذاران وظیفه داریم کار فرهنگی را به درستی در جامعه رصد کنیم تا این امکانی که در اختیار داریم، به جیب جبهه معارض انقلاب ریخته نشود؛ بپذیرید که ما مداوم کار فرهنگی را در جامعه رصد نمی کنیم و اتاق وضعیت فرهنگی نداریم. شهردار تهران تاکید کرد: هم اکنون ما در شهرداری تهران یک رصدخانه شهری به عنوان مرکز کنترل شهر ایجاد کرده ایم تا این رصد در همه حوزه های شهری صورت گیرد اما باید یک رصد فرهنگی نیز داشته باشیم. باید بگذاریم این رصد، ظرفیت های موجود در جامعه را به درستی بشناسد. از این رو باید خوب برنامه ریزی کنیم، از این برنامه ها به خوبی صیانت کرده و نظارت خوبی نیز داشته باشیم تا این کار در بستر فرهنگی جامعه اتفاق بیفتد نه اینکه خود ما دست به تولید بزنیم. دکتر قالیباف با بیان این نکته که « باید از تقویت کننده ها حمایت کرده و آن هایی که برای ارزش ها و باورهای اسلامی تضعیف کننده هستند را نیز تحدید کنیم»، گفت: وظیفه ما رصد، مراقبت و حمایت از تقویت کننده ها و تحدید، کنترل و مهار تضعیف کننده های ارزش های بنیادین و اساسی جامعه است. ما باید زمینه های فرهنگی که در بستر جامعه ما وجود داشته و تا به حال از جامعه محافظت کرده است را کشف کنیم. شهردار تهران همچنین بر ضرورت حمایت از جبهه فرهنگی مومن که حمل پیام انسان سازی و جامعه پردازی انقلاب اسلامی را بر عهده دارد و می تواند در گسترش و اثر بخش سازی آن ایفای نقش نماید، تاکید کرد. باید مانند امنیت و دفاع مدیریت فرهنگ هم در اختیار رهبری قرار گیرد وی افزایش آگاهی را یکی از ویژگی های نظام اسلامی دانست و گفت: امنیت و دفاع در ید اختیار رهبر انقلاب است که بتوانند امنیت را به عنوان ابتدایی ترین نیاز جامعه بالا برده و جامعه اسلامی را در مقابل تهاجم و نا امنی حفظ کنند. اما انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی است و یکی از وظایف و اختیارات مهمی که در قانون پیش بینی نشده نیز آن است که کار فرهنگی به صورت یکپارچه از بالا به پائین اتفاق بیفتد. دکتر قالیباف عنوان کرد: تاریخ تشیع نشان می دهد عمدتا بعد از دوران حضرت امیرالمونین (ع) ، جایی نبوده است که فقاهت و امامت در راس قدرت باشد، اما امروز این فرصت به برکت امام (ره) و شهدا در اختیار ما قرار گرفته است. زمانی که تشیع در موضع اپوزوسیون بوده است، مهم ترین کار فرهنگی خود را به وسیله مردم انجام می داد اما این روش غلطی است که چون امروز قدرت را در اختیار داریم، مردم و نهاد های مردمی را از هستی و نقش اصلی خودشان دور کنیم و در مقابل همه چیز را در داخل دولت آورده و به صورت حکومتی و ساختاری نگاه کنیم. شهردار تهران با تاکید بر این نکته که « محصول فرهنگی باید در درون جامعه و مردم تولید، توزیع، تبلیغ و مصرف شود و دولت تنها وظیفه تقویت و تحدید کننده داشته باشد»، گفت: اینکه ما در شهرداری بایستیم و بگوییم سازمان فرهنگی و هنری خودش الزام دارد که فیلم سینمایی تولید کند، شاهد هستیم که فیلم سینمایی تولید می شود اما جامعه آن را نمی پذیرد چرا که مقدمات و موخره ها را رعایت نکرده است. وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تبریک سالروز آزادسازی خرمشهر، سالروز آزادسازی جنوب لبنان و همچنین اعیاد شعبانیه، از تمامی دست اندرکاران برگزاری این جشنواره تقدیر و تشکر کرد. وی تاکید کرد : امیدوارم دست به دست هم دهیم تا در دو سال بعد مجموعه شهرداری تهران در این زمینه به صورت جدی نقد و بررسی شود. البته نباید این احساس ایجاد شود که زحمات نادیده گرفته می شود چرا که هر موقع در کار احساس خستگی کردید، باید به دستاوردهای خود نگاه کنید ولی زمانی که احساس کبر و غرور کردید، به ضعف ها و کارهای بر زمین مانده خود نگاه کنید تا در کار متعادل شوید