ارواح متحرک کاغذی
کتاب خوب کتابیست که آدمیزاد را بارور کند، به بیان دیگر، کتابی که ذهن، تخیل، اراده و تفکر آدمیزاد را به حرکت وادارد، کتاب خوب است. گاه یک کتاب کودکانه، مثلا شازده کوچولو، چنین قدرتی دارد و گاه کتابی بزرگ سالانه و عمیق میتواند نطفۀ حرکت، تحول خواهی و جهش فکری و جسمی را در ذهن مخاطبش بکارد، این یعنی کتاب خوب
«مزمزۀ کلمات» بیشتر از اینکه بخواهد مسئولین یا سیاستهای غلط دولتی و غیر دولتی را هدف قرار بدهد به آداب کتاب و کتابخوانی می پردازد از این که «یک کتاب خوب چیست؟» و «یک کتابخوان خوب کیست؟» شروع می کند تا اینکه «کی و کجا باید کتاب خواند؟» و «چطور باید کتاب خرید؟» و «از یک کتاب لذت برد؟» البته در این میان باز هم روندهای تکراری و کسل کنندۀ این حوزه را نیز نادیده نمی گیرد و هرطوری که هست سعی می کند به روند معیوب ممیزی، سیرهای مطالعاتی سفارشی و برنامه های بی خاصیت نقد کتاب یا برگزاری مسابقات کتابخوانی تلنگری بزند اما آنطور که پیداست چشمش از دستگاههای دولتی و غیر دولتی آب نمی خورد و با همراه کردن خوانندۀ خود، در هر سطحی که هست، سعی می کند مخاطبانش را با تجربیات چندین سالۀ خودش در این حوزه آشنا کند تا حداقل آنها بهتر کتاب بخوانند.
این یادداشتها از دوران کودکی نگارنده شروع می شود، دورانی که گذشته است و دیگر قابل جبران نیست و تنها می تواند با خیال غوطه ور شدن در ارواح کاغذی متحرک، افسوس کودکی بدون کتابش را بخورد و مخاطبش را به فعالانه به حرکت وا می دارد تا کتاب بخواند. او مخاطبش را تشویق نمی کند تا دنبال کنندۀ هر کتابی باشد و می گوید باید کتابی را خواند که انسان را بارور کند. حال می خواهد کتابِ یک نویسندۀ مذهبی باشد یا یک یهودی یا لامذهب.
«کتاب خوب کتابیست که آدمیزاد را بارور کند، به بیان دیگر، کتابی که ذهن، تخیل، اراده و تفکر آدمیزاد را به حرکت وادارد، کتاب خوب است. گاه یک کتاب کودکانه، مثلا شازده کوچولو ، چنین قدرتی دارد و گاه کتابی بزرگ سالانه و عمیق میتواند نطفۀ حرکت، تحول خواهی و جهش فکری و جسمی را در ذهن مخاطبش بکارد، این یعنی کتاب خوب. [1] »
هم خود کتاب و هم نوشته هایش می خواهد خارج از هرگونه کلیشهای عمل کند و خوانندگانش را دعوت میکند تا خارج از مسابقات کتابخوانیِ تکراری و جلسات نقد خسته کننده دست به ابتکار و نوآوری بزنند و پیشنهادهایی در این زمینه میدهد.
در یادداشتی دیگر، کتاب را به عنوان رسانهای با تاثیرگذاری عمیق بررسی میکند که به مخاطبش فرصت درگیری زیادی میدهد تا تمام تصوراتش را خودش بسازد و تصویر کند و اجازه نمیدهد که تصورات خوانندهاش با جذابیتهای دیداری و شنیداری مخلوط شود.
«مهمترین درگیری با کتاب درگیری ذهنی و تخیل است. کتاب این امکان را فراهم میکند تا مخاطب خود را در محل روایت تصور کند. خود مخاطب است که آن محل را در ذهن میسازد. چهرۀ شخصیتها زاییدۀ تخیل مخاطب است و چه بسیار کتابهایی که در مخاطبانشان حس همذات پنداری را برانگیختهاند. درگیر شدن با دنیای کلمات به مراتب از درگیر شدن با دنیای تصاویر جدیتر و عمیقتر است. از این روست که میگویم کتاب بیش از فیلم فرصت چند زیستی را فراهم میآورد. [2] »
در قسمتی نیز با کتابفروشان به صحبت می نشیند تا از این طریق هم به فروشندگان کتاب و هم به کتابخوانان کمک کرده باشد. می گوید یک کتابفروشی خوب باید بر خیابان اصلی باشد؛ کتابفروش باید کتابخوان باشد باید قفسه اش جور تا بتواند مشتری اش را تور کند باید بتواند با هزینهای کم ظاهری جذاب و زیبا برای محل فروشش ایجاد کند و از هر تلاشی برای پاتوق شدن دریغ نکند والا بازارش کساد است، کساد...
در آخر هم اصلیترین مشکل کتابخوانی در ایران را انگیزه می داند و میگوید تا انگیزهای نباشد کتابخوانی رواج پیدا نمی کند. این کلیدی ترین نکتهای است که باید بدانیم و گرنه نه تنبلی، نه کمبود وقت، نه هزینۀ زیاد، هیچکدامشان دلیلی برای کتابنخوانی ما نیست؛ اگر کتاب و کتابخوانی برای ما مهم شود از پول مان میزنیم، از وقتمان میزنیم تا کتابخوان شویم مثل هزاران موجی که در کشور ما وجود دارد از دورههای زبانآموزی گرفته تا کلاسهای پرورش اندام یا هزار چیز دیگر که ملت ما برایش هم پول دارند، هم وقت دارند و هم حوصله.
نکتۀ قابل تامل در آثار این نویسنده مخصوصا «مزمزۀ کلمات» این است که ضمن انتقال آموزههایی در امر کتاب و کتابخوانی، سعی کرده نمودار تمام نکات آموزندۀ خود نیز باشد یعنی این کتاب علاوه بر اینکه میگوید کتاب خوب باید بارور کننده باشد، خوش نیز سعی میکند مخاطبش را بارور کند و فقط شعار نمیدهد یا آنجا که کتاب دربارۀ ویراستاری یا ظاهر کتاب صحبت میکند، خواننده حساسیت و دقت نگارنده را در ویراستاری و ظاهر خود این کتاب را کاملا درک میکند. تمایز «مزمزۀ کلمات» با سایر کتب حوزۀ کتاب و کتابخوانی این است که حین انتقال نکات به نوعی آموزش نیز میدهد و نمونۀ عینی آموزههای خود است.
[1] مزمزۀ کلمات صفحه 15
[2] مزمزۀ کلمات صفحه 40
دیدگاه تان را بنویسید