اشتغال جوانان یا تجربه بازنشستگان مساله این است؟! /جلوگیری از ورشکستگی صندوقهای بازنشستگی نیازمند مکانیزم دیگری است

سن پایین بازنشستگی یا دور باطل فقر

حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیش کسوتان جامعه کارگری کشور در این زمینه به فردا می گوید: با توجه به بالا رفتن میزان امید به زندگی طبیعی است که باید متناسب با استانداردهای بین المللی در میزان شرایط نسبی بازنشستگان تجدیدنظر شود، چرا که نمی توانیم همه مولفه های اقتصاد توسعه یافته را قبول داشته باشیم ولی استانداردهای بازنشستگی را قبول نداشته باشیم. یکی از مباحثی که امروز در کشور ما به صورت تئوری مطرح شده این است که چگونه می توانیم نیروی انسانی را در اقتصاد متناسب با استانداردهای بین المللی مدیریت کنیم. البته در عمل واقعیت های بین المللی نادیده گرفته می شود.

صادقی افزود: هم در بخش کارگری، هم تامین اجتماعی و هم در بین کارفرمایان افراط و تفریط دیده می شود. کارگران تمایل دارند که زودتر بازنشسته شوند و یک زندگی بدون دغدغه و ایده آل را داشته باشند. با این حال وقتی بازنشسته می شوند بعد از مدتی شکافی بین درآمد و هزینه زندگی آنان ایجاد می شود. این امر باعث می شود که جذب بازار پنهان کار شوند و به صورت نیروی فعال در حوزه غیررسمی به فعالیت بپردازند. این موضوع باعث می شود که بازار کار به سمت عدم تعادل پیش رود. از طرفی صندوق های بیمه ای هم به نحوی که بتوانند اقتصاد خانوار نیروی کار بازنشسته را براساس حقوقشان مد نظر قرار دهند کم لطفی و کم توجهی می کنند. این امر باعث اشتغال دوباره بازنشستگان می شود. کارفرمایان نیز به در تنور این آتش هیزم می ریزند. به این صورت که تمایل دارند که کارگران قدیمی را بازنشسته کنند و با توجه به قوانین موجود نیروی های قدیمی را بازنشسته و نیروی کار جدیدی را کمتر حقوق می گیرد را جایگزین کنند تابه این وسیله از پرداخت اضافه حقوق به کارگران باسابقه راحت شوند و نیروی کار ارزان قیمت و قردادادی را وارد کنند. این حلقه های کارفرما، کارگران و صندوق های بیمه ای (کارگرانی که تکافوی استراحت دارند ، دولت و صندوق های بیمه ای که با هدف اصلاح ساختار اقتصادی و با تمسک به قوانین بازنشستگی زودهنگام می خواهند مشکل خدمات وصنعت را حل کنند، و کارفرمایانی که به دنبال سودجویی هستند) باعث شده که در بخش تئوری، دیدگاه های رمانتیک و کمال گرایانه وجود داشته باشد که در حوزه عمل قبال پیاده سازی نباشد.

صادقی گفت: به نظر می رسد که باید بر روی تغییر فرهنگ کار، کار کنیم . اینکه کارگر بداند بعد از بازنشستگی زودهنگام مدینه فاضله در انتظارش نیست. دولت هم باید بداند که راه خروج از بحران بازنشستگی زودهنگام نیست بلکه رونق صنعت توریسم و فعال کردن بازار کار و افزایش تولید به قصد صادرات باید محور فعالیت ها باشد و کارفرما هم بداند که با خلاص شدن از دست کارگر باسابقه مشکل نقدینگی اش حل نمی شود. دولت باید مکانیزمی تعریف کند که جذب نیروی کار به بازار کار راحت تر شود. به عبارتی باید یک سازوکار فرهنگی جدید تدوین شود. همچینن شرایط اقتصادی ایجاب می کند که برای ورشکستگی صندوق های بیمه مکانیزمی جدیدی طراحی شود.

وی با اشاره به مشکلات بازنشستگی زوردهنگام گفت: برای کارگر بازنشسته مولفه های بهداشتی و سلامت در شغل دوم فراهم نیست، چرا که این محیط ها از چشم ناظرین بهداشتی و کار دور می ماند. علاوه بر آن هزینه های درمانی به فرد وارد می کند. این موضوع به نفع اقتصاد خانوار و نه اقتصاد سلامت و نه دولت است. این دور تسلسل به ضرر اقتصاد تمام می شود. بنابراین باید فرهنگسازی شود که مولفه های علمی را به کار بگیریم.

صادقی افزود: کشورها برای تعادل در بازار کار سن بازنشستگی را براساس شرایط سنی کم می کنند تا جذب جوانان بیشتر شود. در حالی که این کار هم هزینه برای نظام بیمه ای کشور در بر دارد و هم نمی توانیم آن طور که باید مشکل نیروی کار را حل کنیم. از طرفی صندوق های بیمه ورشکسته می شوند و نیروی کار بازنشسته نیز سرخورده و افسرده خواهد شد.

اشتغال جوانان یا تجربه بازنشسته ها؟

عبدالرضا امیرتاش، اقتصاددان و استاد دانشگاه به فردا گفت: اصلاح سن یازنشستگی از چند بعد قابل پردازش است. وقتی نیروی کار بازنشسته می شوند فضا برای بکارگیری نیروهای جوان فراهم می شود. با این حال نیروهای بازنشسته بعد از مدتی به موقعیت شغلی دیگری می روند و این امر باعث می شود که بار صندوق های بازنشستگی بیشتر شود. در نتیجه اگر در کشور ما سن بازنشستگی پایین نیاید، فشار کمتری به صندوق های بازنشستگی وارد می شود. با این حال اگر بحران اشتغال در کشور باشد راه حل دولت این است که افراد زودتر بازنشسته شوند تا فضا برای اشتغال جوانان بیشتر شود ولی این موضوع بار مالی دارد.

امیرتاش گفت: افرادی که به میانسالی می رسند تجربه کاری زیادی دارند .این تجربه نباید به قیمت بیکاری تمام شود، چرا که یک مجموعه کاری نباید از تجربه محروم شود. اینکه بازنشستگان شغل دیگری داشته باشند روش درستی نیست. بنابراین اگر سن بازنشستگی بالا رود مناسب تر خواهد بود.

قرار نیست اتفاقی بیافتد

محسن علیمردانی، نماینده زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی به فردا گفت: با توجه به حجم بیکاری در کشور بعید است که سن بازنشستگی بالا رود. از طرفی صندوق های بازنشستگی مخالف بازنشستگی زودهنگام و در سن پایین هستند، چرا که احتمال ورشکستگی آنان می رود. با این حال من فکر می کنم که تا چند سال آینده اتفاق خاصی در این بخش نیافتد و براساس سیاست کنونی پیش رود.

علیمردانی گفت: کشورهای اروپایی بنا بر این دارند که سن بازنشستگی را تا 35 سال بالا ببرند.با این حال این رویه در کشور ما مناسب نیست، چرا که حجم بیکاری در کشور ما زیاد است. اگر ظرفیت صندوق های بازشستگی اجازه دهد پایین آوردن سن بازنشستگی پیشنهاد خوبی است. نکته دیگر اینکه در حال حاضر اولویت با حل بیکاری است و در این شرایط افزایش سن بازنشستگی دور از ذهن است.