تب داغ کانال‌ها و گروه‌های انتخاباتی تلگرام/ قانون درباره تبلیغات در فضای مجازی چه می‌گوید؟

سرویس سیاسی فردا- سیدسجاد اصفهانی در حالی که کمتر از ۵۰ روز تا انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی مانده است کمپین‌های تبلیغی کاندیداهای تهران و شهرستانی در فضای مجازی و حقیقی آغاز شده است. در فضای مجازی روزی نیست که صفحه‌هایی که به عنوان حامیان یک کاندیدا در ایسناتگرام یا تلگرام ایجاد شده است به تبلیغ صفحات خوب نپردازند و بازار خرید و فروش صفحات برای استفاده تبلیغاتی نیز گرم شده است. مسئولین اجرای انتخاباتی با اشاره به قانون انتخابات که بازه مشخصی را به عنوان زمان تبلیغات مشخص کرده است هرگونه فعالیت تبلیغی در رسانه‌های حقیقی و مجازی را تخلف انتخاباتی تلقی می‌کنند.

فضای مجازی پس از انتخابات ۸۸ یکی از اصلی‌ترین محل‌ها برای تبلیغ کاندیداها شده است و در ۹۲ کمپینی‌های مجازی روحانی تاثیر بسیاری در پیروزی او داشت. تحلیلگران شبکه‌های اجتماعی معتقدند روابط در فضای مجازی در کنش‌های فضای حقیقی تاثیر بسیاری دارد. در ماه‌های اخیر با افول فیس‌بوک، توئیت، وایبر و.... پیام‌رسان تلگرام به اصلی‌ترین ابزار ارتباطات مجازی و اینستاگرام به عنوان یک شبکه اجتماعی محبوب تبدیل شده‌اند. تلگرام با ارايه کانال‌ها و سوپرگروه‌ها این امکان را فراهم کرده است به جای سایر شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت و وبلاگ‌ها افراد تنها در همین شبکه اوقات خود را سپری کنند. بر اساس اخیر آمارها ۵۳ درصد ایرانیان عضو شبکه های اجتماعی هستند که تلگرام بیشترین سهم را دارد. اگر در فضای حقیقی نظیر مترو و اتوبوس و کلاس درس تا میهمانی‌های خانوادگی گوشی های موبایل و تلگرام به عضو جداناشدنی افراد تبدیل شده است.

این مساله از نظر کاندیداها و حامیانشان نیز مغفول نمانده و فعالیت‌‌های خود را در تلگرام و اینستاگرام آغاز کرده اند. این درحالی است که بر اساس قانون بازه یک هفته‌ای پیش از انتخابات برای تبلیغات در نظر گرفته شده است و مقرر داشته :«فعاليت تبليغات انتخاباتي نامزدهاي نمايندگي هشت روز قبل از روز اخذ رأي (مرحله اول و دوم) آغاز و تا بيست و چهار ساعت قبل از اخذ رأي ادامه خواهد داشت.» از همین رو تبلیغ در خارج از این چارچوب زمانی به عنوان تخلف انتخاباتی تلقی می‌گردد هرچند مقنن برای آن مجازاتی مشخص نکرده است.

بازه کوتاه مدت تبلیغات از منظر بسیاری صرفا در حد پوستر چسباندن و پخش تراکت و... کفایت می‌کند تا جامعه با چهره‌ کاندیداها آشنا شود، نه عقاید و برنامه‌های آن‌ها. این مساله در انتخابات مجلس و شورای شهر که با کثرت کاندیداها مواجه هستیم و رقابت سنگینی در تبلیغات حاکم هست این امکان برای افراد جامعه مهیا نمی شود که کاندیداها را بشناسند. برای رفع این مشکل کاندیداها از هفته‌ها قبل با حضور در جلسات محافل برنامه های ختم و عروسی و جلسات سخنرانی و.... خود را به عنوان یک چهره مطرح می‌کنند. مسئولین اجرایی انتخابات معتقدند که در این برنامه‌ها فرد نباید خود را به عنوان کاندیدا مطرح کند و از موضع یک نامزد انتخاباتی سخنرانی نمایند!

کاندیداهای مجلس مانند همه مردم می‌توانند در تلگرام کانال شخصی یا هواداران داشته باشند، در اینستاگرام فعالیت کنند وبلاگ بنویسند و با این ابزارها در خصوص مسايل کشور، شهر و منطقه خود اظهار نظر کنند و کسی نمی‌تواند آن‌ها را از این حق محروم کند اما آنچه قانون منع کرده است آن است که این فعالیت‌ها جنبه تبلیغ انتخاباتی داشته باشد. لذا محتوایی که در کانال‌ها و شبکه های اجتماعی منتشر می‌شود تا پیش از موعد تبلیغات نباید ظاهر و شکل پوستر و تبلیغاتی به خود بگیرد. بلکه باید صفحه‌ی فردی باشد که رزومه و عقاید و برنامه ها و ایده های فرد در خصوص مسايل مختلف را داشته باشد. از همین رو اگر این کانال‌ها و صفحهات حاوی معرفی حوزه انتخابیه، جاذبه‌های گردشگری، اقلیمی و معرفی صنایع منطقه یا پوشش گیاهی و کشاورزی معضلات منطقه جوانان و... باشد و همین‌طور اخبار کشور، منطقه و حتا سایر کاندیداها را نیز پوشش دهد هم بر جذابیت آن صفحه افزوده می‌شود هم از حالت تبلیغی خارج می‌گردد.

استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی برای کاندیداهای مستقل اهمیت بیشتری دارد چرا که نمایندگان فعلی، یا مقاماتی که آماده حضور در صحنه انتخابات شده‌اند به خاطر موقعیت خود از امکان حضور در مجامع عمومی و همین‌طور بهره‌گیری از رسانه‌های عمومی را دارا می‌باشند. لذا حضور مستقل‌ها در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند آن‌ها را با مردم مرتبط کند و از این طریق افکار و عقایدشان را به مردم عرضه کند لیکن این حضور تا پیش از آغاز موعد تبلیغات نباید رنگ و بوی تبلیغاتی و انتخاباتی به خود گرفته باشد. امری که سهل و ممتنع است.