از قطار نمایشی گردشگری تا توریست سلامت/ با وجود امکانات طبیعی و پزشک حاذق، سهم ایران از گردشگری سلامت چقدر است؟

سرویس اقتصادی فردا: ایران کشوری چهار فصل است.کشوری که از طبیعت زیبا برخورددار است هم کوه دارد، هم جنگل، هم دریا و هم کویر. در واقع می توان گفت، ایران از معدود کشورهایی است که در آن در فصل سرد می توان به محل گرمسیر سفر کرد و بالعکس. با این ‌حال صنعت گردشگری در ایران هیچگاه به سرانجامی که باید نرسیده است. ایراد کار هم از نبود امکانات لازم برای جذب توریست در کشور است و هم نبود تبلیغات درست و درمان برای شناساندن جاذبه های فرهنگی ایران. البته تحریم ها و تبلیغات منفی غربی ها نیز در این خصوص بی تاثیر نبوده است اما نکته اینجاست که بعد از توافق هسته ای و حالا بعد از اجرایی شدن برجام، سهم شعارهای دولتی از رونق صنعت توریسم تنها چند قطار گردشگری بود که به صورت نمایشی، وارد ایران شدند و مانور تبلیغاتی زیادی روی آنها داده شد. اما نکته مهمی که از یادها رفت این بود که آیا مسافرانی که به هر دلیل با این قطارها به ایران آمدند، باز هم برای گردش به ایران باز خواهند گشت و ایا نزدیکان خود را به آمدن به ایران ترغیب می کنند؟ پاسخ این سوال بی تردید به «نه» نزدیک تر است چرا که اگر غیر از این بود باید اتفاق مثبتی حداقل در زمینه ارتقاء امکانات توریستی از بازسازی هتل ها گرفته تا رسیدگی به اماکن تاریخی و باستانی که در آستانه از بین رفتن هستند رخ می داد. شاید به همین دلیل است که بر طبق آمار یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون گردشگر در دنیا جابه‌جا می‌شود، در حالی که ایران با دارا بودن قابلیتی بیش از ۱۵ درصد تنها یک درصد از سهم گردشگری را دارا است. در این میان، بر اساس تعریف های سازمان جهانی جهانگردی یكی از اهدافی كه می تواند گردشگران را برانگیزد تا عزم سفر کنند، مسافرت برای کسب سلامتی است چیزی که از آن به گردشگری سلامت یاد می شود و بسیار هم مورد استقبال قرار گرفته اما سهم ایران در این خصوص هم نا چیز است. ایران و ماجرای توریست سلامت ایران با وجود داشتن چشمه های آبگرم در جای جای کشور که خاصیت درمانی آن اثبات شده است و با وجود پزشکان حاذق و بیمارستان هایی که در کلان شهر ها کم مدرن و پیشرفته نیستند، جایگاهی در گردشگری سلامت ندارد. حتی سکوت کوه های سرسبز و آرامش ساحل دریا نیز نتوانسته در جذب گردشگر جویای آرامش موثر باشد و این در حالی است که کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه در این زمینه بسیار موفق بوده اند. ترکیه نه تنها در جذب توریسم موفق بوده بلکه با وجود نداشتن پزشکان حاذقی چون پزشکان ایرانی، تبلیغات خوب موثری برای گردشگری سلامت داشته و دارد. به تازگی نیز شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، به شدت بیمارستان های ترکیه و امکاناتش را تبلیغ می کنند تا ترکیه در میان فارسی زبانان نیز گردشگر سلامتی جذب کند اما در ایران هیچ اقدام موثری در این خصوص صورت نگرفته است. به طور کلی، گردشگری درمانی و گردشگری پزشکی که اولی به معنای مسافرت توریست به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی مانند آبهای معدنی، نمک، لجن و .. است و دومی به معنای مسافرت به منظور درمان بیماری های جسمی یا انجام نوعی از عمل های جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستان ها و مراکز درمانی است، در ایران مغفول مانده است. هر چند مسعود سلطانی فر، معاون رئیس جمهور گفت: سهم ایران از گردشگری سلامت 400 تا 500 میلیون دلار است که امیدواریم با شرایطی که برای بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری جدید فراهم شود در آینده نزدیک تا پایان دولت تدبیر و امید به 2.5 تا سه میلیارد دلار برسانیم. در هر حال، گردشگری درمانی درایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را بازار نیافته است . ایران در سال 83 تقریباً 12 هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است که این میزان در سال 84 به 17 هزار و پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم درمانی در سالهای اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروی گردشگری درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است. شاید توجه به موفقیت های کشورهای همسایه با بهره کمتر از خدمات درمانی و طبیعی در توریسم سلامت بتواند در این خصوص راهگشا باشد.به عنوان مثال، کشور اردن سالانه 500 میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد. دبی هم از چند سال گذشته، شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز قرارداد بسته است. در هر حال برای جذب گردشگر سلامتی بی ترید نیاز به اصلاح اساسی زیر ساخت ها و تغییر نگاه به صنعت توریسم در کشور است.