محمد حسنین هیکل؛ روزنامه‌نگاری که بی‌طرف نبود

صبح‌نو: مرحوم محمد حسنین هیکل فردی است که چندی قبل در همایش روابط ایران و اعراب از او تقدیر شده است؛ فردی که در بیش از 50 سال از مصدق تا امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) با همه دیدار کرده و از آنان سهمی را برای جهان عرب برده است. هیکل از سال 1942 و بعد از بیست‌سالگی، کار روزنامه‌نگاری را آغاز کرد و در جرایدی چون آخرالساعه، اخبار الیوم، الاهرام در سال‌های1957 تا 1974 فعالیت داشت و برای مدتی هم سردبیر الاهرام بود. هیکل این مرحله را «خریف الغضب» نامید (پاییز خشم) و مراحل بعد از آن، او را شاهدی بر عصر نام گذاشتند تا روزنامه‌نگار، گرچه همواره مایل بود او را روزنامه‌نگار بخوانند. او آنقدر شهره عام و خاص بود که حتی روزنامه‌فروشان دهه شصت هنگام فروش الاهرام فریاد می‌زدند «اهرامِ هیکل»! از مشاوره به عبدالناصر تا انتقاد از سادات هیکل اگرچه مورد اعتماد عبدالناصر و مشاور امین او بود، اما پس از ناصر به تدریج منتقد برخی سیاست‌های سادات از جمله گرایش مصر به غرب پس از جنگ اکتبر 1973 تا امضای کمپ دیوید در 1978 شد، تا اینکه در سال 1981 به همراه گروهی از نویسندگان منتقد کمپ دیوید به اتهام تشویش اذهان عمومی علیه امنیت ملی مصر به دستور سادات به زندان رفت. سپس و پس از ترور سادات به دستور مبارک از زندان آزاد شد و از این پس فقط به نگارش کتاب و ارائه تحلیل‌های سیاسی مشغول بود.هیکل نوشتن را در سال 1951 با نگارش کتاب «ایران روی آتشفشان» و با بیان مراحل جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتا علیه مصدق شروع و آن دوره را کالبدشکافی کرد.هیکل، مصدق را به مصر و جمال عبدالناصر معرفی کرد و قبل از انقلاب اسلامی با بسیاری از شخصیت‌های ایرانی از جمله محمدرضا پهلوی، آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق و در جریان تحولات انقلاب اسلامی، یک بار در پاریس و یک بار در تهران با حضرت امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) مصاحبه کرده بود. کالبد شکافی انقلاب اسلامی در «توپ‌های آیت‌الله» هیکل با شعف و علاقه‌ای وصف‌ناپذیر و پس از دیداری که با امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) داشت دومین کتاب خود را درباره ایران در سال 1982 با عنوان «توپ‌های آیت‌الله» نوشت که در حقیقت کالبدشکافی انقلاب اسلامی بود. محمد حسنین هیکل، هیچ‌گاه بی‌طرف نبود و به این موضوع افتخار می‌کرد. او در سلسله مصاحبه‌های بسیار مهمش با شبکه الجزیره که بعدها به علت تغییر خط مشی این شبکه از مصاحبه با آن سرباز زد و آن را تحریم کرد، درباره بی‌طرفی یا طرفداری‌اش می‌گوید: «بارها با این پرسش مواجه بوده‌ام که آیا من طرفدار یا بی‌طرفم؟ من بایستی با شفافیت هرچه تمام‌تر بگویم، بله من بی‌طرف نیستم. ولیکن بی‌طرفی بایستی تعریف شود. من از اینکه بی‌طرف نیستم، شرمنده نیستم بلکه مفتخرم که طرفدار میهن و امتم هستم». هیکل در سال‌های آخر عمر خود نیز به خاطر دفاع شدید از ایران با انتقاداتی مواجه بود و در پاسخ گفته بود: «من شدیداً از رابطه مصر با ایران دفاع می‌کنم و برای این دفاع، دلایل منطقی دارم». هیکل در مصاحبه 24 مارس 2015 خود با شبکه با سی‌بی‌سی مصر، یعنی دو روز قبل از شروع حمله به یمن، گفته بود: «با تقسیم جهان عرب به شیعه و سنی مخالفم و بزرگ‌ترین جنایت در تاریخ، همین تقسیم به شیعه و سنی بوده که فتنه بزرگ است».