ظریف وارد تاشکند شد

کد خبر: 536114

وزیر خارجه کشورمان پس از پایان سومین تور اروپایی خود در سال 95 وارد تاشکند پایتخت ازبکستان شد.

خبرگزاری ایسنا: قرار است محمدجواد ظریفریال امروز (جمعه) در شانزدهمین اجلاس سران شانگهای در تاشکند سخنرانی کند. سازمان همکاری‌ شانگهای (SCO) در سال ۲۰۰۱ توسط سران روسیه، قزاقستان، چین، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان بنا نهاد شد. این در حقیقت ترکیب جدید سازمان شانگهای پنج است که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به سازمان همکاری شانگهای تغییر داده شد. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، هند و پاکستان به عنوان عضو ناظر به این سازمان ملحق شدند. اعضای سازمان همکاری شانگهای شامل شش عضو ثابت چین، روسیه، قزاستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و پنج عضو ناظر جمهوری اسلامی ایران، هند، پاکستان، مغولستان و افغانستان است که سابقه فعالیت آن ۱۴ سال است. این سازمان که از زمان تاسیس تاکنون در منطقه گسترش یافته است، برخلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود. سازمان همکاری‌ شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهور کرد. هدف اولیه تاسیس این سازمان، غیرنظامی کردن مرز بین چین و شوروی بود. گروه شانگهای پنج در ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ با امضای توافق‌نامه‌ای به منظور تعمیق اعتماد نظامی در مناطق مرزی توسط رهبران وقت کشورهای چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان به وجود آمد. این کشورها مجدداً در تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۹۷ توافقنامه‌ای به منظور کاهش نیروهای نظامی در مناطق مرزی در مسکو به امضا رساندند. نشست‌های کشورهای عضو شانگهای پنج در سال ۱۹۹۸ در شهر آلماتی (قزاقستان)، در سال ۱۹۹۹ در بیشکک (قرقیزستان) و در سال ۲۰۰۰ در شهر دوشنبه (تاجیکستان) برگزار شد. نشست این گروه در سال ۲۰۰۱ در شهر شانگهای چین برگزار شد. در این نشست نخست کشور ازبکستان به عنوان عضو جدید پذیرفته شد که عملا نام گروه را به شانگهای شش تغییر داد. سپس در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱ سران کشورهای عضو در نشستی ضمن قدردانی از عملکرد گروه شانگهای پنج، تأسیس سازمان همکاری شانگهای را با هدف افزایش سطح همکاری‌ها اعلام کردند. سران کشورهای عضو در ژوئن ۲۰۰۲ در شهر سن‌پترزبورگ روسیه گردهم آمدند تا جزئیات اساسنامه سازمان را که شامل اهداف، ساختار و راهکارهای سازمان بود به بحث و بررسی بگذارند. پس از این توافق‌نامه موجودیت سازمان عملاً از نظر حقوق بین‌المللی رسمیت پیدا کرد. نشست نخست‌وزیران سازمان همکاری‌های شانگهای در سال‌های ۲۰۱۳ در تاشکند ازبکستان، ۲۰۱۲ در بیشکک، ۲۰۱۱ در سن پترزبورگ روسیه، ۲۰۱۰ در دوشنبه تاجیکستان، ۲۰۰۹ در پکن، ۲۰۰۸ در آستانه و به همین ترتیب بین کشورهای عضو به صورت گردشی برگزار شده است. اساسنامه سازمان همکاری‌های شانگهای بر شفافیت عملکرد و بی‌طرفی نظامی آن تاکید می‌کند. سازمان همکاری‌های شانگهای نقش موازنه‌دهنده‌ای در صحنه بین‌المللی خصوصاً در مقابل پیمان ناتو و ماجراجویی‌های نظامی آمریکا ایفا می‌کند. برای مثال، آمریکا درخواستی جهت عضویت به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری‌های شانگهای ارائه کرده بود، اما این درخواست در سال ۲۰۰۵ از طرف سازمان رد شد. جمهوری اسلامی ایران نیز در ۱۴ تیر ۱۳۸۴ در جریان نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر آستانه پایتخت قزاقستان، به عضویت ناظر در این سازمان پذیرفته شد و از آن زمان تاکنون، در تمامی نشست‌های ساختاری سازمان در بالاترین سطح شرکت داشته است. شایان ذکر است که نشست سران، بالاترین ارگان سازمان شانگهای است و جمهوری اسلامی ایران نیز از زمان کسب عضویت ناظر تاکنون، در نشست‌ها حضور داشته است. نخستین حضور ایران در نشست سازمان همکاری‌های شانگهای به ۱۴ تیر ۱۳۸۴ باز می‌گردد که در آن محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور وقت، در پنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر آستانه پایتخت قزاقستان شرکت داشت. در جریان این نشست، جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر شناخته شد. پس از آن ششمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر شانگهای چین در سال 85 برگزار شد و محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران در آن حضور یافت. هفتمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای نیز در بیشکک قرقیزستان در سال 86 برگزار شد که بار دیگر رئیس جمهور ایران در آن حاضر شد. در نشست هفتم شانگهای دیدگاه‌های اعضاء نسبت به ایران نزدیک‌تر و مساعدتر شد. اعضاء دائم بر این مهم اذعان داشتند که حضور ایران در این سازمان، با توجه به منابع و موقعیت ژئوپلیتیک آن مزیتی مهم به شمار می‌آید. بر همین اساس در خصوص احتمال زیاد پذیرش ایران در آینده‌ای نزدیک در کمیته انرژی این سازمان مباحثی مطرح شد. اگر چه نو پا بودن سازمان شانگهای و ضرورت تحکیم روابط داخلی، مسأله گسترش این سازمان را به حالت تعلیق در آورده، اما اعضای شانگهای بدون توجه به عکس‌العمل‌های غرب، روابط نزدیک و همکاری‌های متقابل با اهمیتی را با ایران در پیش گرفته‌اند. به نحوی که در بیانیه پایانی نشست هفتم سران، رهبران شانگهای بر این نکته تأکید کردند که ثبات و امنیت در آسیای مرکزی تنها توسط نیروهای کشورهای منطقه و بر اساس توافق‌های صورت گرفته در چارچوب اتحاد منطقه‌ای میسر خواهد شد و این امر از طریق تقویت سیستم بین‌المللی چند قطبی که تأمین‌کننده امنیت متقابل و امکان توسعه برابر کشورهای جهان باشد، امکان‌پذیر خواهد بود. در این راستا امضای سند تاریخی «پیمان دوستی، حسن همجواری و همکاری کشورهای عضو شانگهای» مهم‌ترین سند امضا شده توسط رهبران کشورها در نشست هفتم به شمار می‌آید. با وجود حضور مستمر ایران در عالی‌ترین سطوح نشست‌های شانگهای و همچنین با توجه به موقعیت و شرایط منحصر به فرد ایران برای عضویت در سازمان با این حال تاکنون در خواست ایران برای عضویت دائمی مورد بررسی قرار نگرفته است. نشست هشتم و امیدهای پیش روی نشست سران سازمان همکاری شانگهای در ۷ شهریور در شهر «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان و به منظور تعمیق همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی در چارچوب این سازمان، برگزار شد. در نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه، طیف وسیعی از مسائل نظیر مبارزه علیه تروریسم، قاچاق مواد مخدر، قاچاق سلاح و انسان، پذیرش اعضای جدید در این سازمان، اعطای عضویت ناظر به کشورهای علاقه‌مند، بررسی بحران افغانستان، بحران انرژی و مسایل اقتصادی و تجاری و غیره مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی سازمان همکاری شانگهای با اقدامات و تصمیمات مهم سیاسی، اقتصادی و امنیتی درصدد است جایگاه بین‌المللی برجسته‌تری پیدا کند. به خصوص که از یک سو قرار گرفتن کشورهای عضو شانگهای در منطقه موسوم به «هارتلند» (قلب زمین) بر اهمیت این سازمان افزوده و از سوی دیگر حضور روسیه و چین به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت، توان سیاسی این سازمان را نیز دو چندان کرده است. از این رو با توجه به نقش سازمان شانگهای در همگرایی منطقه‌ای و جهانی کشورهای عضو، عضویت ایران نیز می‌تواند گام مهمی جهت توسعه روابط خارجی محسوب شود. با این حال در خصوص تغییر وضعیت حضور ایران از وضعیت ناظر به عضویت دائم، مشکلات مختلفی وجود دارد. در این بین مهم‌ترین مشکل به آیین‌نامه این سازمان باز می‌گردد که شیوه پذیرش اعضای دایم جدید را مشخص نکرده است. از این رو اقدام برای افزایش شمار اعضای دائم، نیازمند تصویب مقررات جدید و اصلاح بندهای این آیین نامه است. به هر روی علاوه بر ایران، کشورهای هند، مغولستان و پاکستان نیز که به عنوان عضو ناظر در سازمان قرار دارند، خواستار عضویت دائم هستند. در شرایطی که تحولات اخیر در جهان و منطقه، انگیزه برای بازنگری در نحوه پذیرش اعضای جدید را افزایش داده است، ایران، هند، پاکستان و مغولستان نیز باید بر عضویت دائم خود بیش از پیش پای بفشارند. در نتیجه سازمان همکاری شانگهای یک سازمان همکاری چندجانبه محسوب می‌شود که از جهات امنیتی، اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است. به خصوص که در آن دو قدرت منطقه‌ای همانند چین و روسیه حضور دارند که هر دو نیز داعیه تبدیل شدن به یک ابرقدرت را در سر می‌پرورانند. علاوه بر این در شرایطی که سازمان همکاری شانگهای نشان داده است که مخالف ایجاد جهان تک قطبی به رهبری آمریکاست. سومین سفر اروپایی ظریف از روز سه‌شنبه آغاز شد و او به دو کشور پاریس و هلند سفر و با تعدادی از مقامات این دو کشور اروپایی رایزنی و گفت‌وگو کرد.
۰

دیدگاه تان را بنویسید

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    نیازمندیها

    سایر رسانه ها