همدان نقطه عطف همکاری‌های ایران و روسیه است

خبرگزاری فارس: «گئورگی آساتریان» کارشناس مسائل خاورمیانه در مسکو در یادداشتی قرار داد به حوادث اخیر منطقه و افزایش همکاریهای مسکو و تهران در سوریه اشاره کرد و جزئیات این حوادث را مورد بررسی قرار داد. در این یادداشت آمده است: حضور هواپیماهای نظامی روسیه در «همدان» استان غربی ایران، به معنای آغاز یک مرحله جدید در روابط سیاسی-نظامی میان مسکو و تهران می‌باشد. موضوع حضور بمب‌افکن‌های دوربرد روسیه در ایران از مدت‌ها پیش مورد بحث و بررسی نظامیان 2 کشور قرار داشت و نتیجه موفقیت‌آمیز آن حاکی از پیروزی دوایر اصولگرا و نمایندگان بخش نظامی-امنیتی دو طرف است که دارای منافع و دید مشترک نسبت به جغرافیای سیاسی خاورمیانه می‌باشند. از این نظر حضور نیروی هوایی روسیه در ایران به نفع هر 2 کشور خواهد بود. به نظر می‌رسد که در مجموع در اتخاذ این تصمیم 2 عامل مهم بوده است: یکی عامل عملیاتی- فنی و دیگری سیاسی. هر 2 عامل هم به موضوع سوریه و به خصوص وضعیت «حلب» ارتباط دارد که ظاهرا به تدریج به پایان خود نزدیک می‌شود. عامل عملیاتی- فنی عامل عملیاتی- فنی، به این دلیل است که پایگاه نظامی روسیه در «حمیم» سوریه به دلیل کوتاهی باند قادر به پذیرش بمب‌افکن‌های دوربرد سنگین «توپولوف 22 ام 3» نمی‌باشد. دیگری اینکه فاصله بین فرودگاه همدان و منطقه عملیات هوایی روسیه در سوریه تقریبا دو برابر کمتر از پایگاه اشاره شده می‌باشد. قبل از این نیروی هوایی روسیه از پایگاه خود در شهرستان «موزدوک» (اوستیای شمالی) بهره‌برداری می‌کرد که برای انجام اقدامات نظامی محدودیت‌هایی را پیش آورده بود. اما استفاده از فرودگاه همدان اجازه داد تا ارتش روسیه اقدامات خود را با تحرک و انعطاف‌پذیری بیشتر و سرعت مناسب‌تری انجام دهد. البته نزدیکی فاصله همچنین اجازه داد تا در خصوص هزینه‌های سوخت نیز صرفه جویی صورت گیرد. کافی است به این نکته اشاره شود که استفاده از فرودگاه همدان فاصله برای هواپیماهای نیروی هوایی روسیه را از 3 هزار کیلومتر به 700 کیلومتر کاهش می‌دهد. از سوی دیگر به دلیل طول مناسب باند فرودگاه همدان هواپیماهای توپولوف می‌توانند به جای حدود 6 تن تا 20 تن مهمات حمل کنند. موضوع دیگری که دارای اهمیت عملیاتی است به آن بر می‌گردد که فعالیت‌های گروه‌های تکفیری زیرزمینی در سوریه متحول شده است. چنین به نظر می‌رسد که استراتژی گروه‌های تروریستی طی ماه‌های اخیر بر اساس این منطق نظامی دنبال می‌شود: هرگاه نیروهای مسلح متمرکز باشند، این گروه‌ها با شکست مواجه می‌شوند و مهمتر از همه کنترل مناطق را از دست می‌دهند. ولی زمانی که غیر متمرکز هستند موثر بودنشان از بین می‌رود. گروه‌های تکفیری در سوریه از جمله داعش، «احرار الشام»، «جیش الاسلام» و «جبهه النصره» طی ماه‌های اخیر و به ویژه پس از موفقیت‌های نیروی هوایی روسیه، اقدام به هماهنگی فعال تلاش‌های خود کرده‌اند. اختلافات ایدئولوژیک و اقتصادی میان شبه نظامیان گروه‌های مختلف تا حدود زیادی کنار گذاشته شده و به فکر بقای خود برآمدند که بحث هماهنگی بین آنها که قبلا کمتر به نظر می‌رسید، به این موضوع ارتباط دارد. دقیقا بحث هماهنگی میان گروه‌های مختلف تروریستی، موجب استقرار و پخش نیروهای دولتی سوریه در گستره بزرگ و کاهش نتایج اقدامات آنها شد. بنابراین نیاز به تقویت پشتیبانی هوایی ارتش خسته سوریه و گروه‌های مبارز این کشور وجود دارد. چنین نیازی به خصوص در منطقه حلب که درگیری‌ها شدت بالایی یافته‌اند، احساس می‌شود. عامل سیاسی از نقطه نظر سیاسی، ورود هواپیماهای نظامی روسیه به خاک ایران یک رویداد ژئوپولیتیک جهانی است. کافی است به این نکته اشاره شود که برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی، نظامیان خارجی در ایران حضور یافته‌اند. به نظر می‌رسد اتحاد تاکتیکی نظامی-سیاسی بین روسیه و ایران در رابطه با بحران سوریه وارد مرحله جدیدی از توسعه خود می‌شود و این مهم در زمانی اتفاق می‌افتد که هم در روسیه و هم در ایران گروه‌های بانفوذ سیاسی وجود دارند که نسبت به تعمیق همکاری‌های دو کشور علاقه مندی ندارند. این گروه‌ها را به نوعی می‌توان «لیبرال» عنوان کرد. آنها در روسیه با بلوک اقتصادی لیبرال مربوط بوده و گسترش روابط با ایران را مانعی برای همکاری با غرب می‌دانند. این گروه سیاسی-اقتصادی نخبگان معتقدند که درگیر شدن در سوریه ضرورتی نداشته و مسکو باید از آن پرهیز کند و همه وقت و نیروی خود را روی بهبود مناسبات با آمریکا و اروپا بگذارد و تا جایی که امکان دارد حضور در تحولات بین‌المللی را نیز به حداقل رساند. در مجموع تأثیر این گروه خیلی زیاد نیست، به خصوص هنگامی که منافع مربوط به امنیت ملی و مسائل خاورمیانه مطرح باشد. گروه دیگری از نخبگان روسیه را نمایندگان نهادهای نظامی- امنیتی و محافظه‌کاران تشکیل می‌دهند که از نفوذ و جایگاه مهمتری برخوردارند. آنها نسبت به ایران دیدگاه‌های عملگرایانه دارند و به این کشور دارای تاریخ و تمدن کهن علاقه‌مندی نشان می‌دهند. آنها روابط مسکو با تهران را نه فقط از نقطه نظر نظامی-سیاسی یا اقتصادی سودمند می‌دانند بلکه تعمیق همکاری‌ها با تهران را ضرورت و نیازی می‌شناسند که بن بست 5 ساله در سوریه بار دیگر آن را تائید می‌کند. به اعتقاد آنها هیچ جایگزینی برای ایران در منطقه وجود ندارد و به این دلیل روابط میان مسکو و تهران باید به صورت عملگرایانه و قابل فهم و درک دو طرف دنبال شود. علاوه بر آن، تقویت روابط دو جانبه هم برای روسیه و هم برای ایران نقش ابزار مهمی در مناسبات با غرب و کشورهای منطقه و قبل از همه عربستان سعودی و ترکیه را خواهد داشت. از این نظر موافقت ایران با بحث استفاده نیروی هوایی روسیه از فرودگاه همدان یک تصمیم استراتژیک می‌باشد که مقامات نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی به صراحت به آن اشاره کردند.