آخرین بار کی تمرکز کرده‌اید

روزنامه ایران: «در هنگام کار ماری جوانا بکشید اما ایمیل چک نکنید!» این جمله که بخشی از یک پژوهش علمی است نظرم را جلب می‌کند.

جمله‌ای که می‌خواهد بگوید ضرر ایمیل چک کردن موقع رانندگی حتی بیشتر از مصرف مواد مخدر است. این پژوهش توسط محققان مؤسسه روانپزشکی لندن روی هزار و 100 کارمند انگلیسی انجام شده که نتایج آن نشان می‌دهد: «کار کردن همزمان روی دو موضوع بویژه انجام کاری همراه با وسایل الکترونیکی مانند موبایل، نسبت به مصرف مواد مخدر تأثیر مخرب‌تری بر ضریب هوشی انسان‌ها دارد.»

این موضوع اصلاً برایم غریبه نیست. آدم‌هایی که این روزها همزمان با کارهای روزمره‌شان تلگرام چک می‌کنند، اینستاگرام می‌بینند، ایمیل چک می‌کنند و هزار کار دیگر در دنیای مجازی با ابزارهای بی‌شمارش انجام می‌دهند. حالا بماند ضررش که در این تحقیق علمی تا حد مصرف ماری جوانا و مواد مخدر ارزیابی شده و برایم تازگی دارد. اما چقدر شده این رفتار اطرافیان‌تان شما را عصبی کند؟ اصلاً راه دور نرویم؛ خودتان چقدر از این همه وابستگی و نداشتن تمرکز کلافه‌اید؟

یاد آخرین باری می‌افتم که به سینما رفته بودم؛ بغل دستی‌ام هنگام دو ساعت فیلم دیدن بارها موبایلش را از جیبش بیرون کشید و به تلگرام و واتس اپ و... سرکشی کرد. طاقت نداشت حتی برای دو ساعت هم شده، روی فیلم جذابی که با انتخاب خودش بود، تمرکز کند. بماند که نور موبایلش مستقیم روی صورت ما بود و موجب مزاحمت می‌شد. چشم غره و جابه جا شدن‌‌های عصبی ما را هم روی صندلی انگار از اساس نمی‌دید.

میزگردهای علمی و همایش‌ها و نشست‌ها و همایش‌ها هم که این روزها داستان خودشان را دارد. گاه دیدن آن همه کله‌ای که توی تلفن همراه است از دور واقعاً خنده دار است.

سخنران بیچاره حرف می‌زند و همه سرشان به صفحه تلفن همراه است، از بیشتر آدم‌ها که بپرسی چیزی از سخنرانی دستگیرت شده یا نه؟ خودشان را از تک و تا نمی‌اندازند و می‌گویند حواس‌شان به همه جا و همه چیز هست! هم موبایل‌شان و هم سخنرانی. در جلسه‌های کاری هم این داستان دقیقاً تکرار می‌شود. موقع جلسه، پیام‌های تلگرامی را چک می‌کنیم و هنگام نوشتن یک گزارش کاری، ایمیل‌مان را می‌بینیم و پاسخ می‌دهیم.

این روزها کم نیستند آدم‌های قبلاً کتابخوانی که وقتی کتاب داستانی دستشان می‌گرفتند تا آخرش می‌رفتند. آنها هم این روزها دیگر چندان تمرکز ندارند. بارها صفحات کتابشان را تا می‌زنند تا تلفن همراه‌شان را چک کنند. فیلمی را که می‌بینند متوقف می‌کنند تا سری به تلگرام‌شان بزنند. این یعنی تمرکز نداشتن برای حتی یکی دو ساعت که معلوم نیست واقعاً چه مضرات اجتماعی که ندارد.

آرزو‌داری با همکارت چند دقیقه‌ای بدون مزاحم حرف بزنی. بدون اینکه سرش پایین باشد و با تمرکز به صورتت نگاه کند و مثلاً نکته کاری را واقعاً گوش بدهد. همه ما همزمان چند کار انجام می‌دهیم. داستان این مسأله در خانواده‌ها هم دقیقاً تکرار می‌شود؛ هر کسی گوشه‌ای سرش توی گوشی خودش است حتی موقع کار در خانه. اصلاً کسی که گوشی ندارد گاه احساس کمبود می‌کند. اما فقط مسأله سر در گوشی بردن نیست، آدم‌ها هنگام کار با گوشی با بقیه اعضای خانواده حرف هم می‌زنند، آشپزی می‌کنند، تلویزیون می‌بینند، درس می‌خوانند و...

پژوهشگران این تحقیق، اتفاقاً درباره انجام همزمان چند کار، جدا از تأثیرات اجتماعی‌اش به ما هشدار می‌دهند: «این موضوع اثر بسیار مخربی روی ذهن و هوش دارد. یعنی اگر هنگام کار کردن سیگار بکشید ضرر کمتری می‌بینید، نسبت به اینکه هنگام انجام کاری تلگرام یا ایمیل‌تان را هم چک کنید.» مؤسسه جهانی «مک کینزی» نیز در تحقیقی به این نتیجه رسیده که یک کارمند معمولی در طول هفته 13 ساعت از وقت خود را با ایمیل‌ها و پیام‌های مجازی‌اش سپری می‌کند. آن هم لابه لای کارهای دیگر. این کار به‌عقیده دانشمندان، درست مثل این است که بسیاری از ما هر روز مقادیر زیادی ماری جوانا مصرف کنیم؛ چیزی که مستقیماً سلول‌های مغزی را هدف قرار می‌دهد و برای همیشه تخریب می‌کند.