ایثار در دفاع مقدس بهترین الگو برای نسل امروز

سرویس دین و اندیشه فردا: با فرا رسیدن هفته دفاع مقدس و یاد و خاطره‌ی هشت سال دفاع از آرمانهای انقلاب اسلامی و خاک پاک ایران زمین، دوباره عطر و بوی جبهه، شهادت و ایثار در کشور طنین انداز خواهد شد. دوباره همدلی‌، اتحاد، مقاومت، روحیه‌ی‌جهادی، عشق، ایثار، و صدها صفت زیبا تجدید خاطره می‌شود.

شهید و شهادت با خود عطر زیبای ایثار را طنین انداز می‌کند، صفتی که مجاهد دیروز در وسط میدان مبارزه، حاضر است ارزشمندترین سرمایه‌ی خود را برای حفظ آرمان و خاک پاک میهن به تجارت بگذارد، تا مجاهد امروز با الگو گرفتن از این فرهنگ، نگاهی الهی به کارها داشته و با مقدس شمردن این صفت در انجام کارها با وصف ایثار کوشا باشد.

از جمله صفاتی که در فرهنگ شهادت خودنمایی می‌کند، صفت «ایثار» است. ایثار می‌تواند گونه‌های مختلفی داشته باشد.

گاهی با فدا كردن جان، گاهی با دادن مال، زمانی هم با هزینه كردن اعتبار و آبرو و البته برخی اوقات هم می‌تواند تركیبی از اینها صورت پذیرد، در نتیجه فرد بخاطر یك هدف و آرمان مقدس و والا، از علایق و داشته های خویش اغماض کرده و دغدغه ها و دل‌نگرانی ها و منافع «غیر» را بر خود ترجیح می‌دهد و اتفاقا گاهی اوقات با فدا کردن جان همراه می‌شود.

ایثار به معنای: بخشیدن، دیگری را بر خود برتری دادن، از خود گذشتن است.[1]

در روایات اسلامی از ایثار به بهترین نیکی و احسان، و بالاترین مرتبه‌ی ایمان یاد شده است.

امیرالمومنین علی (علیه السلام) در روایتی می‌فرمایند:

«الْإِیثَارُ أَحْسَنُ‏ الْإِحْسَانِ‏ وَ أَعْلَى مَرَاتِبِ الْإِیمَان‏؛[2] ایثار ، بهترین احسان و بالاترین مرتبه ایمان است».

البته باید به این نکته توجه داشت، انگیزه‌ی عملی که، ثواب بالاترین احسان و ایمان را داراست، فقط باید با عشق و محبت به خداوند باشد و هیچ انگیزه غیر خدایی در آن نباشد. درصورتی که عمل همراه با صفات بالا باشد، خداوند نیز این عمل را ماندگار می‌کند.

قرآن کریم ماجرایی که همراه با ایثار و از خود گذشتگی است را اینطور بیان می‌کند:

«وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‏ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یتیماً وَ أَسیراً إنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً [حشر/8،9] و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند! (و می‌گویند)، ما شما را بخاطر خدا اطعام می کنیم، و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی خواهیم!».

حضرت زهرا و امیرالمومنین (علیهما السلام) بخاطر نذری که برای شفای یافتن امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) از بیماری انجام داده بودند، شروع به گرفتن سه روز، روزه می‌گیرند، ولی هر روز هنگام افطار مسکین و یتیم و اسیر می‌آمدند و افطار خود را به آنها می دادند و بخاطر این ایثار و فداکاری خداوند نیز کار آنها را ماندگار کرده و در بهترین کتاب خود جای داده است.

لذا در جای جای هشت سال دفاع مقدس این صفت نیکو و از درون هر رزمنده‌ا‌ی در میدان مبارزه این صفت را مشاهده می‌کنیم. بر همین اساس است امام خمینی در بیان اوصاف رزمندگان در هشت سال دفاع مقدس از صفت ایثار و اخلاص استفاده می کنند:

«دیگرى اینكه این هدیه [حیات] را با اخلاص در طبق اخلاصتان گذاشتید. عمده آن اخلاصى است كه در شما جوانان ظاهر است. شما از این اخلاص‏ و ایثار، جمهورى اسلامى را بیمه كردید. فتح‌هایى كه نصیب شما شده است، خصوصاً در فتح مبین، گرچه با هیچ معیارى نمى‏ توان آن را سنجید و هیچ زبانى نمى‏ تواند از آن توصیف كند، لكن آنچه كه بالاتر از همه اینهاست، این صداقت شما و این اخلاص شما در بارگاه حق تعالى است. آنچه كه در نزد خدا ارزشش از همه بالاتر است، این ایثار از روى اخلاص است. همان كه خداى تبارك و تعالى در سوره «هَلْ اتى‏» اهل بیت عصمت را به آن توصیف مى‏ كند كه: یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ‏... اطعامِ طعام چیزى نیست، آن هم یك قرص جو، آنكه اهمیت دارد (على حبه) هست».[3]

در این بیان امام مشاهده می کنیم ایشان یکی از رموز ماندگاری و بیمه شدن جمهوری اسلامی ایران را، ارثیه‌ی شهدا یعنی صفت ایثار و از خودگذشتگی بیان می دارند، که شهدا با عملکرد خود برای ما به یادگار گذاشته اند، همچنین مقام معظم رهبری نیز بر اساس همین صفت موجود در رزمندگان و شهدا، تاکید بر زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا می‌کنند، که می‌توان با زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا و تجلی این صفت ایثار رزمندگان و شهدا در مردم، سعی در گسترش و توسعه‌ی فرهنگ و نگاه انقلابی در کل جهان داشته باشیم، که امروز ثمرات آن را در نیروهای بسیج مردمی عراق، یمن و سوریه مشاهده می‌کنیم.

مقام معظم رهبری می‌فرمایند:

«من عقیده‌ی راسخ دارم بر اینکه یکی از نیازهای اساسی کشور، زنده نگه داشتن نام شهدا است؛ این یک نیازی است که ما ـچه آدم‌های مقدّس‌مآب و متدینی باشیم؛ چه آدم‌هایی باشیم که خیلی هم مقدّس‌مآب نیستیم، امّا به سرنوشت این کشور و به سرنوشت این مردم علاقه‌مندیم‌ـ‌ هرجور که فکر بکنید، بزرگداشت شهدا برای آینده‌ی این کشور، حیاتی و ضروری است. فرهنگ شهادت یعنی فرهنگ تلاش کردن با سرمایه‌گذاری از خود برای اهداف بلندمدّت مشترک بین همه‌ی مردم؛ که البتّه در مورد ما آن اهداف، مخصوص ملّت ایران هم نیست، برای دنیای اسلام بلکه برای جهان بشریت است». [4]

در نتیجه یکی از میراث ماندگار شهدا برای نسل امروز، ایثار و ازخود گذشتگی رزمندگان و شهدا است، که هرکس به نوبه‌ی خود می‌تواند این صفت را در خود نهادینه کند، یک مسئول به وسیله‌ی انجام فعالیت در حیطه‌ی اختیارات خود بدون چشم داشت دنیوی، یک استاد و معلم برای نشر علم در ازای رضایت الهی فعالیت داشته باشند، همچنین یک پدر و مادر علاوه بر اینکه این صفت در آنها موجود است، اما می‌توانند تربیت فرزندان را بر اساس فرهنگ ایثار و بیان الگوهایی از شهدا در درون خانه بجای الگوهای غربی اثر گذار باشند، بر همین اساس است که امروز در هر قشر و صنف و نهادی می‌توان مثالهای زیادی از ایثار و از خودگشتگی را مشاهده کرد و وقتی به علت این عمل توجه می کنیم علاوه بر دستورات و سفارشات دینی الگو پذیری از راه و هدف شهدا که همان ایثار و از خودگذشتگی آنهاست به وضوح مشاهده می‌شود.

پی نوشت:

[1]. فرهنگ معین ذیل کلمه‌ی ایثار.

[2]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص396، دفتر تبلیغات، ایران، قم، چاپ: اول، 1366ش.

[3]. حضرت امام خمینى، صحیفه امام، ج16، ص196، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، تهران.

[4]. دیدار مقام معظم رهبری با اعضای ستادهای «کنگره شهدای امور تربیتی»، «کنگره شهدای دانشجو»، و «کنگره شهدای هنرمند» ۱۳۹۳/۱۱/۲۷.