نشست اوپک؛ زنگنه امیدوار در برابر عربستان لجوج
بعید است که اعضای اوپک در اجلاس 30 نوامبر طرحی را به تصویب برسانند مگر اینکه تسلیم این واقعیت شوند که نباید در اوپک مسائل سیاسی مطرح شود. اما مشکل امروز اقتصاد فریز نفتی یا انتخاب ترامپ نیست. آنچه که اقتصاد ایران از آن رنخ میبرد فساد و رانتی است که کشور را احاطه کرده است.
سرویس اقتصادی فردا؛ سهیلا روزبان: روزشمار تاریخ برای نشست اوپک به صدا در آمده است . در حالیکه تنها چند روز به نشست 30 نوامبر وین باقی مانده بیژن زنگنه مقام ارشد نفتی کشور از خوش بینیش نسبت به توافق بر سرفریز نفتی سخن می گوید. رسانه های غربی نیز که پیش از این سعی در تیره و تاره جلوه دادن بازار نفت داشتند، بعد از دیدار بیژن زنگنه وزیر نفت ایران با محمد بارکیندو دبیر کل اوپک نسبت به توافق اعضای اوپک ابراز خوش بینی کرده اند حال آنکه انتخاب ترامپ شرایط متفاوتی را در بازار نفت به ویژه در میان اعضای اوپک رقم زده است.
او که پیش از این کاهش واردات نفت از حوزه خلیج فارس و خاورمیانه سخن گفته بود، خطری جدی برای عربستان به شمار می آمد. سعودی ها که سومین کشور صادر کننده نفت به آمریکا هستند، نگران بودند که با قدرت رسیدن گوینده این سحن یکی از بازارهای بزرگ نفتی خود را از دست داده و بخشی از درآمدهای کشورشان بر باد برود. با وجود این نگرانی‌ها، سرانجام دونالد ترامپ، نامزد جمهوری خواهان ، به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شد تا در 20 ژانویه 2017 کلید کاخ سفید را از مستاجر قبلی آن بگیرد.حالا عربستان که پیش از با کمک های چندین هزار میلیاردی به کمپ هیلاری کیلینتون برای شکست ترامپ تلاش می کرد، از مواضع کارشکنانه خود در اوپک عقب نشینی کرده و چاره ای جز توافق بر سر فریز نفتی ندارد. عربستان که این روزها مواضع ضد و نقیضی را در پیش گرفته است، در صورت توافق نهایی بر سر فریز نفتی باید حدود 600 هزار بشکه از سطح تولیدات خود بکاهد. حالا بازار نفت بر سر دو راهی توافق اعضای اوپک بر سر فریز نفتی و عدم توافق آنها مواجه است.
خوش‌بینی به یک توافق
در این میان برخی از کارشناسان توافق برسر فریز نفتی را دور از انتظار می دانند و می گویند که سفر بارکیندو دبیر کل اوپک به ایران در آستانه نشست اوپک هم از نبود اجماع در میان کشورهای صادرکننده نفت حکایت می کند. به گفته آنها با انتخاب ترامپ به عنوان رییس جمهور آمریکا احتمال بازی های پشت پرده نفتی قوت گرفته است. در این میان هستند کارشناسانی که همچون بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نسبت به توافق الجزایر خوش بین هستند و معتقدند که کاهش سقف تولید نفت نه یک انتخاب بلکه یک الزام برای اعضای اوپک به شمار می آید. به باور آنها انتخابات ترامپ به ایجاد نوعی انسجام در میان اعضای اوپک منجر شده است.
عربستان گرفتار در تله خودساخته
محمود خاقانی کارشناس مسائل نفتی در اینباره به فردا می گوید: این روزها اوپک دیگر شده نوپک و نقشی در اقتصاد انرژی جهان بازی نمی کند. عربستان هم در تله خود گرفتار شده است. بزرگترین تولید کننده نفت اوپک علی رغم میلیاردها دلار کمکی که به کمپ کیلینتون کرده بود در انتخابات آمریکا شکست خورد و ترامپ به عنوان رییس جمهور این کشور انتخاب شد.
به باور این کارشناس نفتی، عربستان سعودی هم اکنون در حال تلوتلو خوردن است و نمی داند که چه باید بکند. از یک سو با مشکلات شدید اقتصادی مواجه شده و از سوی دیگر حاضر به کاهش تولید نفت خود نیست.
مدیرکل امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت در دولت‌های هشتم و نهم می گوید: بعید می دانم که اعضای اوپک در اجلاس 30 نوامبر طرحی را به تصویب برسانند مگر اینکه تسلیم این واقعیت شوند که نباید در اوپک مسائل سیاسی مطرح شود. هدف از تاسیس اوپک نه یک سازمان سیاسی بلکه یک سازمان اقتصادی است که تصمیمات در آن باید بر اساس اقتصاد انرژی و تعامل با مصرف کنندگان اتخاذ شود؛ اما در حال حاضر قضیه کاملا برعکس شده و شاهد بده و بستان های سیاسی در آن هستیم.
مشکل اقتصاد ترامپ نیست، رانت و فساد مسله اصلی است
او در ادامه سر گلایه از رویکرد دولت یازدهم و افزایش اتکا به درآمدهای نفتی را باز کرد و گفت: حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که اعضای اوپک بر سر تثبت سطح تولید نفت به توافق برسند اما این قضیه از مشکل وابستگی ایران به درآمدهای نفتی را نمی کاهد و کسانی که برای اقتصاد ایران برنامه ریزی می کنند باید به فکر راهی برای جدایی از درآمدهای نفتی باشند.
به باور خاقانی، مشکل امروز اقتصاد فریز نفتی یا انتخابات ترامپ نیست. آنچه که اقتصاد ایران از آن رنخ میبرد فساد و رانتی است که کشور را احاطه کرده است. دولت سعی دارد تا بیکاری را با افزایش سرمایه گذاری خارجی کاهش دهد حال آنکه نبود شفافیت خود این روند را با خلل مواجه کرده است . آنها نمی دانند که طرف حسابشان در ایران کیست, آیا بخش خصوصی واقعی است یا خصوصی هایی که به قدرت پنهان در سایه متصل هستند.باید شفاف سازی هایی در این رابطه صورت گیرد. و شرکت ها حداقل یک تراز نامه سالانه داشته باشد در حالیکه برخی از شرکت های بورسی ما نیز ترازنامه ندارند.
انسجام میان اعضای اوپک با پیروزی ترامپ
هر چند که برخی انتخاب ترامپ را تهدیدی برای اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس عنوان می کنند اما
خطیبی نمایند سابقه ایران در اوپک نظری متفاوت دارد . به گفته او با پیروزی نامزد جمهوری خواه آمریکا نوعی انسجام در میان اعضای اوپک شکل گرفته است . کشورهایی همچون کویت و عربستان که پیش از این سعی در سنگ اندازی بر سر راه فریز نفتی و سهم خواهی از بازار داشتند حالا به خوبی می دانند که تنها با تثبت بازار و مدیریت قیمت ها می تواند به آینده اقتصاد نفتی خود امیدوار باشند.
سرگذشت فريز نفتي
بهاي نفت خام از تابستان ۲۰۱۴ تاكنون از بشكه‌اي بيش از صد دلار به بشكه‌اي حدود ۴۰ دلار در هفته گذشته رسيد. قيمت نفت حتي براي مدتي به زير بشكه‌اي ۳۰ دلار هم سقوط كرده بود. در ژانويه ۲۰۱۵ قيمت نفت كمترين سطح در ۱۲ سال گذشته را ثبت كرد، هرچند كه در هفته‌هاي گذشته قيمت نفت كه اندكي بهبود پيدا كرده بود، به انتخاب رئيس‌جمهوري آمريكا واكنش منفي نشان داد و در محدوده ٤٠ تا ٤٥ دلار نوسان مي‌كند. در سال‌هاي ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ كه قيمت نفت بالاي صد دلار براي هر بشكه بود، كشورهاي توليدكننده نفت به درآمدهاي هنگفتي دست يافتند. در دوره هشت‌ساله رياست محمود احمدي‌نژاد بر دولت، ايران بيش از ۷۰۰ ميليارد دلار درآمد نفتي داشت. پيامدهاي سقوط ارزش نفت براي برخي از كشورهاي توليدكننده ويرانگر بوده است. از جمله نيجريه با ۱۷۳ ميليون نفر جمعيت براي رفع نيازهاي مالي به توليد روزانه يك ميليون و ٧٠٠ هزار بشكه نفت وابسته است. ونزوئلا هم كه با تورم سه‌رقمي دست‌وپنجه نرم مي‌كند، براي پرهيز از ناتواني در پرداخت بدهي‌هايش مي‌جنگد. از ماه فوريه سال جاري ميلادي (بهمن‌ماه ١٣٩٤) عربستان و روسيه طرح فريز نفتي را مطرح كردند. آنها مي‌خواستند كشورهاي
توليدكننده نفت سطح توليد خود را در ميزان توليد ژانويه ٢٠١٦ ثابت كنند تا شايد راهي براي بهبود قيمت نفت باز شود. ايران اما از همان نخستين اظهارنظرها درباره اين طرح، مخالفت خود را با آن اعلام كرد. وزراي انرژي عراق، ونزوئلا و قطر در همان روزهاي نخست، براي مجاب‌كردن زنگنه و طرف ايراني به تهران سفر كردند: اما ايران كه تازه از بند تحريم‌هاي نفتي رها شده بود، به‌هيچ‌روي زير بار چنين طرحي نرفت. عربستان‌سعودي هم همواره پيش از نشست‌هايي كه در آن از فريز نفتي سخن گفته مي‌شد، اعلام مي‌كرد كه اگر رقيب اصلي منطقه‌اي‌اش، ايران، از محدودكردن سطح توليد حمايت نكند، به آن تن نخواهد داد. اما حالا ورق برگشته است . محمد بارکیندو دبیر کل اوپک در تازه ترین سفر خود به ایران از جمهوری اسلامی ایران به عنوان رهبر جدید اوپک نام برده و می گوید توافق اعضای این سازمان در نشست الجزایر بدون همراهی و نقش رهبری ایران غیر ممکن بود. عربستان و کویت هم به تازگی حمایتشان از تصمیم اعضای اوپک و فریز نفتی را اعلام کرده اند.
حالا باید منتظر ماند و دید سهم هر یک از کشورهای عضو اوپک از کاهش یک میلیون و 300 هزار بشکه ای نفت خام چقدر خواهد بود. ضمن اینکه بر اساس توافق الجزایر ایران ، لیبی و نیجریه مادامی که سقف تولیداتشان به میزان پیش از تحریم ها باز نگشته است ، از این طرح مستثنی خواهند بود.
دیدگاه تان را بنویسید