جهان امن‌تر و کشورهای توسعه‌یافته ناامن‌تر شدند/ انتشار ویروس تروریسم به همه جای جهان

سرویس بین‌الملل فردا: «اندیشکده اقتصاد و صلح» (Economics and Peace) از سال ۲٠١۳، گزارشی از شاخص تروریسم جهانی منتشر می‌کند که خلاصه‌ای جامع از روند حوادث تروریستی و الگوهای جهانی تروریسم است. در گزارش امسال این اندیشکده که چهارمین سری از این گزارش‌هاست، روند و الگوهای جهانی تروریسم در ١۶ سال اخیر (از سال ۲٠٠٠ تا کنون) آمده است. طبق این گزارش، در سال ۲۰۱۶ کشورهای توسعه‌یافته، حوادت تروریستی را بیش از پیش لمس کرده‌اند.

افزایش مرگ و میرها در کشورهای توسعه‌یافته

چهره تروریسم در سال‌های اخیر در حال تغییر است. جهان در سال ۲٠١۵‌، شاهد کاهش حدود ١٠ درصدی مرگ و میرهای مربوط به حوادث تروریستی بوده است. و این در حالی است که از سال ۲٠١٠ تاکنون این اولین بار است که این درصد مقداری کاهش را نشان می‌دهد. با این حال این شاخص هنوز حدود ۶ درصد کل مرگ و میرهای دنیا را شامل می‌شود، چرا که برخی از کشورها در حال تجربه رکوردهای خود در مرگ و میرهای تروریستی هستند که بیشتر آنها کشورهای توسعه یافته‌اند. نقشه زیر مناطقی را که حوادث تروریستی در آنها رخ داده است، نشان می‌دهد. هر چه رنگ قرمز پررنگ‌تر باشد، شدت و میزان فعالیت‌های تروریستی بیشتری را نشان می‌دهد.

میزان حوادث تروریستی در سال ۲٠١۵ در کشورهای توسعه‌یافته نسبت به سال قبل، افزایش ۶۵٠% (تعداد ۷۷ کشته در سال ۲٠١۴ نسبت به ۵۷۷‌ تن در سال ۲٠١۵) داشته است. ۲١ کشور از ۳۵ کشور عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی ((OECD در سال ۲٠١۵ دست‌کم یک حمله تروریستی را تجربه کرده‌اند.

ترکیه و فرانسه در صدر حملات تروریستی

بیشترین حوادث در کشورهای ترکیه و فرانسه اتفاق افتاده است و ترکیه، فرانسه، دانمارک، آلمان و سوئد رکورد بیشترین مرگ ناشی از تروریسم در یک سال را، از سال ۲٠٠٠ تا کنون تجربه کرده‌اند. بیش از نیمی از ۵۷۷ مورد از مرگ و میرها مربوط به عملیات‌های داعش بوده است. اقدامات تروریستی رخ داده در بروکسل، پاریس و آنکارا شدیدترین حوادث تروریستی در تاریخ این کشورها محسوب می‌شوند. این افزایش چشمگیر مرگ و میرها بر اثر تروریسم در سال ۲٠١۵ در کشورهای توسعه‌یافته، در حالی است که میزان کل مرگ و میرهای تروریستی در جهان از سال ۲٠١٠ ، در سال ۲٠١۵، کاهش را نشان می‌دهد.

بومرنگ تروریسم و افزایش مرگ و میرها

دلیل افزایش حملات تروریستی در کشورهای توسعه‌یافته آن است که دو گروه تروریستی که بیشترین آمار حملات و فعالیت‌های تروریستی را بر عهده می‌گرفتند؛ یعنی داعش و بوکوحرام، حملات خود را گسترش داده و به کشورهای دیگر و ایالت‌ها و مناطقی به جز محدوده استقرار خود توجه کرده‌اند.

با توجه به اسناد، در سال ۲٠١۴، ١۸ حمله از حملات تروریستی در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی را گروه داعش بر عهده گرفته است. این آمار در سال ۲٠١۵ به ۶۷ حمله تروریستی افزایش یافته که منجر به کشته شدن ۳١۳ تن شده است. این درحالی است که آمار تعداد کشته‌شدگان اقدامات نظامی و جنگ‌های داخلی گروه‌های تروریستی داعش و بوکوحرام در عراق و نیجریه رخ داده است، ۳۲% کاهش داشته است.

هم‌زمان با گسترش اقدامات تروریستی این دو گروه به کشورهای همسایه، شاهد افزایش رعب و وحشت در کشورهای جهان از جمله کشورهای عضو «سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی» نیز بوده‌ایم. کشورهایی که داعش در آنها دست به اقدامات تروریستی زده است، در سال ۲٠١۴ حدود ١۳ کشور بوده است که این تعداد در سال ۲٠١۵ به ۲۸ کشور، یعنی چیزی بیشتر از دو برابر رسیده است. در این گزارش آمده است که به سبب آزادی‌هایی که در کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد، مثل سطح دسترسی به سلاح، انجام فعالیت‌های تروریستی ساده‌تر است.

داعش، قاتل‌ترین گروه

فعالیت‌های ترورستی بسیار پیچیده است. در حالی که ۷۶ کشور، شاهد کاهش در شاخص حملات تروریستی خود بوده‌اند، ۵۳ کشور با افزایش حملات تروریستی دست و پنجه نرم کرده‌اند و میانگین کلی این شاخص در جهان کاهش ۶ درصدی را نشان می‌دهد. در محاسبه این شاخص، حدود ۲۷۴ گروه تروریستی دخالت داشته‌اند؛ اما ۷۵% از مرگ و میرهای تروریستی مربوط به اقدامات چهار گروه بوکوحرام، القاعده، طالبان و داعش است. در میان این گروه‌ها نیز داعش با قبول مسئولیت کشتار ۶١۴١ تن در ۲۵٠ شهر مختلف در سال ۲٠١۵ گوی سبقت را از بوکوحرام ربود و مرگبارترین گروه تروریستی جهان در این سال نام گرفت.

تأثیرات اقتصادی تروریسم در سال ۲٠١۵ کم و بیش مانند سال قبل بوده است. این مقدار حدود ۶/۸۹ میلیارد دلار در این دو سال بوده است. این مقدار در مقایسه با تأثیر اقتصادی خشونت در جهان که حدود ١۳۶ تریلیون دلار در سال ۲٠١۵ است، بسیار محدودتر و درصد اندکی از کل را شامل می‌شود. تأثیرات اقتصادی تروریسم در مناطقی که دچار خشونت‌های مرگبار و شدید تروریستی هستند، بسیار وخیم‌تر و وسیع‌تر است. در کشور عراق به عنوان مقر و خیزشگاه داعش، هزینه‌ای که تروریسم بر اقتصاد این کشور تحمیل کرده است، چیزی بالغ بر ١۷% کل تولید ناخالص ملی عراق در سال ۲٠١۵ است. به عنوان نمونه، سهم گردشگری در تولید ناخالص ملی کشورهایی که دارای حملات تروریستی بزرگ نبوده‌اند، حدود دو برابر بیشتر از کشورهایی است که حملات بزرگ تروریستی داشته‌اند.

تأثیرپذیرترین کشورهای جهان

اگر شاخص تروریسم جهانی را ملاک ارزیابی خود قرار دهیم، بیشترین تأثیرات مربوط به کشورهای عراق، سوریه، افغانستان، نیجریه و مصر است. این پنج کشور، ۷۲% از کل مرگ و میرهای ناشی از تروریسم در سال ۲٠١۵ را به خود اختصاص داده‌اند.

در ١۶ سال اخیر بدترین سال از نظر حملات تروریستی سال ۲٠١۴ بوده است. سالی که ۹۳ کشور دست‌کم یک حمله تروریستی را تجربه کرده‌ و ۳۲۷۶۵ تن در این سال کشته شده‌اند.

«استیو کیلیا» (Steve Killelea) از کارشناسان حوزه بین‌الملل می‌گوید: «گزارش شاخص تروریسم جهانی در ١۶ سال اخیر نشان می‌دهد که فعالیت‌های تروریستی ماهیتی پویا، دگرگون‌شونده و بسیار پیچیده دارد. چرا که می‌بینیم در برخی از کشورها میزان حوادث تروریستی افزایش یافته است، در حالی که میزان کل شاخص جهانی کاسته شده است. حملاتی در قلب کشورهای دموکراتیک که نیاز به اقدامات و تصمیمات سریع و سنجیده دارد».

منبع: World Economic Forum