عربستان و امریکا؛ آغاز مذاکره برای معامله

روزنامه ایران: بامداد دیروز به وقت ریاض محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان سعودی و وزیر دفاع جوان و جنگ طلب این کشور راهی امریکا شد تا نخستین دیدار رسمی یک مقام سعودی و یک کشور حاشیه خلیج فارس با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری جدید امریکا رقم بخورد. رئیس جمهوری که در مبارزات انتخاباتی خود درباره بسیاری از مسائل و کشورها از جمله عربستان سعودی یک موضع داشت و حالا که وارد کاخ سفید شده موضعی کاملاً متفاوت اتخاذ کرده است. رئیس جمهوری که در دوران رقابت‌های انتخاباتی با لحنی سرد و حتی خصمانه درباره ریاض سخن می‌گفت و ادعا کرده بود، اگر عربستان خواستار این است که امریکا حمایتش کند باید سهم بیشتری برای این حمایت بپردازد اما در روزهای اخیر فروش 390 میلیون دلار مهمات جنگی به ریاض را تصویب کرد. باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق امریکا به‌خاطر تلفات انسانی بالای جنگ یمن، حاضر به امضای قرارداد صادرات مهمات جنگی به عربستان نشده بود. دولت ترامپ همچنین از افزایش حمایت از عربستان در جنگ یمن به‌بهانه مبارزه با القاعده در شبه جزیره عربستان خبر داده است.

طعم شیرین امتیاز زیر دندان ترامپ

اگرچه بنا بر گزارش رسانه‌های امریکایی و عربی، دیدارهای رسمی وزیر دفاع عربستان سعودی با مقامات امریکایی از جمله ترامپ از روز پنجشنبه هفته جاری آغاز می‌شود اما به عقیده تحلیلگران، محور اصلی این دیدارها تأکید بر همکاری‌های تسلیحاتی، نفتی، اقتصادی، امنیتی و... دو کشور و نو کردن روند امتیازدهی‌ها و امتیازگیری‌ها خواهد بود و از آنجا که ترامپ در بحث تجارت ظرفیت های بالایی دارد احتمالاً امتیازهای مالی قابل قبولی از ریاض دریافت می‌کند و درعوض مقامات سعودی را از ادامه‌دار شدن دوستی دیرینه واشنگتن با ریاض مطمئن می‌سازد.

یکی دیگر از مسائلی که احتمال می‌رود از سوی شاهزاده سعودی در دیدار با مقامات امریکایی مطرح شود، لغو قانون جاستا است. در واپسین ماه‌های دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق امریکا در کنگره لایحه‌ای به تصویب رسید که به موجب آن در صورت ثابت شدن نقش عربستان سعودی در حملات 11 سپتامبر، به خانواده‌هاى قربانیان 11 سپتامبر حق شکایت از عربستان را می‌دهد. این قانون که قانون جاستا نام گرفت با واکنش شدید مقامات سعودی مواجه شد و حتی ریاض تهدید کرد، 700 میلیارد دلار از سرمایه‌های خود را از امریکا خارج می‌کند اما سعودی‌ها تهدید خود را عملی نکردند زیرا امیدوار بودند با تغییر قدرت در واشنگتن، با رئیس جمهوری جدید به توافق برسند. این امیدواری هم بیجا نبود زیرا در فوریه 2017 زمانی که مایک پمپئو، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) در دیدار با محمد بن نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد عربستان در ریاض، مدال افتخار سیا را به‌ دلیل مبارزه با تروریسم به وی اهدا کرد، نشان داد که دولت جدید آمادگی معامله با سعودی‌ها حتی بر سر قانون جاستا را دارد.

مسائل منطقه خاورمیانه و در رأس آنها حضور گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه نیز در دستور کار دیدارهای محمد بن سلمان با مقامات امریکایی خواهد بود و از آنجا که از یک سو، ترامپ بارها و بارها تأکید کرده است، مبارزه با داعش یکی از اولویت‌های اصلی دولت او است و از سوی دیگر، مقامات اطلاعاتی بسیاری از کشورهای جهان حتی امریکا اذعان کرده‌اند که عربستان حامی تروریست‌های داعش است، چگونگی همکاری واشنگتن با ریاض در بحث تروریسم بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

انزوای وزارت‌خارجه امریکا

نکته قابل توجه دیگری که در سفر محمد بن سلمان به امریکا وجود دارد و از دید برخی تحلیلگران بین‌المللی دور نمانده، برنامه دیدارهای او با مقامات امریکایی است. سفر شاهزاده سعودی به واشنگتن در شرایطی انجام شده که رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا امروز سه‌شنبه به آسیا سفر می‌کند تا متحدان آسیایی امریکا را نسبت به حمایت کشورش از آنها در قبال تهدیدهای کره شمالی آسوده خاطر کند. بنابراین، به نظر نمی‌رسد تیلرسون بتواند دیدار با شاهزاده سعودی را در برنامه کاری خود قرار دهد. شاید نبود تیلرسون در امریکا هنگام سفر محمد بن سلمان به‌این کشور تصادفی باشد اما برخی تحلیلگران نه تنها آن را تصادفی قلمداد نکرده‌اند بلکه معتقدند، این اقدام می‌تواند در راستای منزوی کردن وزارت خارجه امریکا و انتقال قدرت دیپلماسی این وزارتخانه به کاخ سفید باشد. فرضیه انتقال قدرت وزارت خارجه امریکا به کاخ سفید زمانی شکل گرفت که ترامپ در تقسیم‌ بندی بودجه سال 2018 سهم وزارت دفاع را 10 درصد افزایش و در عوض سهم وزارت خارجه را کاهش داد.

پادشاه عربستان در ژاپن پس از 46سال

سفر وزیر دفاع عربستان به امریکا در حالی است که پادشاه این کشور در ادامه تور یک ماهه خود به آسیا، روز یکشنبه مالزی را ترک کرده و به همراه هیأت بیش از هزار نفره خود راهی ژاپن شد تا برای رهایی از بحران‌های اقتصادی، باب مذاکره را با مسئولان عالیرتبه ژاپنی باز کند.

در هیأت همراه ملک سلمان بن عبدالعزیز چند وزیر کابینه، شماری از شاهزادگان و رؤسای شرکت‌های بزرگ هستند و دولت ژاپن در هتل‌های توکیو برای اقامت 4 روزه آنها بیش از هزار اتاق در نظر گرفته و برای رفت و آمدها نیز نزدیک به ۵۰۰خودرو آماده کرده است. این سفر در حالی است که در ۴۶ سال گذشته هیچ‌پادشاهی از عربستان به ژاپن سفر نکرده بود. عربستان که وضعیت اقتصادی روبه وخامتی دارد و در سال‌های گذشته به دنبال کاهش بهای نفت، فشارهای اقتصادی زیادی را تحمل کرده، تلاش می‌کند، عرصه‌های اقتصادی تازه‌ای را برای رهایی از وضعیت موجود در شرق و جنوب شرق آسیا پیدا کند. سفر پادشاه عربستان به ژاپن هم در همین راستاست.