بن سلمان یا بن نایف؛ کدام انتخاب دولت ترامپ است؟

سرویس بین الملل فردا؛ محسن فایضی: قطعاً یکی از مؤلفه‌های مهم و تأثیرگذار در تعیین قدرت در عربستان، نقش آمریکا و دولت مستقر در کاخ سفید است. به باور برخی تحلیل‌گران این عامل، اصلی‌ترین و مهم‌ترین مؤلفه تعیین‌کننده آینده قدرت سعودی‌هاست. لذا دو طیف بن نایف و بن سلمان بسیار برای نزدیکی به آمریکا و دولت‌های کاخ سفید تلاش می‌کنند. حجم تلاش دوسویه برای نزدیکی به آمریکا به وضعیت جسمی و سن بالای ملک سلمان هم بی‌ربط نیست.

بن سلمان از زمان قدرت‌یابی پدرش به‌مرور پله‌های قدرت را طی کرده است. وزیر دفاع، جانشین ولی عهد، مسئول کمیته اقتصادی و یا طراح و مجری طرح 2030 آل سعود، مسئول آرامکو و شرکت طرح توسعه حرمین و... بخشی از سمت‌هایی است که بن سلمان از آن خود نمونه است و به‌نوعی قدرت بن نایف به‌عنوان وزیرکشور و ولی عهد پادشاه را تا حدودی در حاشیه قرار داده است.

بن سلمان؛ انتخاب دولت اوباما

رفتار دولت اوباما و جان کری با بن سلمان و بن نایف تقریباً برای همگان مسلم شده بود که انتخاب دولت پیشین آمریکا در جنگ داخلی عربستان، بن سلمان و طیف نزدیک به اوست. بن سلمان در خرداد و تیرماه 95 دو سفر به آمریکا داشت. وی در این سفرها تنها دیدارهای خود را منحصر به مقامات سیاسی آمریکا در واشنگتن نکرد، بلکه وی با سفر به شهرها و ایالت‌های مختلف این کشور با نهادهای مختلف اقتصادی و سیاسی و نظامی و امنیتی این کشور دیدار و حتی در برخی از موارد اقدام به عقد قراردادها و تفاهم نامه‌هایی در زمینه‌های گوناگون کرد.

شیوه برخورد با بن سلمان به‌گونه‌ای بود که عبدالباری عطوان سردبیر الرای در گفتگو با شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی عربی گفت: «کسانی که این سفر را دنبال کرده‌اند می‌دانند که این سفر به‌گونه‌ای القاء شده است که گویا سفر یک رئیس دولت و نه سفر سومین فرد یک دولت عربستان به آمریکا بوده است. رئیس‌جمهور باراک اوباما، اشتون کارتر وزیر دفاع، جان کری وزیر خارجه آمریکا و روسای سازمان‌های سیا و امنیت ملی این کشور با محمد بن سلمان دیدار کردند.»

در سفر اخیر بن سلمان به آمریکا، وی در اقدامی خارج از قواعد دیپلماتیک نخست به خانه جان کری رفت. اقدامی که نشان‌دهنده حمایت ویژه آمریکایی‌ها از بن سلمان داشت. همچنین در زمان سفر برخی مقامات آمریکا به عربستان ما شاهد بودیم که بعضاً حتی هیچ دیداری با بن نایف صورت نمی‌گرفت و دیدار رسمی با بن سلمان انجام می‌شد.

انتخاب ترامپ: بن سلمان یا بن نایف؟

اما با آغاز دوران ترامپ، برخی تحلیل‌گران معتقدند جمهوری خواهان با توجه به روابط نزدیک با بن نایف و همکاری‌های پیشین وی با آمریکایی‌ها در حوزه‌های امنیتی و گروه‌های تروریستی، حمایت از بن سلمان کاهش خواهد یافت و جای خود را به بن نایف خواهد داد.

نخستین رویدادی که گزاره بالا را به واقعیت نزدیک نمود سفر رئیس سیا در هفته‌های نخست استقرار ترامپ در کاخ سفید به عربستان بود. مایک پمپئو، رئیس سازمان سیا روز جمعه ۲۲ بهمن و طی مراسمی نشان افتخار «جرج تنت» را به دلیل «تلاش‌های عربستان سعودی در مبارزه با تروریسم» به ولیعهد یعنی بن نایف اعطا کرد.

بن نایف پس از دریافت این مدال گفت: «دریافت این مدال افتخار نشان می‌دهد که جامعه بین‌الملل تلاش‌های عربستان برای مبارزه با تروریسم را نادیده نمی‌گیرد.» وی همچنین گفت که ارتباط عربستان و ایالات‌متحده، «راهبردی است و هر کس تلاش کند میان آن‌ها جدایی اندازد موفق نخواهد شد.»

انجام نخستین دیدار یک مقام رسمی دولت جدید با مقامات سعودی و اعطای مدال به بن نایف، پیامی بود که برخی از آن برداشت به تغییر روند حمایتی کاخ سفید در نزاع درونی آل سعود نمودند.

اما در روزهای پایانی ما شاهد سفر بن سلمان به آمریکا هستیم. دیداری که بسیار زودتر از پیش‌بینی‌ها به وقوع پیوست. این دیدار در پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران برگزار شد. باید منتظر نشست و بازتاب این دیدار و پیامدهای آن را مناظره نمود. آیا انتخاب کاخ سفید در دوران ترامپ، بن نایف است یا بن سلمان؟