پشت صحنه روابط دیپلماتیک اسرائیل با روسیه چیست؟

تابناک: در پاییز سال 2015 روسیه و اسرائیل اولین دیدار خود برای چیدن ساز و کارهایی در راستای جلوگیری از برخوردهای نظامی در سوریه را صورت دادند. بعد از آن روسیه به شکل کاملا رسمی وارد جنگ سوریه شد و رژیم اسرائیل نیز همچنان به مداخله های غیر رسمی خود در سوریه ادامه داد که هدف از این مداخله ها حملاتی علیه حزب الله و همچنین تبادل آتش در مرزهای سوریه بود. هدف از این دیدار در سال 2015 به نظر میرسد که یک نوع از اتمام حجت در قالب توافقی نظامی برای دو طرف بوده است: سر راه من سبز نشو!

این توافق و این گزاره تا هفته قبل پا برجا بود، اما از هفته گذشته تا کنون تغییر کرده است. بعد از آن که هواپیماهای رژیم اسرائیل با حمله به خاک سوریه بخشهایی از این کشور را - که ظاهرا مربوط به تسلیحات ارتش سوریه بوده است - هدف قرار دادند، در راه برگشت خود با موشکهای سامانه دفاع هوایی ارتش سوریه مواجه شدند که این مساله شدیدترین برخورد میان سوریه و رژیم اسرائیل طی شش سال جنگ داخلی این کشور بوده است.

یکی از موشکهای شلیک شده از سوی سامانه دفاع هوایی سوریه توسط سامانه های ضد موشکی ارتش ارسرائیل منهدم شد و بقایای آن در خاک اردن فرود آمد. یکی از آنها به گفته مقامات رژیم اسرائیل اما در منطقه ای غیر مسکونی در فلسطین اشغالی به زمین خورد. بعد از این ماجرا جمعه گذشته یکی از مقامات ارتش اسرائیل برای اولین بار و به شکل رسمی مسئولیت حمله به خاک سوریه از سوی این رژیم را اعلام کرد.

کمی بعد از این نمایش، روسیه در یک اقدام غیر منتظره سفیر اسرائیل در این کشور را برای توضیح در مورد اتفاقات رخ داده فراخواند. شاید دلیل این فراخوانی این بوده است که نیروهای روسی فاصله چندانی با منطقه ای که جنگنده ه ای اسرائیلی مورد هدف قرار دادند، نداشتند. اما پاسخ نظامی سوریه به حمله اسرائیل نشان از آن دارد که پویایی های جنگ در سوریه در حال تغییر است و این تغییر در پی پیروزی های اخیر ائتلاف روسیه و ایران در حمایت از اسد و دورنمای نامطمئن رزیم اسرائیل از جنگ سوریه است.

رژیم اسرائیل علیرغم اولیت های متعارضی که در حوزه نظامی دارد، و در عین حال که خواهان بیرون راندن ایران از سوریه و تضعیف حزب الله است، روابط خوبی با روسیه در طی جتنگ سوریه داشته است. اما همچنان که جنگ به پیش میرود، روزهای خوب برای اسرائیل رو به پایان است. مایکل کاپلو از متخصصان سیاست گذاری امنیتی و نظامی در اسرائیل معتقد است: «این که مکانیزم همکاری بین دو طرف چگونه به پیش رفته است هیچ اهمیتی ندراد. تعارض اساسی در قلب روابط بین اسرائیل و روسیه در این است که خط قرمز برای اسرائیل حضور ایران در سوریه به شکل دائمی است و و خط قرمز برای روسیه از بین رفتن امکان حضور ایران در سوریه به شکل دائمی.»

یکشنبه هفته گذشته سفیر سوریه در سازمان ملل هشدار داد که پاسخ نظامی دولت سوریه به حمله اسرائیل فاز جدید از تعارض میان این دو طرف را نشان داده است که در آن از این پس حملات اسرائیل به خاک سوریه پاسخ های بیشتری را خواهد دید. وی همچنین بیان کرد که روسیه به اسرائیل اطلاع داده است این رژیم دیگر نمیتواند بیش از این هرگونه که میخواهد در آسمان سوریه رفتار کند.

روز بعد از آن یعنی دوشنبه، دانیل شاپیرو، سفیر سابق اسرائیل در واشنگتن در یکسری توییت بیان کرد که مرز اسرائیل و سوریه در واقع مکانی است که ولادیمیر پوتین در آن میزان کنترل و تسلط خود بر خاورمیانه را در دوره دونالد ترامپ به آزمایش میگذارد.

اسرائیل اما همچنان بر آن است که حملات هوایی خود به خاک سوریه را تداوم بخشد، هر زمان و هر مکانی که لازم بود. وزیر دفاع الین رژیم، آویگدور لیبرمن هفته قبل تهدید کرد که چنانچه بعد از این جنگنده های اسرائیل با پاسخ سامانه های دفاع هوایی ارتش سوریه مواجه شوند، این رژیم همه سامانه های دفاعی سوریه را نابود خواهد کرد. با این حال گویا مقامات این رژیم به خوبی میدانند که دیگر چراغ سبز روسیه به اسرائیل برای حمله به سوریه خاموش شده است. نتانیاهو در پکن این موضوع را به طریقی دیگر بیان کرد و گفت: کاملا اشتباه است که تصور کنیم سیاست روسیه در قبال اسرائیل تغییر کرده است.

با این حال به نظر میرسد که دیگر روسیه تضمینی برای پایبندی به توافقی که در پاییز سال 2015 با اسرائیل بسته بوده در میان نمیبیند، و بسیار بعید است که پاسخ نظامی سوریه به حمله اسرائیل بدون اطلاع روسیه بوده باشد. چنانچه این موضوع رقم خورده و روسی به صراحت از اسرائیل خواسته باشد که حملات خود به خاک سوریه را پایان دهد، بدون هیچ شکی هزینه اقدامات آتی رژیم اسرائیل در خاک سوریه افزایش خواهد یافت و نتانیاهو را با گزینه های محدودی مواجه میکند که محتمل ترین آنها غلتیدن بیشتر به دامان آمریکا است.

با این حال به نظر میرسد که همچان تنش های میان اسرائیل و سوریه تداوم خواهد داشت. روز یکشنبه هفته گذشته یکی از افسران رده بالای نیروی هوایی ارتش سوریه توسط حمله یک پهپاد اسرائیلی جان خود را از دست داد و روز بعد از آن ارتش سوریه یک پهپاد اسرائیلی را در آسمان سوریه ساقط کرد. آنچه باقی میماند واکنش های بعدی روسیه به این تنش ها است که به نظر هیچ شباهتی به واکنش های قبلی نخواهد داشت.