آینده روابط آنکارا با اروپا در سایه همه‌پرسی

خبرگزاری تسنیم: روزنامه اینترنتی «گازیتا. رو» در تحلیلی نوشته است: روز یکشنبه (۱۶ آوریل) در ترکیه همه پرسی در مورد اصلاح قانون اساسی این کشور و تبدیل آن به یک نظام ریاست جمهوری برگزار شد. بعد از شمارش ۹۸ درصد آراء، مشخص شد که حدود ۵۲ درصد از شرکت کنندگان در این همه پرسی از ابتکارعمل "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری این کشور حمایت کردند. البته مخالفان این نتیجه را به رسمیت نشناخته و خواستار شمارش مجدد آراء شده اند. در حالی که در بزرگترین شهرهای ترکیه، یعنی آنکارا و استانبول، بخش اعظم مردم در مخالفت با این ابتکارعمل حزب حاکم این کشور رای دادند، ولی اردوغان هنگامی که برای رای دادن به یکی از شعبات رای گیری در استانبول حضور یافته بود، این همه پرسی را «انقلابی تاریخی» نامید. بسیاری از تحلیلگران یادآور شده اند که نکته اصلی در اصلاح قانون اساسی ترکیه در این است که این کشور به نظام ریاست جمهوری، البته «به سبک ترکی» آن، تبدیل خواهد شد. مقام نخست وزیری از بین رفته و همه اختیارات مهم کشور، از جمله نصب و عزل وزیران، انتصاب بخش اعظم قضات دادگاه عالی و تنظیم بودجه دولت، در اختیار رئیس جمهوری خواهد بود. در همین راستا مخالفان معتقدند که در صورت اصلاح قانون اساسی به این سبک، تنها اردوغان به بلندپروازهای سیاسی خود دست یافته و می تواند تا سال ۲۰۲۹ رهبری کشور را در دست داشته و عملا هر کاری که دلش می خواهد انجام دهد. یکی از مخالفان این تغییر را چنین توصیف کرده است: «سیستم جدید به گونه ای است، انگار مردم ترکیه سوار اتوبوسی بدون ترمز شده باشند. » روابط آنکارا با اروپا و روسیه رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا که به خوبی به دیدگاههای اردوغان آشنا هستند، نظر چندان مثبتی نسبت به برگزاری این همه پرسی ندارند. ولی "نیکولاس دانفورس" تحلیلگر مرکز سیاست دو حزبی آمریکا به این روزنامه گفته است: «بسیاری از رهبران اروپایی امیدوارند که پیروزی در این همه پرسی به اردوغان این امکان را بدهد تا ثبات مقتدرانه ای را در ترکیه ایجاد کرده و در سایه آن برخورد واقع بینانه ای در روابط بین المللی خود بوجود آورد. » به عقیده وی، در حالیکه هر دو طرف به خوبی می دانند که امکان واقعی پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا وجود ندارد، تلاش می کنند تا روابطی کاری و متعارف با یکدیگر برقرار کنند. پیش از این برخی منابع خبری در محافل دیپلماتیک روسیه ابراز نگرانی کرده بودند که تبدیل ترکیه به نظام ریاست جمهوری، اردوغان را به شریکی بیش از گذشته «غیرقابل پیش بینی» تبدیل کند. ولی مقامات آنکارا دائما تاکید می کنند که به تعمیق روابط با مسکو، و نه غرب علاقه مندند و این دخالت کشورهای غربی است که مانع نزدیکی روابط ترکیه و روسیه شده است. به عقیده "ایلشات ساویتوف" کارشناس ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه در موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه، اردوغان حمایت بخش قابل توجهی از مردم ترکیه و نخبگان این کشور را پشت سر خود احساس می کند. وی می گوید: «احتمال حمایت مردم از ابتکارعمل اردوغان از ابتدا بسیار زیاد بود. آنچه می تواند بر این حمایت تاثیر بگذارد، تنها بحران اقتصادی در ترکیه است که روی درآمد تجار خرد و متوسط این کشور موثر خواهد بود. » وی افزود: «اکنون در ترکیه اسلام گرایان از اردوغان حمایت نمی کنند. البته آنها کمتر از ۱۵ درصد جمعیت این کشور را شامل می شود. در واقع راست گرایان و مرکزگرایان در حال حاضر از وی حمایت می کنند. ولی بدون تردید اطلاعات رسمی در مورد نتیجه انتخابات می تواند با توجه به کنترل دولت، چندان هم صحت نداشته باشد. به همین دلیل هم احزاب لیبرال ترکیه معتقدند که مخالفان اصلاحات در این همه پرسی پیروز شده و آراء مخالف بیشتر از موافق بوده است.»