مانور هنرمندان ایرانی در حراج ساتبی

روزنامه دنیای اقتصاد: سال‌ها پیش که نخستین فیلم‌های ایرانی به جشنواره‌های بین‌المللی راه می‌یافتند ذوق و شوق فراوانی را به وجود می‌آوردند. کم‌کم با معرفی سینمای ایران درجهان و کسب جایزه‌های معتبر، این اتفاق‌ها به عادتی معمولی در اخبار هنری رسانه‌ها تبدیل شده است. در سال‌های اخیر حضور آثار تجسمی کشورمان در حراجی‌های جهان یادآور همان روزهاست و این آثار کم‌کم به پای ثابت بازار هنر تبدیل شده‌اند. هر چند در اغلب حراجی‌ها نام‌های معدودی از هنرمندان ایرانی دیده می‌شود، ولی بی‌شک حضور همین طیف، راه را برای آثار دیگر هنرمندان به‌ویژه جوان‌ترها باز خواهد کرد. از مطرح‌ترین حراجی‌های آثار هنری دنیا «ساتبی» است که بازار مهمی برای فروش آثار تجسمی به حساب می‌آید. تازه‌ترین حراج آثار هنری ساتبی سه‌شنبه گذشته با عنوان «هنر قرن بیستم/ خاورمیانه» مجموعه‌ای از آثار هنرمندان شمال آفریقا و خاورمیانه عرضه شد که آثار ایرانی با فروش بیش از انتظار، توانست نظر منتقدان و مجموعه‌داران را بیش از پیش به هنر کشورمان جلب کند. براساس گزارشی که در سایت حراجی «ساتبی» منتشر شده است، این حراجی پس از تجربه موفق سال ۲۰۱۶ که در آن، آثاری از هنرمندان عرب، ایرانی و ترک به قیمتی فراتر از آنچه پیش‌بینی شده بود، به فروش رسید، بار دیگر دست به عرضه کارهای هنرمندانی از منطقه خاورمیانه زد که در میان آنها، آثاری از «سهراب سپهری»، «منوچهر یکتایی»، «بهمن محصص»، «جعفر روح‌بخش» و «منیر فرمان‌فرماییان» به فروش رسید.گران‌قیمت‌ترین اثر این حراجی «به سوی آسمان» کاری از «فخرالنسا زید» هنرمند فقید اردنی بود که ۹۹۲ هزار و ۷۵۰ دلار خریده شد. قیمت این اثر پیش از حراجی بین ۵۵۰ تا ۶۵۰ هزار دلار تخمین زده شده بود. پس از آن، تابلوی نقاشی بهمن محصص با عنوان «مرگ مارتین لوترکینگ» به قیمت ۵۸۴ هزار و ۷۵۰ دلار به فروش رسید. ارزش این اثر بین ۲۸۰ تا ۳۸۰ هزار دلار پیش‌بینی شده بود. این نقاشی از سال ۱۹۵۷ تا کنون، اولین‌بار بود که در یک حراجی عرضه می‌شد.«مثلث امید» اثری از «منیر فرمان‌فرماییان» که پیش‌بینی می‌شد بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار دلار فروخته شود، به قیمت ۱۳۷ هزار و ۵۰۰ دلار در حراجی اخیر «ساتبی» خریده شد و عنوان دومین اثر ایرانی گران‌قیمت این حراجی را از آن خود کرد.

آثار ایرانی در حراج ساتبی بارها درخشش خیره‌کننده‌ای در فروش داشته‌اند. فروردین سال 90 در این حراجي يک صفحه نقاشی مينياتوری از «شاهنامه شاه طهماسب»با فروش به مبلغ 12 ميليون دلار (4/ 7 میلیون پوند) يك ركورد جهاني در حراج آثار اسلامي را ثبت کرد. همچنین در حراج مهرماه سال 93 ساتبی که ۵۳ اثر چکش خورد، هنرمندان ایرانی در جایگاه بالای فروش حراج قرار گرفتند. شیرین نشاط در جایگاه هشتم ساتبی دوحه قرار گرفت و ویدئوآرت «گذرگاه» او به مبلغ ۲۶۹ هزار دلار فروش رفت. دیگر ویدئو نشاط، «طوبا» ۳۱ هزار و دویست و پنجاه دلار چکش خورد. رکوردهای ۱۰ تا ۱۲ این حراج هم به هنرمندان ایرانی منیر فرمان‌فرماییان، حسین زنده رودی و فرهاد مشیری تعلق گرفت. میزان فروش 9 اثر گران‌قیمت ایرانی در این حراج به بیش از یک میلیون یورو رسید. در سال‌های اخیر فروش آثار ایرانی در این حراجی با افت‌وخیزهای زیادی همراه بوده ولی به نظر می‌رسد با بهبود وجهه بین‌المللی کشورمان پس از برجام و برداشتن برخی تحریم‌ها که کار مبادلات پولی را آسان‌تر کرده است، استقبال از آثار ایرانی افزایش یافته و چنان‌که دیدیم امسال با مبالغی بیش از انتظار به فروش رسیده‌اند.