چند نکته درباره سند ۲۰۳۰ یونسکو برای آموزش و پرورش

سرویس اجتماعی فردا: بیانات امروز مقام معظم رهبری در ارتباط با سند 2030 باعث شد تا توجه بسیاری از رسانه‌ها به ماهیت این سند و دلایل مخالفت رهبری با این سند جلب شود. سندی که رهبری در بیانات خود در جمع معلمان و فرهنگیان این‌گونه از آن یاد کردند: «جمهوری اسلامی تسلیم سندهایی مانند سند 2030 یونسکو نخواهد شد؛ این سند 2030 یونسکو و از این‌ قبیل، چیزهایی نیست که جمهوری اسلامی بتواند زیر اینها شانه قرار بدهد و تسلیم شود. به چه مناسبت یک مجموعه‌ به‌ اصطلاح بین‌المللی که قطعاً تحت نفوذ قدرت‌های دنیاست، این حق را داشته باشد که برای ملتهای دنیا با فرهنگهای مختلف، تکلیف مشخص کند؟ اصل کار غلط است. اینکه ما برویم سندی را امضا کنیم و بعد هم بیایم بی‌سروصدا آن را اجرا کنیم؛ نخیر! مطلقاً مجاز نیست؛ ما اعلام کردیم. بنده از شورای عالی انقلاب فرهنگی هم گله‌مند هستم. آنها باید مراقبت می‌کردند و نباید می‌گذاشتند که کار به اینجا بکشد که ما بیاییم و جلوی این کار را بگیریم. اینجا جمهوری اسلامی است.»

اما سند ۲۰۳۰ چیست؟

سند آموزش ۲۰۳۰ یونسکو، سال ۹۵ در کشور رونمایی شد در بخش آموزش و پرورش دارای اهداف و چشم‌اندازهایی است که به‌اذعان برخی کارشناسان با اهداف سند تحول بنیادین و برخی ارزش‌های کشور در تضاد است. در زمستان ۹۵ ابهامات و سوالات زیادی درباره‌ی این سند در رسانه ها منتشر شد که یکی از آن‌ها در مورد چرایی اجرا نشدن اسنادی همانند نقشه جامع علمی کشور و سند آمایش آموزش عالی به‌طورجدی است. همچنین از طرفی با توجه به ماهیت سازمان ملل و یونسکو، به‌طورکلی این سازمان‌ها ابزاری برای پیشبرد تفکر لیبرالِ غرب است و با تفکر اسلامی در تضاد است.

تعارضات سند آموزش ۲۰۳۰ یونسکو با آموزش‌ و پرورش ایران

مؤلفه‌های کلیدی در برنامه آموزش 2030 عبارتند از: برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و باکیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر.

در چارچوب عمل 2030 در رابطه با برابری جنسیتی آمده است: ما اهمیت برابری جنسیتی در دستیابی به حق آموزش برای همه را به رسمیت می‌شناسیم و به همین دلیل تعهد خود را به حمایت از سیاست‌ها، برنامه‌ریزی و محیط‌های آموزشی حساس به جنسیت، جریان‌سازی مسائل مربوط به جنسیت در برنامه درسی آموزش معلمان و از بین بردن تبعیض و خشونت جنسیت‌محور در مدارس را اعلام می‌کنیم.

همچنین در برنامه 2030 در رابطه با آموزش شهروندی برای توسعه پایدار به این مباحث اشاره شده است: تضمین اینکه همه یادگیرندگان، دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای توسعه پایدار را تا سال 2030 کسب کنند. در دنیای معاصر که با چالش‌های حل‌نشده در زمینه‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی مواجه است، آموزش باید به استقرار صلح و شکل‌گیری جوامع پایدار کمک کند، بر این اساس، محتوای آموزش باید سبک‌های زندگی پایدار، حقوق بشر، برابرسازی فرصت‌های اجتماعی برای زنان و مردان، ترویج فرهنگ صلح و عدم خشونت، شهروندی جهانی و احترام به تنوع فرهنگی و مشارکت فرهنگ‌ها در تحقق توسعه پایدار را ترویج بخشد. در حالی که طی سال‌های اخیر بسیاری از نظام‌های آموزشی بازنگری‌هایی را انجام داده‌اند ولی داده‌ها نشان می‌دهد تاکنون فقط 50 درصد از کشورهای عضو یونسکو، آموزش توسعۀ پایدار را در سیاست‌های آموزشی خود ادغام کرده‌اند.

مباحث مربوط به برابری جنسیتی، تربیت شهروند جهانی و ترویج توسعه پایدار در سند آموزش 2030 جزو مباحثی هستند که با اما و اگرها و نگرانی‌های بسیاری همراه شده‌اند به‌گونه‌ای که برخی کارشناسان بر این باورند «این سند تضادهای بسیاری با اسناد بالادستی کشور دارد و این در حالی است که در دولت، اجرایی شدن آن تصویب شده و الزام‌آور است. هدف این سند تقویت و شکل‌دهی ذهن کودکان و نوجوانان ما به‌سمتی است که نظام جهانی و امپریالیسم جهانی خواهان آن هستند».

چرا رهبری با اصل موضوع مخالفت کردند؟

اصلی‌ترین سوالی که در ارتباط با این سند که بنابر اخبار برخی رسانه‌ها قرار بوده در این فرصت باقیمانده از دولت یازدهم به صورت مخفیانه پذیرفته شود؛ آن است که با توجه به آنچه در اسناد بالادستی نظام در ارتباط با دیدگاه‌های اسلامی و مصالح ملی تدوین شده از قبیل: ذکر نکردن مفاهیمی، چون اعتقاد به خدا، وحی، معاد، نبوت و امامت، رهبری نظام اسلامی و ولایت فقیه، آزادی توأم با مسئولیت در برابر خدا، ارزش‌های انقلاب، حمایت از مستضعفان جهان، مبارزه با استکبار، مصادیق تقوای الهی، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری، عفت، شجاعت، همه مباحثی که به حفظ عزت و اقتدار نظام اسلامی مربوط است، انسجام ملی، بیان تکالیف دینی، توجه به تمدن اسلامی ـ. ایرانی، آرمانی بودن جامعه عدل مهدوی، خدا‌محوری نه انسان‌محوری، اهمیت پاکدامنی و ازدواج، استحکام خانواده، ارزش‌ها، نقش‌ها و مسئولیت‌های جنسیتی (دختران - پسران)، عدالت، قناعت و انضباط مالی و پرهیز از اسراف، معاش حلال، توجه به طبیعت به عنوان امانت الهی، مرزهای حلال و حرام در رفتارها، بزرگداشت ایام‌الله، تعظیم مجالس و اماکن مذهبی، انس با دعا و توسل و آموزش قرآن چگونه می‌تواند در سندی که مبنای تفکر آن لیبرالیستی و در تضاد با تفکر اسلامی است، آورده شده باشد؟