دولت «وارداتچی‌ها» برای چه کسانی شغل ایجاد کرد؟/ سه کشور و سهم پنجاه درصدی از واردات +نمودار

سرویس اقتصادی فردا؛ سید محمد سادات اخوی: «قطعا در اقتصاد مقاومتی پیروز بوده ایم.» این جمله حسن روحانی در روزهای پایانی سال 95 بود. اما رهبر انقلاب در سخنرانی نوروزی سال 96 به عملکرد تجاری دولت انتقاد کرد. رهبری از گزارشی گفت که به دستشان رسیده بود و طبق این گزارش عملکرد تجاری دولت خلاف اقتصاد مقاومتی ارزیابی شد. رهبری در این دیدار فرمودند: «گزارشی به دست من رسید از مسئولین دولتی که متأسفانه عمده‌ صادرات کشور ما بلکه عمده‌ معاملات تجاری ما از صادرات و واردات، با پنج یا شش کشور است؛ خب این خطا است، این خلاف اقتصاد مقاومتی است.»

آمارهای گمرک می تواند رمز گشای این اقدام خلاف اقتصاد مقاومتی باشد. بررسی عملکرد دولت روحانی در زمینه واردات نشان می دهد انحصاری جدی در بخش واردات وجود دارد. ایران سال به سال به واردات از چین وابسته تر شده است؛ به نحوی که در سال پایانی دولت دهم، سهم چین از کل ارزش واردات 15 درصد بود اما سالهای بعد این سهم افزایش یافت. هم اکنون 25 درصد از ارزش کل اجناس وارداتی به کشور از چین تامین می شود. در این سالها چین از رتبه دوم وارد کننده تبدیل به اولین کشور وارد کننده کالا به ایران شده است. این در حالی است که روحانی چندین بار به دولت قبل طعنه زده بود که شما شغل ایجاد کردید؛ اما برای چینی ها.

نمودار زیر نشان می دهد که سال به سال میزان واردات از چین افزایش یافته است.

منبع: آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران

این نمودار بیانگر فاصله میان شعار و عمل دولت یازدهم است. از سوی دیگر وابسته تر شدن اقتصاد ایران به واردات از چین نیز خلاف اصل ششم اقتصاد مقاومتی است.

اصل ششم اقتصاد مقاومتی بر «ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص» تاکید شده است. آمارهای گمرک نشان می دهد طی سالهای حضور دولت یازدهم، هشتاد درصد از واردات از هشت کشور انجام شده است. 20 درصد باقی کالاها و خدمات وارداتی مربوط به بیش از 110 کشور دیگر بوده است.

منبع: آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران

طبق همین آمار به طور متوسط هفتاد درصد از واردات کشور تنها از 6 کشور انجام شده است. در سال 95 به طور متوسط 50 درصد از کالاهای وارداتی تنها از سه مبدا چین، امارات و کره وارد ایران شده است. واردات کالاهای مصرفی، لباس، خودرو و.... در صدر کالاهای وارداتی است.

منبع: آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران

وضعیت در دیگر سالهای حضور روحانی بر مسند ریاست جمهوری برهمین منوال بوده است. انحصار واردات در سال 94 به نحوی بود که تنها چهار کشور چین، کره، امارات و ترکیه به تنهایی 60 درصد از کل واردات به ایران را انجام داده اند.

منبع: آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران

این روال در سالهای 93 و 92 نیز ادامه داشته است. بررسی آماری میزان واردات و انحصار واردات نشان می دهد که اصل ششم اقتصاد مقاومتی به طور کلی به محاق رفته است. اصلی که با عقل جور درمی آید. حتی در ادبیات فارسی هم گفته شده که همه تخم مرغ ها را نباید در یک سبد گذاشت. چرا که انحصار واردات موجب وابستگی به کشور صادر کننده می شود. این وابستگی در تضاد با امنیت اقتصادی است. کشورهای مبدا می توانند با اندک اختلاف سیاسی راه واردات بر کشور را ببندند.

به عنوان مثال در سال 91 بود که قیمت مرغ به یکباره افزایش یافت. مسئولین وقت دلیل این اقدام را جلوگیری از واردات غذای مرغ و طیور به کشور اعلام کردند. آن موقع کاشف به عمل آمد که تنها 4 نفر وارد کننده این محصول هستند. بررسی آمارهای گمرک نشان می دهد در دولت یازدهم انحصار واردات بیشتر شده است.

با بررسی این آمارها و نمودارها، حرف رهبری در سخنرانی نوروز امسال بیشتر نمود پیدا می کند. جایی که رهبری فرمود: «گزارشی به دست من رسید از مسئولین دولتی که متأسّفانه عمده صادرات کشور ما بلکه عمده‌ معاملات تجاری ما از صادرات و واردات، با پنج یا شش کشور است؛ خب این خطا است، این خلاف اقتصاد مقاومتی است. ما در بندهای اقتصاد مقاومتی روی این هم تکیه کرده‌ایم. یکی از سیاستهای اقتصاد مقاومتی همین است؛ گسترش صادرات و گسترش طرفهای صادراتی ما. اینکه ما به پنج کشور یا شش کشور اکتفا بکنیم و خودمان را محدود بکنیم [صحیح نیست]، این تحرّک مسئولین را لازم دارد؛ چه در سیاست خارجی، چه در بخشهای دیگر.»

رفع این انحصار نیاز به تحرک مسئولین در عرصه دیپلماسی اقتصادی دارد. این آمارها نشان می دهد که دولت یازدهم علیرغم صحبت روحانی، در عرصه اقتصاد مقاومتی پیروز نبوده و خلاف اقتصاد مقاومتی حرکت کرده است. خلافی که منجر به ایجاد شغل برای جوانان چینی، ترکیه ای، کره ای و.... شده و رهاورد آن تعطیلی کارخانجات داخلی و افزایش آمار بیکاران از 2.5 میلیون به 3میلیون و 300 هزار است.