شدت تنش با قطر تا کجا پیش خواهد رفت؟

خبرگزاری تسنیم: به نقل از روزنامه رای الیوم، عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه با اشاره به شدت اختلاف بین قطر از یک سو و عربستان، امارات متحده عربی ، بحرین و مصر از سوی دیگر نوشت: این اختلافات حاکی از ناآرامی و دسته بندی فراگیر در منطقه عربی به ویژه بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بوده و نشان می دهد هم پیمانی ها و ائتلاف ها بین آنان چقدر سست بوده و دستخوش فراز و نشیب است.

شدت اختلاف در شورای همکاری خلیج فارس غافلگیر کننده است

اعتراف می کنیم این اختلاف به هیچ وجه برای ما غیرمنتظره نبود اما آنچه غافلگیرمان کرد، شدت این اختلاف و شیوه بیان آن و نیز اقدامات و گام هایی بود که تحت تاثیرآن انجام شد، زیرا این چهار کشور در درجه نخست عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند و دوم اینکه عضو ائتلاف عربی هستند که با انصار الله و حزب کنگره یمن مبارزه می کنند.

علاوه بر این ، چهار کشور مزبور یا دو کشور از آنان میلیاردها دلار و هزاران تن سلاح برای شعله ور کردن جنگ و درگیری در سوریه، لیبی و یمن هزینه کرده اند و همچنان نیز این روند ادامه دارد.

زخم‌های عربی که در حال سرباز کردن است

عطوان در ادامه یادآور شد، پیش از این نیز اعضای شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان و قطر با اختلافات و حتی جنگ های سیاسی و مرزی زیادی روبه رو شدند، اما آنچه اکنون بین آنان جریان دارد، چه بسا سر زخمی را باز کند که التیام بخشیدن به آن دشوار باشد و موجب دسته بندی هایی شود که دست کم تا آینده ای نزدیک سخت بتوان به آن پایان داد.

تنش جدید روابط از کجا کلید خورد؟

انفجار این بحران هنگامی آغاز شد که شبکه العربیه عربستان و اسکای نیوز عربی امارات اظهارات خطرناکی را که منسوب به تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر بود پخش کردند که گفته می شد در مراسم پایان خدمت گروهی از سربازان قطری ایراد شده بود و در آن به اختلاف با ایران اعتراض کرده و اظهار داشت، دشمنی با آن به دور از تدبیر است و همچنین قرار دادن نام حزب الله و حماس به عنوان دو جنبش مقاومت در فهرست گروههای تروریستی را محکوم کرد.

اظهارات منسوب به امیر قطر چیست؟

در اظهارات منسوب به ا میر قطر، وی همچنین عربستان، امارات و بحرین را به تحریک علیه کشورش و اتهام زنی به آن در خصوص حمایت از تروریسم و سازمان های تروریستی متهم کرد و با بیان اینکه « کشورهایی که مدعی مبارزه با تروریسم هستند از نظر مذهبی متعصب تر هستند» به عربستان اشاره داشت.

امیر قطر از این نیز فراتر رفته و از هزینه کردن صدها میلیارد دلار برای خرید سلاح به جای هزینه کردن این پول ها برای طرح های رشد و توسعه انتقاد کرد و پیش بینی کرد از روزهای ترامپ چیزی باقی نمانده است.

تمرکز العربیه و اسکای نیوز عربی بر انتقا دشدید از قطر

در این میان العربیه و اسکای نیوز عربی این اظهارات را گرفته و میزبان بسیاری از کارشناسان مصری و سعودی شدند که دولت قطر را هدف انتقاد و حمله قرار دادند و به زعم خود آن را به تروریسم و میزبانی از گروههای تروریستی به ویژه اخوان المسلمین متهم کردند.

در این میان شبکه العربیه یک نوار صورتی از شیخ حمد بن خلیفه پدر امیر قطر پخش کرد که در آن به عربستان حمله کرده و در یک گفت وگوی تلفنی با معمر قذافی سقوط آل سعود را پیش بینی کرده بود.

این شبکه همچنین اظهارات قدیمی علی عبدالله رئیس جمهور سابق یمن را پخش کرد با این مضمون که در آن از امیر سابق قطر درخواست کرده بود برای حملات تخریبی در خاک عربستان به او کمک کند.

واکنش الجزیره چه بود؟

در این شرایط شبکه الجزیره قطر که امپراتور رسانه ای قطر به شمار می آید، در صدد توضیح و واکنش به این حملات برنیامد و پخش عادی برنامه های خود را ادامه داد و همین اقدام موجب شد انتقاد و حمله به قطر برای مدتی طولانی اعتبار پیدا کند و نخستین اظهار نظر یک مسئول قطری ساعت ها پس از اتهام زنی به این کشور ایراد شد که آن هم بسیار کوتاه بود به این ترتیب که اظهار داشت، خبرگزاری قطر از سوی طرف هایی نامعلوم هک شده است و اظهارات منسوب به امیر قطر ساختگی و جعلی است.

اما خبر فوری شبکه العربیه مبنی بر تاکید بر اینکه شیخ محمد بن عبدالرحمن وزیر خارجه قطر از سفیران مصر، بحرین، امارات و عربستان خواسته است ظرف 24 ساعت دوحه را ترک کنند، موجب ابهام بیشتر این وضعیت شد هرچند وزیر قطری این اظهارات را تکذیب کرد.

تصمیمات عجولانه عربستان، امارات و بحرین علیه قطر

نکته قابل توجه اینکه عربستان، امارات و بحرین با فیلتر کردن پایگاه خبری الجزیره و تمام روزنامه های قطری در پایگاههای اینترنتی، تصمیم عجولانه گرفتند و بعید نیست در پخش تلویزیون الجزیره نیز پارازیت ایجاد کنند به گونه ای که نشان می دهد اظهارات مسئولان قطری مبنی بر غیرواقعی بودن اظهارات منسوب به امیر قطر و تاکید بر هک شدن خبرگزاری این کشور برای سران سعودی، اماراتی و بحرینی قانع کننده نبوده و از شدت بحران نکاسته و حملات و انتقادها را متوقف نکرده است.

بحران روابط قطر در پی نشست ریاض و موج انتقاد رسانه های غربی از دوحه

نکته ای که باید به آن توجه داشت اینکه بحران روابط قطر با امارات و عربستان در پی دو رخداد مهم بروز یافته است که باید در آن تامل کرد:

اول: سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به ریاض و حضور او در سه نشست سران شامل نشست سعودی، عرب های خلیج فارس و کشورهای عربی و اسلامی که در آن موضوع مبارزه با تروریسم و متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم و ایجاد بی ثباتی در منطقه محور قرار گرفت، به اضافه اینکه ترامپ در حاشیه نشست ریاض با امیر قطر نشست متشنجی داشت.

دوم: انتشار مقالات متعدد در روزنامه های آمریکایی و غربی که آخرین مورد آن مقاله مجله فارین پالیسی به قلم جان هانا مسئول سابق وزارت دفاع و خارجه آمریکا بود که در آن قطر به حمایت از تروریسم و تحریک برای کشتن آمریکایی ها در عراق و نیز استفاده گسترده از شبکه الجزیره برای تبدیل بهار عربی به زمستان اسلامی افراطی متهم شد.

اتهام دیگری که در این مقاله به قطر وارد شد، حمایت مالی و تسیلحاتی از گروههای اسلام گرا برای مبارزه در سوریه و پنهان کردن اقامت «خالد شیخ محمد»، طراح حملات 11 سپتامبر در دوحه و تسهیل فرار او به افغانستان پیش از دستگیری از سوی اطلاعات آمریکا بود.

اتهام ها علیه قطر به اینجا ختم نشد، بلکه این کشور به در پیش گرفتن سیاست دو گانه شامل میزبانی از القاعد العیدید آمریکا برای حمله به عراق و در عین حال حمایت قطر از رژیم صدام متهم شد و جان هانا نویسنده آمریکایی این مقاله تاکید کرد، ترامپ از موضوع انتقال این پایگاه از قطر حمایت می کند و احتمالا قرار است عربستان و یا امارات میزبان آن باشند.

وی همچنین مجازات دولت قطر در ارتباط با حمایت از تروریسم را خواستار شد.

استقبال سرد از امیر قطر در نشست ریاض

نکته دیگر اینکه امیر تمیم در نشست ریاض با استقبال سردی روبه رو شد و با فهد بن محمود معاون نخست وزیر عمان و رئیس هیئت عمانی در این نشست گفت وگویی نداشت همانطور که با امیر محمد بن نایف ولیعهد عربستان نیز صحبتی رد و بدل نشد.

بنابر اعلام منابعی که در داخل نشست ریاض حضور داشتند، امیر محمد بن زاید که با امیر قطر هیچ صحبتی نکرد و دست نداد، با شکستن پروتوکل ها از کنار او گذشته و در یکی از عکس های یادگاری در کنار ترامپ دیده می شود.

تلاش قطر برای مهار بحران و حفظ آرامش در مقابل شدت مواضع طرف مقابل

اکتفا کردن امپراتوری رسانه ای قطر یا همان شبکه الجزیره به توضیح این موضوع که صفحه خبرگزاری این کشور هک شده است و نیز تکذیب کردن اظهارات منسوب به امیر تمیم و عقب گرد از اخراج سفیران عربستان، امارات، مصر و بحرین حاکی از این است که قطر برخلاف عادت این بار تصمیم گرفته است آرامش را در پیش بگیرد و بحران را مهار کند.

تلاش برای سوق دادن قطر به شمشیر کشیدن به روی ایران

عطوان در ادامه مقاله خود نوشت: ما معتقدیم طرف مقابل همچنان روند شدت مواضع را ادامه خواهد داد تا قطر از حمایت اخوان المسلمین و بازورهای رسانه ای آن دست بردارد و به روی ایران شمشیر دشمنی بکشد و با سیاست های مثلث سعودی- اماراتی -مصری همراه شود.

در این میان منابع خلیج فارس از وجود سناریوی تغییر حکم در قطر با چراغ سبز آمریکا خبر داده و اعلام کردند، آنچه اکنون در جریان است، مقدمه همین کار است.

ما هیچ تاکیدی بر این سناریو ندیدیم هر چند با توجه به تلاش برای کودتای سال 1996 به منظور سرنگونی امیر سابق قطر و بازگرداندن پدرش به قدرت این سناریو را بعید نمی دانیم.

عجب اینکه سه کشور مزبور یا همان عربستان، امارات و مصر با پول و سلاح و سرباز در تلاش برای کودتای نافرجام قطر مشارکت داشتند.

آیا تاریخ دوباره تکرار می‌شود؟

برای این سوال پاسخی نداریم اما بحران خطرناکی در جریان است و تحریم علیه قطر رو به شدت یافتن است در نتیجه با توجه به ائتلاف اماراتی - سعودی که در جنگ علیه یمن که دو سال از آن گذشته است تردید نکردند و اکنون نیز بر طبل جنگی دیگر علیه ایران می کوبند و تهدید می کنند که این جنگ را به داخل خاک ایران منتقل خواهند کرد، هیچ چیز بعید نیست.

چه کشورهایی از قطر حمایت خواهند کرد؟

سوال دیگر اینکه چه کسی در کنار قطر خواهد ایستاد و از آن دفاع خواهد کرد؟

آیا ایران که با قطر و گروههای همپیمان آن در سوریه و با شدت کمتری در عراق مبارزه کرد یا ترکیه که با تمام همسایگان خود و نیز آمریکا و بیشتر کشورهای اروپایی در نوعی دشمنی به سر می برد؟ یا پایگاه العیدید آمریکا که سربازان و هواپیماهای مستقر درآن از خاک قطر منتقل خواهند شد؟

در این شرایط فقط همین سوال ها باقی است و اعتراف به اینکه قطر در وضعیت متشنج و بی سابقه ای به سر می برد و در مقابل دشمنان سرسخت و تعداد بسیار اندکی متحد قرار دارد آن هم در زمانه ای که عقل و تدبیر کنار گذاشته شده است.