حادثه تروریستی منچستر و چرایی جذب جوانان اروپایی به داعش

سرویس بین‌الملل فردا؛ مرتضی باقیان: دوشنبه شب (اول خرداد / 22 مه) انفجار انتحاری در پایان یک کنسرت موسیقی در شهر منچستر در شمال انگلستان ۲۲ کشته و حدود ۶۰ زخمی بر جا گذاشت. پس از این اقدام تروریستی، گروه داعش با انتشار یک فایل ویدئویی، مسئولیت این حادثه را بر عهده گرفت. مظنون اصلی این حمله، جوانی 22 ساله به نام "سلمان عبیدی" معرفی شده که متولد شهر منچستر از پدر و مادری اهل لیبی است. وی در این شهر به مدرسه رفت و بعد هم دانشجوی رشته تجارت شد.

باید توجه داشت که این اولین بار نیست که یک جوان عرب تبار، که متولد و بزرگ شده اروپاست، هم وطنان خود را با انجام عملیات تروریستی هدف قرار می دهد. در طول یکی دو سال اخیر، بارها این اتفاق از جمله در فرانسه، آلمان، بلژیک و انگلیس رخ داده است. اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا جوانانی مانند سلمان عبیدی که متولد اروپا و تابعیت اروپایی دارند جذب گروه های افراطی نظیر داعش شده و دست به اقدامات تروریستی می زنند؟ چرا جوانانی که در جوامع لیبرال ‌دموکراسی رشد و نمو یافته اند، اکنون به جایی رسیده‌ اند که به دامن افراط گرایی غلتیده و هموطنان خود را می کشند؟

در پاسخ به این سبک سوالات، تاکنون تحلیل‌های متفاوتی ارائه شده است. ولی شاید مهم‌ترین آنها تلاش این جوانان برای یافتن نوعی هویت و معنا در زندگی و نیز واکنشی به نابرابری‌های اجتماعی باشد. بسیاری از جوانانی که به داعش و گروه‌ های شبیه به آن می ‌پیوندند اگرچه خود در اروپا به دنیا آمده‌ اند لکن دارای پدر و مادری با اصالت خاورمیانه‌‌ یا شمال آفریقا هستند. گفته می‌ شود که جوامع میزبان در کشورهای اروپایی به درستی این جوانان نسل دوم مهاجر را به خود جذب نکرده ‌اند و این افراد دچار نوعی سرخوردگی و بیزاری از جامعه ‌ای شده‌ اند که در آن زندگی می‌کنند. همین بیزاری از جامعه میزبان و نیاز به احساس تعلق به یک جامعه یا گروه دیگر است که آنان را به سوی پیوستن به گروه‌ هایی نظیر داعش سوق می ‌دهد. آنچه داعش به جوانان مسلمان اروپایی پیشنهاد می‌کند، همان چیزی است که لیبرال‌دموکراسی توانایی ارائه آن را ندارد و آن یک ایدئولوژیِ معنابخش به زندگی است. در حقیقت، تلاش برای رسیدن به مفهومی ‌بزرگتر از زندگی است که قلب جوانان اروپایی را برای پیوستن به داعش به تپش می‌اندازد.

نکته دیگری که به نظر می‌رسد تأثیر مهمی بر پیوستن جوانان غربی به داعش و گروه‌های شبیه به آن داشته فراگیر شدن رسانه‌های جمعی و به خصوص اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است. در گذشته، گروه القاعده یمن به رهبری انور العولقی که خود یک روحانی متولد آمریکا بود تلاش می‌ کرد از طریق انتشار نشریات اینترنتی مانند مجله Inspire به زبان انگلیسی ایدئولوژی جهادی را در میان جوانان غربی گسترش دهد. باید توجه داشت که نیروهای تبلیغاتی داعش در توئیتر حضور بسیار فعالی دارند. اگرچه حساب‌های کاربری آن‌ها به طور مداوم بسته می‌شود، اما آن‌ها مجدداً حساب جدیدی راه‌اندازی کرده و وارد شبکه همفکران خود می‌شوند. به این ترتیب با فراگیر شدن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، جنگجویان جهادی ابزار مناسب و ارزان قیمتی را برای تبلیغ ایدئولوژی خود به دست آورده‌اند. البته این نکته را باید اضافه کرد که در ابتدای ظهور داعش مشکل چندانی برای ورود به سایت‌ها و حساب‌های آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی وجود نداشت و برخورد چندانی با آنان صورت نمی‌گرفت، اما پس از اقدامات داعش علیه کشورهای غربی به تدریج برخورد با آن‌ها در فضای مجازی شدیدتر شد، به گونه‌ای که هم اکنون پیدا کردن سایت‌ های آن‌ها واقعاً کار راحتی نیست.

در پایان باید گفت فارغ از علل جذب جوانان اروپایی به داعش باید به این نکته مهم توجه داشت که داعش با جذب جوانان اروپایی و تشویق آنها به انجام عملیات های انتحاری و مرگبار، قصد دارد شهروندان و مردم کشورهای غربی را مجبور کند بر دولت هایشان برای توقف بمباران مراکز داعش توسط ائتلاف غربی فشار وارد بیاورند. هدف دیگر از انجام این کار، ایجاد بی‌ اعتمادی و شکاف بین اقلیت‌ مسلمان ساکن کشورهای غربی و بقیه جامعه و در نتیجه جذب بیشتر جوانان مسلمان به گروه ‌ها و اقدامات تروریستی است.