سرویس بینالملل فردا؛ طاها ربانی: بحران دفن زباله در لبنان به مرحلهی خطرناکی از لحاظ محیط زیستی رسیده است. زبالههایی که دهها سال است بر روی هم جمع شدهاند اکنون برای ساخت و ساز در دریا تخلیه میشوند. این اتفاقی است که در منطقهی برج حمود بیروت افتاده، و سلامت ساکنان «عروس خاورمیانه» را بهخطر انداخته است.
در سالهای جنگ داخلی در لبنان، سازمان مشخصی برای جمعآوری زباله وجود نداشت و مردم خودشان زبالهها را، همراه با آوار ساختمانهای آسیبدیده از جنگ، در مکانهای مشخصی دفن میکردند. با افزایش جمعیت و گسترش مناطق شهری، ارزش این مناطق افزایش پیدا کرده و اکنون ثروتمندان قصد ساختوساز در این مکانها را دارند. ترکیب آوار ساختمانی و زباله در دریا تخلیه میشود تا زمین کافی برای احداث ساختمان بهوجود بیاید.
تخلیهی آوار باعث آلودگی شدید آبهای ساحلی شده است، بهطوری که حیات وحش را نیز در معرض نابودی قرار داده و کار و کاسبی صیادان نیز تحت تأثیر قرار گذفته است. مردم بیروت، بیاطلاع از وضعیت بهداشتی آب دریا، همچنان از ساحل برای تفریح و شنا استفاده میکنند، اما پزشکان و متخصصان شنا در این آب را برای سلامتی بهشدت مضر میدانند.
در سال 1994، شرکت خصوصی سوکلین توانست قراردادی برای جمعآوری زباله با دولت امضا کند. کارشناسان از واگذاری جمعآوری زباله به شرکت سوکلین بهعنوان بدترین نوع خصوصیسازی یاد میکنند. از نظر این کارشناسان، خصوصیسازی نیازمند نظارت جدی دولت است، درحالیکه ضعف همیشگی دولت در لبنان مانع نظارت بر رفتار شرکتهای خصوصی میشود، و این تازه فارغ از وابستگیهای قومی و فرقهای شرکتهای خصوصی است.
در سرزمینی که همه چیز به گرایشات و وابستگیهای قومی و سیاسی ربط دارد، قرارداد جمعآوری زباله هم استثنا نیست. شرکت سوکلین با خاندان حریری پیوند دارد. قدرت سیاسی این شرکت بهصورتی است که علیرغم مخالفت بعضی از وزیران کابینه، این شرکت توانسته در سالهای 1997، 2006، و 2010، قراردادهای خود را تمدید کند، درحالیکه به مفاد قرارداد خود پایبند نبوده است. نهاد المنشوق، حتی در سال 2015، وزیر کشور وابسته به جریان حریری، تحقیق و بررسی از عملکرد این شرکت را رد کرد.
در سال 2015، شرکت سوکلین از ادامهی جمعآوری زبالهها سر باز زد. دلیل این اقدام این بود که محل موقتی که برای دفن زبالهها اختصاص یافته بود دیگر ظرفیت نداشت. با سرباز زدن شرکت سوکلین، خیلی زود خیابانهای بیروت و دیگر شهرها از کیسههای زباله لبریز شد، بهطوریکه بعضی از مسیرها با حجم زباله بند آمد. بعضی از مردم برای حل مشکل دست به سوزاندن زبالهها زدند که خود منجر به آلودگی بیشتر محیط و هوا نیز شد.
مردم خشمگین از گروههای سیاسی، جنبش «بو میدهید!» را برای رساندن صدای خود به مسئولین به راه انداختند («طلعت ريحتكم!» یا «you stink!»). این جنبش که با حضور تعداد کمی از مردم آغاز شده بود در طی چند روز به جنبشی بزرگ با صدهزار نفر معترض تبدیل شد. در مقابل، پلیس با خشونت با این تظاهرات مقابله کرد. این درگیریها 400 نفر مصدوم و یک نفر کشته داشت.
این اتفاقات در دورانی بود که لبنان رئیس جمهور نداشت و دولت «تمام سلام» نیز بر لبهی سقوط قرار گرفته بود. بعد از اینکه دولت جدید سعد حریری بر سر کار آمد، اوضاع تا مدتی خوب پیش رفت و خیابانهای پرشده از کیسههای سفیدرنگ زباله تخلیه شدند، اما این ظاهر قضیه بود. مسئولینِ نگران از تظاهرات، تنها میخواهند که مردم را ساکت نگه دارند ولی اقدامات اساسیای در برنامهی خود ندارند. آنها زبالهها را از خیابانها به محلهای دفن زبالهای نزدیک دریا میبرند تا فقط از انظار عمومی دور باشد.
یکی از این محلها به نام «کاستا براوا» در نزدیکی فرودگاه بینالمللی رفیق حریری قرار دارد. پرندگان مهاجر جذب این زبالهدانی شدهاند و در نتیجه رفتوآمد هواپیماها را بهخطر انداختند. مسئولین برای مقابله با این مشکل شکارچیان را به مصاف مرغهای دریایی فرستادند. آسمان فرودگاه امن شد، اما اعتراض فعالان محیطزیست به آسمان رفت.
در کشوری کوچک مثل لبنان، پیداکردن مکان مناسبی برای دفن پسماندِ جمعیت میلیونی کار راحتی نیست. برای خلاصشدن از این حجم از زباله باید کارخانههای بازیافت و نیروگاههای زبالهسوز احداث شود، اما انجام این کارهای زیربنایی نیاز به ساختار سیاسی پایدار و باثباتی دارد که لبنان از آن محروم است، و امیدی هم نمیرود که بهزودی راهحلی برای آن پیدا شود.
دیدگاه تان را بنویسید