وقتی عطسه می‌کنید چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟

سرویس سبک زندگی فردا؛ بشیر قلی زاده سرچشمه: عطسه کردن یک واکنش طبیعی بدن برای محافظت از بدن ما است. وقتی عطسه می‌کنیم بینی ما از وجود جسم‌های خارجی چون گرد و خاک، انواع قارچ‌هایی که در هوا پراکنده هستند و حتی از وجود گرده گل که در بسیاری از مواقع حساسیت زا نیز هستند، پاک می‌شوند. ما با عطسه کردن بینی خود را از انواع آلودگی‌ها حفظ می‌کنیم. عطسه کردن یکی از شگفتی‌های جالب بدن است که واکنش‌های جالبی را در بدن به وجود می‌آورد. هنگامی که بدنمان تصمیم به پاک کردن بینی‌مان می‌کند، عوامل زیادی دست به دست هم می‌دهند تا عطسه‌ای برای پاک کردن بینی به وجود آورند. این کار بدن یک نوع رفلکس محافظتی محسوب می‌شود. وقتی بینی‌مان با یک جسم خارجی مثل گرد و غبار روبه رو می‌شود، این عضو از طریق سیستم عصبی کوچکی که برای همین منظور در بینی وجود دارد، به مغز پیامی مبنی بر وجود جسم خارجی در بینی صادر می‌کند. مغز هم بدن را در شرایطی قرار می‌دهد تا بتواند به وسیله عطسه کردن، آن جسم خارجی را از جداره بینی خارج کند.

عوامل به وجود آمدن عطسه در بدن چیست؟

برای اینکه بتوانیم عطسه کنیم، در ابتدا عضلات قفسه سینه، ریه‌ها را فشرده می‌کند. به نحوی که برای پرتاب هوا به سمت خارج از ریه شرایط فراهم شود. در این مرحله گلو به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. جالب است که بدانید شلیک هوای داخل ریه با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت صورت می‌گیرد. به یاد داشته باشید در هنگام عطسه کردن ۲۰۰۰ الی ۵۰۰۰ باکتری و میکروب از بینی و دهان شخصی که عطسه می‌کند، پرتاب می‌شود. افراد سرما خورده به دلیل تورم در انتهای بینی تحریک می‌شوند و به همین خاطر عطسه می‌کنند. در کل عطسه کردن یک فرایند جذاب و شگفت انگیز است. به همین خاطر عطسه کردن باعث شده تا تحقیقات بسیار زیادی پیرامون آن صورت بگیرد. Lydia Bourouibaفیزیکدان و ریاضی‌دان دانشگاه MIT نیز درباره عطسه کردن تحقیقات گسترده‌ای را در سال ۲۰۱۶ انجام داده است. تحقیقان وی شامل چگونگی فرایند عطسه کردن و عوامل پیدایش آن است. شاید درک برخی از این موارد برای شما سخت باشد، اما علم آن‌ها را ثابت کرده است.

همه عطسه‌ها یکسان نیستند

ما می‌دانیم که مردم عطسه‌های متفاوتی دارند، برخی صدای عطسه‌شان کامل معمولی است اما برخی سعی می‌کنند، عطسه را در خود خفه کنند. این گروه انگار با هر بار عطسه کردن فشاری در حد انفجار را تحمل می‌کنند تا صدای عطسه‌شان معلوم نشود. در این بین هم افرادی هستند که با خیال راحت آنچنان عطسه می‌کنند که حواس اطرفیان نیز در یک لحظه پرت می‌شود. «بعضا دیده شده است که مردم پس از عطسه کردن از کلمه عافیت باشد استفاده می‌کنند. البته این کلمه در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. در برخی از کشورهای غربی از عنوان خدا برکت دهد، استفاده می‌کنند». درباره عطسه کردن متفاوت افراد در جامعه، دکتر میچل گرایسون، استاد بخش انواع آلرژی و ایمنی شناسی بالینی در کالج پزشکی ویسکانسین میلواکی می‌گوید:«۱۰ الی ۲۵ درصد امکان دارد که مردم عطسه‌هایی شبیه به هم و یکسان داشته باشند. میزان و قدرت عطسه به مقدار تحریک و سوزش بینی بستگی دارد. زیرا شخص برای بیرون انداختن جسم خارجی از بینی عطسه می‌کند. عطسه کردن تا زمانی ادامه دارد که جسم خارجی از بینیتان خارج شود».

شاید برای شما هم جالب باشد که انسان‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند با چشمان باز عطسه کنند. در واقع این کار غیر ممکن است. خیلی از افراد سعی کرده‌اند با چشم باز عطسه کنند، اما این کار شدنی نیست. شما هم به هیچ وجه سعی نکنید، این کار را تجربه کنید چرا که ممکن است به بافت عصبی چشم خود آسیب وارد کنید. ساختار عضلات ریز پشت چشم و پلک‌های ما به شکلی هستند که به محض روبه رو شدن با عطسه طبق پالس‌هایی که از مغز دریافت می‌کنند، ذپیش ار آنکه ما بفهمیم به صورت خودکار در هنگام عطسه کردن بسته می‌شوند. این فرایند یک واکنش کاملا طبیعی بدن، در مقابل عطسه کردن است. به طور مثال وقتی که پاهای خود را در حالت آویزان روی هم قرار می‌دهیم و زیر زانوی‌مان ضربه‌ای وارد شود به طور ناخودآگاه پای ما پرتاب می‌شود. ما دراین فرآیند هیچ گونه دخل و تصرفی نمی‌توانیم داشته باشیم. این عکس‌العمل کاملا به صورت غیر ارادی صورت می‌گیرد. بستن چشم‌ها در هنگام عطسه کردن نیز شبیه به همین فرآیند است. توجه داشته باشید، شاید در دنیای اطراف ما معدود افرادی باشند که توانایی عطسه کردن با چشم باز را نیز داشته باشند.

درباره کلمه «خدا به تو برکت دهد» بعد از عطسه کردن توضیحات بسیار زیادی وجود دارد. محبوبترین این موارد عبارت پاپ گریگوری است که در قرن ششم گفت شد، این جمله معنای واقعی خدا به تو برکت دهد را اینگونه وصف کرده است. این کلمه در واقع برای اینکه افراد دچار بیماری طاعون نشوند، کاربرد داشته است. تا آنجایی که مشخص شده است، عطسه کردن برای سلامتی ما بسیار مفید است. عطسه کردن می‌تواند هشداری برای بیمار شدن شما نیز باشد. از آنجایی که هنگام عطسه کردن مقادیر زیادی میکروب و باکتری‌های مضر به اطراف پاشیده می‌شود، توجه داشته باشید در هنگام عطسه کردن با یک دستمال جلوی دهان و بینی خود را بگیرید و سعی کنید دستمال مربوطه را به طرز بهداشتی معدوم کنید. به هیچ عنوان از یک دستمال دو بار استفاده نکنید، چرا که میکروب‌ها و باکتری‌ها می‌توانند تا چندین ساعت روی دستمال مرطوب زنده بمانند. شما با این کار فقط آلودگی‌ها را در سراسر بدن خود گسترش می‌دهید.

اگر در هنگام عطسه کردن، به خصوص در روزهایی که سرما خورده‌اید، دستمال نداشتید، جلوی دهان و بینی خود را بادست‌های‌تان بگیرید و بلافاصله پس از عطسه کردن دست‌هایتان را خوب بشویید. توجه داشته باشید، عطسه‌ها لزوما نشانی بیماری نیستند اما سرفه‌ها می‌توانند نشانه بیماری، یا تورم گلو و مجاری تنفسی و در موارد حادتر نشان از مشکلات ریوی شما باشند. پس سرفه‌ها و عطسه‌های خود را جدی بگیرید. اگر این موارد بیش از ۳ روز به طور مداوم به طول انجامید. حتما به پزشک مراجعه کنید تا دلایل به وجود آمدن سرفه و عطسه‌ها را ریشه‌یابی کنند و برای درمان آن داروها و پرهیزهای مربوطه را ارئه دهد.

منبع: mnn