آیا راه حلی برای نواقص موجود در برجام وجود دارد؟/اقتصاد مقاومتی مهمترین سپر ما در مقابل آمریکا خواهد بود/ تحریم‌های مالی و بانکی همچنان پابرجاست

سرویس سیاسی فردا: مهم‌ترین دستاوردی که حسن روحانی به آن افتخار می‌کرده این روز‌ها دوباره بر سر زبان افتاده است. برجامی که قرار بود فرشته نجات تمامی مشکلات کشورمان باشد حالا به جایی رسیده که هویتش هم محل تردید است و هر روز خبر جدیدی از نقض آن توسط آمریکا منتشر می‌شود. از سوی دیگر در یک هفته اخیر رهبر انقلاب در دو سخنرانی با لحنی عتاب آمیز طرف غربی را خطاب قرار دادند و در مراسم دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی گفتند: «آمریکایی‌ها در موضوع برجام هر روز از خود یک شرارت و یک شیطنت نشان می‌دهند که نشانگر صحت فرمایش امام بزرگوار است که آمریکا را شیطان بزرگ می‌خواندند، و حقیقتاً رژیم ایالات متحده آمریکا، خبیث‌ترینِ شیطان‌ها است. ملت ایران محکم ایستاده است و هر حرکت غلط نظام سلطه در قضیه برجام، با عکس العمل جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد.»

رهبری همچنین در دیدار نمایندگان مجلس خبرگان در همین رابطه گفتند: «اشکالی که نسبت به مذاکرات هسته‌ای داشته و داریم و مکرر نیز در جلسات با مسئولان مطرح کردیم این است که مذاکره اشکالی نداشت، اما باید در این مذاکره مراقبت و دقت لازم انجام می‌گرفت تا اینگونه نباشد که هر غلطی که طرف مقابل انجام بدهد، نقض برجام محسوب نشود، اما هر اقدام ایران، نقض برجام محسوب شود.»

اقتصاد مقاومتی مهمترین سپر ما در مقابل آمریکا

دکتر حجت الله عبدالملکی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در خصوص نواقص موجود در مذاکرات هسته‌ای و برجام به خبرنگار فردا گفت: متاسفانه متن برجام به نحوی نوشته شده که دست طرف مقابل را برای نقض آن باز می‌گذارد، در حالی که همان طرف به بهانه‌های مختلف ایران را متهم به نقض می‌کند.

وی تصریح کرد: واقعیت این است طرف آمریکایی در این مذاکرات که در نهایت به برجام انجامید، امتیازات بسیار بزرگی گرفت و در مقابل آن عایدی ایران بسیار محدود و تقریبا ناچیز بود. به جز برنامه هسته‌ای ایران که تقریبا تعطیل شد و به یک برنامه آزمایشگاهی مبدل گردید، در این مذاکرات و متن برجام فرآیندی گنجانده شد که ایران برای امتیازات بعدی تحت فشار قرار گیرد.

این کارشناس مسائل اقتصاد سیاسی ادامه داد: متن برجام در خصوص وضعیت صنعت هسته‌ای ایران پس از بیست سال به نحوی سکوت کرده که طرف مقابل می‌تواند ادعا کند تداوم همین صنعت هسته‌ای نیم بند و آزمایشگاهی نیاز به مذاکره جدید دارد! این حرفی است که مکرون رئیس جمهور فرانسه هم در دیدار با حسن روحانی در حاشیه اجلاس سازمان ملل طی هفته گذشته به آن اشاره کرده و موضوع چشم انداز مذاکرات هسته‌ای در دهه‌های آتی را مطرح کرده بود! این در حالی است که بسیاری در ایران ادعا می‌کردند پس از ده یا بیست سال برنامه هسته‌ای ایران بدون محدودیت می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد، در حالی که متاسفانه متن نگاشته شده (یعنی برجام) چنین موضوعی را مطرح نمی‌کند.

عبدالملکی تاکید کرد: براساس بندهای ۳۶ و ۳۷ متن اصلی برجام، فرآیند بازگشت همه تحریم‌ها (همان مکانیسم ماشه) به نحوی تعبیه شده که هریک از کشورهای طرف مقابل (۵ + ۱) بدون هیچ دلیل محکمه پسندی و صرفا با یک ادعا می‌توانند ظرف ۶۰ تا ۷۵ روز شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران و به تبع آن همه تحریم‌های شورای امنیت را برگردانند و از آنجا که پایه حقوق بین المللی همه تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا هم قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است این بدان معناست که تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا نیز می‌تواند باز گردد! جالب این است که در متن برجام مکانیسم بازگشت به نحوی ترسیم شده که حتی اگر ایران هم از طرف مقابل شاکی باشد همه تحریم‌ها باز خواهد گشت! بدین ترتیب راه هر نوع اعتراض را هم برای ایران بسته اند و به همین جهت با وجود همه نقض‌های صریح آمریکا، مقامات دیپلماتیک کشورمان از رجوع به مکانیسم حل اختلاف برجام و شکایت به مراجع مطرح شده در برجام خودداری کرده اند!

عبدالملکی با بیان اینکه عایدی کشور ما در برجام بسیار ناچیز است تاکید کرد: عمده تحریم هایی که رفع شده اند اولا تعلیق شده اند و تقریبا تحریم خاصی لغو نشده است. ثانیا همین تحریم‌ها نیز مواردی است که اهمیت زیادی نداشته اند. مهم‌ترین تحریم‌های ایران مربوط به امور بانکی و مالی بوده است که تقریبا همگی پابرجا هستند (یا اصولا رفع نشده اند یا تحت تاثیر نوع خاص تفسیر تحریم‌های باقی مانده، بلااثر شده اند!). همه این‌ها یعنی در برجام مذاکره ناقص و معیوبی انجام شده است که در نهایت طرف مقابل هر کاری می‌تواند بکند و ما حتی اجازه شکایت هم نداریم. از سوی دیگر محدودیت هایی هم که در حوزه هسته‌ای پذیرفته ایم بعضا ابدی هستند و دست کم نیاز به مذاکره جدید دارند.

وی در خصوص موضع گیری مقام معظم رهبری در خصوص واکنش ایران نسبت به نقض برجام اضافه کرد: طبیعتا این عکس العمل مشتمل بر خروج از برجام و بازگشت سریع به وضعیت قبل از برجام است. هرچند بازگشت به وضعیت قبل در حوزه هسته‌ای مشکل و مشتمل بر هزینه نسبتا زیاد است، اما این امکان برای کشور وجود دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق ادامه داد: شاید یکی دیگر از عکس العمل‌های ممکن کشور هم پیشرفت سریع برنامه موشکی کشور و افزایش قدرت بازدارندگی کشور در حوزه دفاعی است.

وی در خاتمه گفت: اگر دولت طی چهار سال اخیر همزمان با مذاکرات هسته‌ای مسئله اقتصاد مقاومتی را هم جدی می‌گرفت، علاوه بر اینکه می‌توانست به توافق متوازن و عادلانه‌ای دست یابد، حربه آمریکا برای تهدید دائم به خروج از برجام را هم از او می‌گرفت. به هر حال اقتصاد مقاومتی مهمترین سپر ما در مقابل آمریکا خواهد بود.