ایران چهارشنبه پاسخ متقابل به خروج آمریکا از برجام می‌دهد

کد خبر: 939097

روز چهارشنبه هفته جاری برنامه‌های مرحله‌ای ایران برای انجام اقدامات متقابل در برابر خروج امریکا از برجام را اعلام خواهد شد.

ایران چهارشنبه پاسخ متقابل به خروج آمریکا از برجام می‌دهد

خبرگزاری ایسنا: ایسنا برنامه‌های پیش‌بینی شده در چارچوب بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام بوده و فعلاً موضوع خروج از برجام مطرح نیست.

کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشور‌های اروپایی در اجرای تعهداتشان است.

راه برای دیپلماسی باز است و اقدامات مرحله‌ای ایران فرصت مجددی است به دیپلماسی و طرف‌های مقابل که مسیر اشتباه یکجانبه گرایی را تصحیح کنند و به نقطه گذشته و عمل به تمام مفاد برجام برگردند.

هم‌چنین مقامات اتحادیه اروپا که در یک سال گذشته تنها به ارائه وعده‌های اجرا نشده اکتفا کرده‌اند به صورت غیر رسمی در جریان این تصمیم قرار گرفته‌اند.

بنابر پیگیری خبرنگار ایسنا از منابع مطلع احتمالا رییس جمهور این خبر را روز چهارشنبه به صورت رسمی اعلام خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، طبق بند ۲۶ برجام، در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند.

بند ۲۶- اتحادیه اروپایی فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در برجام، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که اجرای آن‌ها را وفق این سند لغو کرده است، خودداری می‌کند. هیچ گونه تحریم جدید هسته‌ای شورای امنیت و هیچ گونه تحریم جدید هسته‌ای اتحادیه اروپایی یا اقدامات محدودیت ساز وجود نخواهد داشت. ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ به عمل خواهد آورد. دولت ایالات متحده فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجا، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ که اعمال آن‌ها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می‌کند. دولت ایالات متحده، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با برنامه هسته‌ای خودداری خواهد کرد. ایران اعلام کرده است که تحمیل یا بازگرداندن تحریم‌های مشخص شده در پیوست دو یا وضع تحریم‌های جدید هسته‌ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزئی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد کرد.

بر اساس بند ۳۶ اگر موضوع اختلافی با طی مراحل این بند فیصله نیافت شاکی می‌تواند این امر را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ کند که معتقد است موضوع مصداق "عدم پایبندی اساسی" بشمار می‌آید.

بند ۳۶ - چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱ + ۵ تعهدات خود را طبق این برجام رعایت ننموده‌اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱ + ۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را طبق برجام رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱ + ۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورند. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز وقت خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک، به موازات یا به جای بررسی در سطح وزیران، عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیفش زیر سوال بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیأت مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیأت مشورتی می‌بایست نظریه غیر الزام آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید. چنانچه، متعاقب این فرایند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیأت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحوی مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق "عدم پایبندی اساسی" است، آنگاه بر اساس مندرجات برنامه جامع اقدام مشترک صفحه ١٨، طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ کند که معتقد است موضوع مصداق "عدم پایبندی اساسی" بشمار می‌آید.

به گزارش ایسنا، چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت (۸ می)، سالگرد خروج آمریکا از برجام است.

ایران چهارشنبه بدعهدی طرف‌های غربی برجام را پاسخ می‌دهد منابع آگاه گفته‌اند جمهوری اسلامی ایران روز چهارشنبه بدعهدی طرف‌های غربی در اجرای توافق هسته‌ای برجام را پاسخ خواهد داد.

منابع آگاه امروز دوشنبه گفتند ایران قصد دارد از حقوقش در برجام استفاده کرده و در سالگرد خروج آمریکا از این توافق هسته‌ای به این اقدام واشنگتن، واکنش متقابل نشان دهد.

طبق گفته این منابع، ایران در واکنش به بدعهدی طرف‌های غربی به ویژه آمریکا در اجرای برجام قصد دارد با استناد به مفاد مطرح‌شده در بندهای 26، 36 و 37 توافق، برخی از تعهدات خود را کاهش داده و بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب این توافق متوقف شده بود را آغاز کند.

کارشناسان می‌گویند برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در چارچوب توافق هسته‌ای است و فعلا موضوع خروج ایران از این توافق مطرح نیست.

جهان در سالهای پس از برجام و بویژه بعد از خروج ترامپ از این معاهده بیش از پیش فهمید که عنصر مشکل ساز و بهانه جو و متخاصم آمریکاست و نه ایران. لذا ایران بیش از این صلاح نمی بیند که در مقابل اقدامات خصمانه آمریکا واکنشی در چارچوب برجام نشان ندهد.

اقدامات ضدایرانی ترامپ

در شرایطی که دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا بعد از خروج از «برجام» روز به روز گام تازه‌ای برای تنگ کردن عرصه بر اجرای این توافق برداشته کشورهای اروپایی از اراده یا توانایی لازم برای ایستادگی عملی در برابر اقدامات آمریکا و محدود کردن اثرات آن برخوردار نبوده‌اند.

دولت ترامپ در جدیدترین اقدام چند روز پیش معافیت‌های مربوط به همکاری هسته‌ای کشورها با ایران در زمینه انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد را لغو کرد. گزارش‌ها حاکی است واشنگتن قصد دارد در روزهای آینده (احتمالاً در سالگرد خروج از برجام در روز 18 اردیبهشت‌ماه) هم تحریم‌های جدیدی علیه تهران وضع کند.

این اقدامات، تنها جزئی از اقداماتی است که کاخ سفید در یک سال گذشته -در راستای سیاستی که اصطلاحاً به «کارزار فشار حداکثری علیه ایران» معروف شده- در پیش گرفته است. واشنگتن مردادماه سال گذشته تحریم‌های بخش خودروسازی و تجارت طلا و در آبان‌ماه تحریم نفت، انرژی و تراکنش‌های بانکی را کلید زد.

مهلت «کوتاه» ایران به اروپا

دولت ایران بعد از خروج آمریکا از برجام، صبر راهبردی را در دستور کار خود قرار داد. «حسن روحانی»، رئیس‌جمهوری ایران 18 اردیبهشت سال پیش بعد از خروج آمریکا از برجام گفت در صورتی که ایران ظرف «مهلتی کوتاه» به این نتیجه برسد که با همکاری پنج کشور دیگر می‌تواند به خواسته‌های خود در برجام برسد اجرای این توافق هسته‌ای را ادامه خواهد داد.

اما دولت‌های اروپایی در یک سال گذشته علی‌رغم وعده‌های مکرر برای جبران خلأ خروج آمریکا راهکار موثری غیر از توسل به اقدامات نمادین و یا صدور بیانیه‌ نیافتند.

عملی‌ترین اقدامات اروپایی‌ها برای محقق کردن این وعده‌ها و حفظ برجام را می‌توان دو مورد دانست: یکی فعال کردن مکانیسمی موسوم به «قانون مسدودسازی» (Blocking Statute) بود که ادعا می‌شد قرار است احکام دادگاه‌های خارجی در ارتباط با تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی آمریکا را بلامحل بداند و از شرکت‌های اروپایی در برابر این تحریم‌ها محافظت کند.

دومی هم راه‌اندازی ساختاری بود که با عناوینی مثل «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» (INSTEX) یا «ساز و کار جبرانی ویژه تبادلات» (Special Purpose Vehicle-SPV) یا «کانال ویژه مالی اروپا» شناخته شد و ادعا شد هدف از آن «تسهیل معاملات و اطمینان از برخورداری مردم ایران از مبادلات اقتصادی است.»

راهکارهای ناکارآمد اروپا

هر دوی این راهکارها- دلیل آن هر چه که باشد- ناکارآمد از آب در آمده‌اند. قانون مسدودسازی همان‌طور که از ابتدا پیش‌بینی می‌شد جز اقدامی نمادین برای نمایش ایستادگی در برابر تحریم‌های یکجانبه آمریکا از آب در نیامد و عملاً نتوانست تجارت با ایران را تضمین کند.

رفتار اتحادیه اروپا نشان داد خود بروکسل هم این قانون را از ابتدا با نگاه به اجرایی کردن آن فعال نکرده بود؛ مثلاً بعد از آنکه «جامعه جهانی ارتباطات بانکی»، مشهور به «سوئیفت» دسترسی برخی از بانک‌های ایرانی به این سامانه پیام‌رسان بانکی را معلق کرد بروکسل هیچ واکنشی به آن نشان نداد، حال آنکه اگر می‌خواست قوانین مسدودساز را اجرایی کند بایستی سوئیفت را جریمه می‌کرد.

اتحادیه اروپا بعد از چندین و چند ماه مانور روی راهکار اول محور تبلیغاتش را بر راهکار دوم («اینستکس» یا همان «اس‌پی‌وی») متمرکز کرد؛ اینستکس بعد از چندین ماه وقت‌کشی و جار و جنجال بر سر مشکلات آن، سرانجام بهمن‌ماه سال گذشته راه‌اندازی شد، اما کشورهای اروپایی اعلام کردند هدف این ساختار نه دور زدن تحریم‌های آمریکا، بلکه تسهیل مبادلاتی است که از قبل هم منعی برای آنها وجود نداشته، آن هم در صورت اجرای FATF از سوی ایران!

فشارهای بی‌هزینه

دولت ترامپ در مدت این یک سال، منتظر ماندن تهران برای تحقق وعده‌های اتحادیه اروپا را فرصتی برای تحمیل هزینه به ایران بدون احساس خطر از مواجه شدن با هزینه متقابل از سوی طرف ایرانی دید و در چنین شرایطی روز به روز جری‌تر شد.

حال آنکه، ایران می‌توانست و می‌بایست در شرایطی که دستاورد ملموسی از برجام حاصل نکرده بود اقدامات ضدایرانی ترامپ یا تعلل‌های طرف اروپایی را با واکنش مناسب رو به رو می‌کرد. چنین اقدامی به ویژه در برابر آمریکا که نشان داده در برابر عقب‌نشینی‌ها به زیاده‌خواهی و طرح مطالبات اضافی رو می‌آورد می‌توانست موثر باشد.

گزینه‌های ایران

سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که ایران چه گزینه‌هایی پیش رو داشت و دارد؟ پاسخ به این سوال را بایستی کارشناسان و تصمیم‌‌سازان بدهند، اما یکی از گزینه‌هایی که اتفاقاً در متن خود برجام هم به آن اشاره شده بحث «تعدیل» یا کاستن از تعهدات ایران در واکنش به بازگشت تحریم‌ها است.

دست‌کم در یکی از بندهای برجام (بند 37) تصریح شده چنانچه تحریم‌هایی علیه ایران اعمال شوند، تهران می‌تواند در واکنش تعهدات خود را به طور کامل یا جزئی متوقف کند. در متن برجام چنین آمده است: ««ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئاً یا کلاً مجدداً اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود، وفق این برجام قلمداد خواهد نمود».

۰

دیدگاه تان را بنویسید

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    نیازمندیها

    سایر رسانه ها