دعوای قطر و عربستان بالا گرفت/ کدام کشورها با قطر قطع رابطه کردند؟

روزنامه قانون: قطر، تمام معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را برهم ریخته است. کشور کوچک اما تاثیر گذار خلیج فارس، پاشنه آشیل عربستان و حامیانش شده و حسابی آن‌ها را به دردسر انداخته است،حامیانی که کورکورانه و حتی بدون اینکه بدانند داستان چیست، با اشاره ریاض، روابط دیپلماتیک چندین ساله خود با قطر را قطع کردند. کشورهایی مثل مالدیو، سومالی، امارات، بحرین و حتی مصر که اراده‌ای از خود ندارند و باید آن‌ها را مستعمره فکری و پولی خاندان آل سعود دانست. درباره قطر قطر کشوری عربی در جنوب غربی آسیا و در جنوب خلیج همیشه فارس است. کشوری کوچک اما مهم در مناسبات خاورمیانه ای و بین‌المللی که با منابع گازی خود و البته دلارهای هنگفت، در روابط بین‌الملل نقشی پررنگ دارد؛ از خرج کردن‌های بی‌حساب و کتاب برای اخوان المسلمین و حماس گرفته تا حمایت جانانه از طالبان. قطر از لحاظ جغرافیایی شبه‌جزیره‌ای کوچک است که خلیج فارس آن را از غرب و شمال و شرق در بر گرفته‌است. پایتخت آن، دوحه است. قطر مرز مشترک زمینی با عربستان سعودی و مرز دریایی با کشورهای ایران، کویت، عراق، عربستان، بحرین و امارات متحده عربی دارد. قطر به صورت امارتی مطلقه و ارثی از اواسط قرن ۱۹ میلادی توسط خاندان آل ثانی فرمانروایی می‌شود. قبل از کشف نفت، قطر بيشتر به دليل شکار مروارید و تجارت دریایی شناخته می‌شد. این کشور تا سال ۱۹۷۱از مستعمرات انگلستان محسوب می شد. پس از استقلال به سبب درآمدهای سرشار نفتی و گازی، این کشور تبدیل به یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه و حتی جهان شد. تمام موقعیت‌های حساس حکومتی در قطر توسط خاندان آل ثانی یا افراد نزدیک آنان اداره می‌شود. این کشور از سال ۱۹۹۲ روابط نظامی گسترده ای با ایالات متحده دارد. قطر دارای ذخایر گسترده گازی است. مجله فوربز، قطر را ثروتمندترین کشور جهان معرفی کرده است. قطر بالاترین شاخص توسعه انسانی بین کشورهای جهان عرب را نیز دارد.زبان رسمی این کشور عربی است و از انگلیسی به عنوان زبان دوم استفاده می‌شود. دین رسمی آن اسلام، واحد پول آن ریال و مساحت آن ۴۹۳، ۱۱ کیلومتر مربع است. جمعیت قطر 2.5 میلیون نفر است.کمتر از یک‌سوم جمعیت قطر را اعراب با پیشینه بیش از دو نسل تشکیل می‌ دهند وباقي جمعیت را مهاجران تشکیل می‌دهند. به دلیل حضور زیاد کارگران مهاجر مرد، تنها حدود یک‌چهارم جمعیت این کشور را زنان تشکیل می‌دهند! اختلاف دیرینه با عربستان پیشینه اختلاف‌های مرزی و سرزمینی عربستان با قطر به میانه‌های سده نوزدهم باز می‌گردد. اختلافات مرزی و سرزمینی عربستان سعودی و قطر شامل باریکه‌ای از زمین‌های جنوبی قطر می‌شود. عربستان سعودی مدعی مالکیت ۲۳ مایل از سواحل جنوب شرقی قطر است و دو کشور در مورد مرزهای جنوب غربی و سلوا نیز با همدیگر اختلافات عمده ای دارند؛ اختلافات مرزی و سرزمینی میان دو کشور، از خلیج «سلوا» واقع در جنوب باختری قطر آغاز و تا «خورالعدید» واقع در جنوب خاوری قطر امتداد می‌یابد. نسبت به اراضی جنوب شرقی قطر، ابوظبی نیز ادعاهایی دارد! در سپتامبر ۱۹۹۲ نیروهای نظامی عربستان سعودی به قطر تجاوز کردند و بخش‌هایی از خاک این کشور را به تصرف درآوردند. به دنبال آن، قطر اجرای قرارداد مرزی ۱۹۶۵ با عربستان سعودی را به حال تعلیق در آورد و به عنوان اعتراض، از شرکت در نشست‌های شورای همکاری خلیج فارس خودداری کرد. پس ازسه ماه کشمکش، سرانجام با میانجی‌گری مصر، دو کشور موافقتنامه‌ای برای حل و فصل اختلافات مرزی‌شان منعقد کردند. قطر که بارها به دلیل وجود پایگاه نظامی آمریکا در عربستان از این کشور انتقاد کرده بود، بعد از خروج آمریکایی‌ها از عربستان آن‌ها را به برپایی پایگاه ثابت نظامی در خاک خود دعوت کرد. به این ترتیب دیگر عربستان تنها متحد منطقه‌ای بزرگ‌ترین قدرت جهان نبود. عربستان،قطر را رقیبی جدی می‌دید. تنوع نژادی در قطر طبق دانشنامه جهان ۴۰ درصد مردم قطر عرب، ۱۸درصد هندی، ۱۸درصد پاکستانی، ۱۰درصد ایرانی و ۱۴درصد سایر اقوام هستند . مرورتاريخي اتفاقات مهم در قطر ۱۰۸۰ شمسی: مهاجران در حدود مرزهای فعلی قطر، شهرک‌هایی ساختند و به صید مروارید، ماهی و تجارت مشغول شدند. ۱۲۹۵ شمسی: امضای قراردادی میان بریتانیا و قطر که بر اساس آن بریتانیا کنترل سیاست خارجی قطر را در دست می‌گرفت و در عوض، امنیت این کشور را تضمین می‌کرد. ۱۳۱۸ شمسی: اولین منابع نفت کشف شد اما جنگ جهانی دوم استخراج را به تاخیر انداخت. نفت به عنوان منبع درآمد اصلی، جای صید ماهی و مروارید را گرفت. ۱۳۸۴ شمسی: اولین قانون اساسی مکتوب کشور ابلاغ شد. در این قانون اصلاحاتی در مسائل داخلی کشور در نظر گرفته شده بود. شوک بزرگ در دنیای عرب تا همین یک ماه پیش کسی فکر نمی‌کرد که قطر و کشورهای حاشیه خلیج فارس این‌گونه رو در روی هم صف آرایی کنند و میانه شان به بدترین شکل ممکن شکرآب شود. داستان اما آن‌قدر پیچیده شده که حتی بیم یک جنگ دیگر در خلیج فارس می رود! هر لحظه ممکن است که جوان خام، بی تجربه و ماجراجوی خاندان سعودی، امضای پدرش برای حمله به قطر را بگیرد. در حال حاضر مصر، بحرین، مالدیو، امارات و چند کشور ریز و درشت دیگر، روابط دیپلماتیک و سیاسی خود با دوحه را قطع کرده و سفرای خود را فراخوانده اند و به خیال خام خود سعی دارند که امیر جوان اما شجاع قطر را منزوی کنند. چرا امیر قطر با شاهزادگان سعودی فرق دارد؟ تمیم بن حمد، امیر شجاع و جوان قطر را قبل از به قدرت رسیدنش می‌شناختم. او هیچ شباهتی به شاهزاده‌های عربی ندارد. باید او را از دیگر هم‌نسل‌ها و همدوره‌هایش نظیر محمد بن سلمان، متمایز دانست. او تربیت‌یافته مادری است که شبیه دیگر زنان حرمسرای پادشاهان عربی نیست. زنی مقتدر و با سواد که پسرش را با آموزه‌ها و شیوه‌های ایرانی تربیت کرده و تا توانسته منطق‌گرایی، راه و رسم حکومت مدرن و دموکراتیک را به تمیم آموزش داده و او را تشویق کرده است تا از پا گذاشتن در دنیای شاهزادگان غرق در پول و شهوت کشورهای همسایه، خودداری کند. باید به جرات گفت که امیر تمیم، شجاعت و دلیری خود را از مادرش به ارث برده است. موزه بنت ناصر، بر خلاف همسران پادشاهان سعودی، کویتی، بحرینی و ... یک فعال اجتماعی و سیاسی قابل احترام در سطح دنیا محسوب می‌شود. در حالی که زنان پادشاهان سعودی حتی یک تصویر درست و حسابی در رسانه‌ها ندارند و در حرمسراها و قصرها، محدود هستند و حتی حق تحصیل نداشته اند، خانم بنت ناصر، یک جامعه شناس صاحب فکر، یک بانوی دانشگاه رفته، نماینده ویژه یونسکو در امور آموزش پایه و پیشرفته و همچنین رییس بنیاد آموزش و علوم و توسعه جامعه قطر است. روشن و بدیهی است که فرزند چنین مادری باید تفاوتی اساسی با شاهزاده‌های لوکس‌سوار و قدرت طلب سعودی داشته باشد. اگر این روزها، بن سلمان، چشم دیدن بن حمد را ندارد، باید به او حق داد! ایران، دوست روزهای سخت امیر شجاع در حال حاضرو به احتمال زیاد، ایران در بازی سرنوشت ساز خلیج فارس، حضوری تعیین‌کننده دارداما این بازی، زیرپوستی است و خبری از ماجراجویی نیست. این شیوه محاسن و البته معایب خاص خود را دارد. اگر داستان برعکس اتفاق افتاده بود، بي‌شك سعودی‌ها برای ظاهرسازی نيزشده بود، امیر قطر را با اولین پرواز به ریاض دعوت مي‌کردند و با گرفتن عکس ها و ژست های حمایتی، بیشترین حملات دیپلماتیک را به سمت ایران، استارت می‌زدند. اما تمام داستان‌های قطر و ایران به دو تماس تلفنی حسن روحانی و امیر جوان بن تمیم، خلاصه شده است. هر کشوری، دیپلماسی خاص خود را دارد؛ یکی بازی پشت صحنه را دوست دارد، یکی بازی مقابل دوربین‌ها و پروژکتورهای پرنور را! ایران و قطر تاكنون، کشمکشی نداشته‌اند و حتی در روزهایی که روس‌های غیر قابل اعتماد و چینی‌هاي منفعت‌طلب، در شورای امنیت سازمان ملل عليه ایران رای می دادند، قطر بی پروا، رای منفی خود درباره هر اقدام علیه ایران را علنی می کرد. حال که مرزهای هوایی ایران به سوی هواپیماهای قطری باز است، حال که افتخار شراکت بی دغدغه در پارس جنوبی جریان دارد، حال که قطر به یک آغوش مطمئن برای کاهش فشارهای سعودی نیاز دارد، آیا وقت آن نرسیده که امیر قطر در تهران، با قدرت شماره یک خلیج فارس عکس همسبتگی بیندازد؟ چرا آقای ظریف به اندازه یک نشست کوتاه برنامه‌ریزی نمی‌کند تا امیر قطر در تهران با رییس‌جمهوري روحانی، دیدار داشته باشد که نشان دهد دست حمایت مردان سرزمین پارس پشت سر او ست؟ آیا این بد نیست که دنیا فکر کند حتی ایران، به ظاهر نيز از قطری که ایران را قدرت تاثیرگذار منطقه ای می داند، حمایت نمی‌کند؟ برخی تحلیلگران نوشتند که حمایت علنی ایران از قطر به ضرر این کشور است؟دقیقا کدام ضرر؟ قطر چه چیزی برای از دست دادن دارد؟ دست این کشور در جیب خودش است و تاثیر این کشور در دنیا اگر بیشتر از عربستان نباشد، کمتر نیست. نکته بعدی اینکه پیوستن یک کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به معنای متلاشی شدن اقتدار پوشالی کشوری است که حامی شماره یک تروریسم در منطقه است. اقتداری که از بین رفته و فقط ویترین آن باقی مانده و یک چکش کوچک لازم است تا این ویترین کاذب فرو بریزد. پیوستن قطر به جبهه مقاومت، ارزش آن را دارد که ریسک کنیم و از دوحه در برابر بازی های کثیف عبری عربی، حمایت کنیم. قطر امروز بیش از هر زمانی به کمک ایران نیاز دارد؛کمکی در چارچوب دوستی و صلح طلبی. توئیتر ظریف دیروز دوشنبه، محمدجواد ظریف با وزرای خارجه ترکیه، اندونزی، عراق و عمان در خصوص آخرین تحولات منطقه یعنی ماجرای پیچیده قطر، گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. او پیشتر در توییتی نوشت که «همسایه‌ها ماندنی هستند. جغرافیا تغییر نمی‌کند. زورگویی به هیچ‌وجه راه حل نیست. گفت‌وگو ضروری است، به خصوص در ماه مبارک رمضان». کدام کشورها با قطر، قطع رابطه کردند؟ ۶ کشور عربی یعنی عربستان سعودی، امارات، بحرین، مصر، یمن و لیبی در کنار مالدیو با قطر، قطع رابطه کردند.در لحظات واپسین تنظیم این مطلب، کشور موریس نيز به این جمع پیوست! جالب است بدانید امارات و بحرین به دیپلمات‌های قطری، ۴۸ ساعت فرصت داده‌اند تا این کشور را ترک کنند. ابوظبی و منامه، قطر را به «حمایت، تامین مالی و استقبال از تروریسم، افراط‌گرایی و سازمان‌های فرقه‌گرا» متهم کرده‌اند. پرواز نفت، فرود ممنوع برای هواپیماها تنش برخی کشورها با قطر، قیمت نفت در بازارهای جهانی را افزایش داد.همچنین، چندین خطوط هواپیمایی از جمله الاتحاد و امارات (متعلق به امارات عربی متحده) پروازهای خود به مقصد قطر را از اوایل صبح امروز سه شنبه ۶ ژوئن (۱۵ خرداد) به وقت محلی به حالت تعلیق در ‌آوردند. کشورهای متحد عربستان اعلام کرده‌اند که حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای خطوط هوایی قطرایرویز بسته‌اند. محدودیت برای شهروندان قطری خبرگزاری رویترز از صدور ضرب‌الاجل سه کشور حوزه خلیج فارس به شهروندان قطری خبر داد. عربستان، بحرین و امارات به شهروندان قطری که در این کشورها اقامت دارند یا به طور موقت به آن‌ها سفر کرده‌اند، دو هفته مهلت داده‌اند تا کشورشان را ترک کنند. در عین حال قطر از ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در جنگ یمن نيز اخراج شده است! عربستان به سیم آخر زد مدیران بنادر عربستان به مسئولان شرکت‌های کشتی‌رانی و بنادر در این کشور گفته‌اند، از پذیرش کشتی‌هایی که حامل پرچم قطر هستند خودداری کنند. این دستورالعمل شامل کشتی‌هایی که مالکان آن‌ها شرکت‌ها یا اشخاص قطری هستندنيز می‌شود. گفتني است بندر فجیره امارات نيزپیشتر دست به اقدام مشابهی زده بود.