کودکان را با هم مقایسه نکنید

دکتر محمد زارع نیستانک، با اشاره به اینکه کودکان، به ویژه اگر سن‌شان کم باشد، برای بروز احساسات منفی خود، نظیر ترس و ناراحتی، گریه می‌کنند گفت: کودکان هنوز به حدی از رشد نرسیده‌اند که بتوانند احساسات خود را از طریق کلمات ابراز کنند، بنابراین هیچگاه به آنها نباید بگویید گریه نکن.

وی افزود: همچنین والدین از جملاتی نظیر «ناراحت نباش» یا «نترس» نیز نباید استفاده کنند. این خیلی طبیعی است که پدر و مادرها بخواهند از فرزندشان محافظت کنند و ناراحتی او را بر طرف کنند، اما راه آن انکار احساسات او نیست.

این دکترای روانشناسی کودک گفت: گفتن «نترس» ترس کودک را از بین نمی‌برد. در عوض بهتر است برای او توضیح داده شود که چرا نباید بترسد. مثلا اگر فرزند از داخل شدن به آب دریا می‌ترسد، با گفتن جمله «عزیزم می‌دانم که موج‌های آب کمی ترسناک به نظر می‌رسند، اما آنطور که تو تصور می‌کنی هم نیستند. بیا با هم به داخل آب برویم. قول می‌دهم دستت را محکم نگه دارم.»

زارع نیستانک گفت: با نام بردن از احساسات فرزندان، نه تنها آنها را انکار نمی‌کنید، بلکه به او نشان می‌دهید که چگونه باید احساسات خود را از طریق کلمات بروز دهد و در عین حال با او همدردی کرده‌اید. مطمئن باشید با استفاده از این روش، فرزند خیلی زود ناراحتی‌اش را فراموش می کند و سعی می‌کند از طریق کلمات مشکلش را برای والدین توضیح دهد.

وی یادآور شد: برخی والدین تصور می‌کنند اگر از خواهر یا برادر بزرگتر فرزندشان مدام تعریف و تمجید کنند، این کار باعث می‌شود فرزند کوچکتر تلاش کند مانند آنها شود. "ببین خواهرت چقدر خوب غذایش را می‌خورد" اما تجربه نشان داده است که مقایسه هیچگاه موجب بهبود رفتار کودکان نشده است. بر عکس کودک را با خواهر یا برادر خود دشمن می‌کند. کودک خواهر یا برادرش را به عنوان یک رقیب می‌بیند که باید با او مبارزه کند.

این دکترای روانشناسی کودک با اشاره به اینکه اغلب والدین برای سنجیدن میزان توانایی‌های فرزندانشان ناخودآگاه آنها را با یکدیگر مقایسه می‌کنند گفت: چنین امری اگر به کودکان منتقل نشود طبیعی است. والدین نباید اجازه دهند، فرزند از این مقایسه آگاه شود.

زارع نیستانک افزود: هر کودکی ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خود را دارد. ممکن است یکی از فرزندان در زمینه‌ای استعداد خاصی داشته باشد که دیگری ندارد. مقایسه کردن فرزندان با دیگران، به ویژه خواهر یا برادر او و نشان دادن این مقایسه به او، به طور ضمنی به او می‌فهماند که پدر و مادر از ویژگی‌های فرزندشان راضی نیستند و دوست دارند او تغییر کند.

وی با تاکید بر اینکه مقایسه به تغییر رفتار هیچ کمکی نمی‌کند گفت: فشار وارد کردن به کودک برای انجام کاری که هنوز برای آن آمادگی کافی ندارد یا آن را دوست ندارد، باعث نمی شود که او آن کار را خوب انجام دهد. در عوض اعتماد به نفس کودک نیز با اینکار تخریب می‌شود. همچنین کودک از کسی که با او مقایسه می‌شود و کسی که او را مقایسه می‌کند، یعنی والدین، متنفر می‌شود. به جای مقایسه کردن، موفقیت‌های کنونی او را برجسته کنید و او را تشویق کنید.

این دکترای روانشناسی کودک یادآور شد: تهدید که به طور معمول ناشی از ناتوانی والدین در تربیت فرزندان است، هیچگاه موثر واقع نمی‌شود. مشکل تهدید این است که والدین به هر حال باید یکبار تهدید خود را عملی کنند و گرنه تهدید قدرت خود را از دست می‌دهد.

وی گفت: از طرف دیگر اگر تهدید عملی شود، منجر به خشونت و آثار سوء زیادی می‌شود که والدین در تربیت فرزندان خود باید به شدت از آن پرهیز کنند. برای تربیت فرزندان باید صبور بود، به ویژه اگر سن کودک کم است. گاه لازم است حرفی را ده‌ها بار به کودک زد تا او متوجه منظور شود و از پدر و مادر تبعیت کند.

زارع نیستانک تصریح کرد: بهتر است تا زمانی که فرزند به حدی از رشد برسد که بتواند منظور والدین را درک کند، با تغییر موقعیت از انجام کارهای ناپسند بازداشته شود. برای مثال اگر او قصد انجام کار بدی را دارد، از محیط دور شود یا به انجام کار دیگری تشویق شود.