افروغ: اخلاق‌عياريك‌رئيس‌جمهورتلقي‌شود

شفاف: دولت آينده بايد چه اولويت هايي داشته باشد و رئیس جمهور آینده روی چه حوزه‌های باید تمرکز بیشتری باید داشته باشد از جمله سوال هايي است كه اين روزها اكثر كارشناسان و فعالان سياسي به آنها پاسخ مي‌دهند. در همين ارتباط گفت وگويي مفصلي را در مورد اينكه رئيس جمهور آينده بايد چه ويژگي ها بايد داشته باشد با دكتر عماد افروغ انجام داديم. اين استاد دانشگاه و كارشناس مسائل سیاسی و اجتماعی در گفت وگو با شفاف اولویت‌های رئیس جمهور آینده را احیای حقوق مردم، حقوق شهروندی، عدالت، اخلاق و آزادی دانست. در ادامه دكتر افروغ نماينده ادوار مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه فردی که تنها شعار مي‌دهد قصد عوام فریبی دارد، گفت: کشور را نباید شخص اداره کند؛ به نظر من یکی از نقاط ضعف دولت فعلی اين است كه دولت با محور شخص اداره میشود. ما طي دولت هاي نهم و دهم هیات دولت نداشته ایم بلکه رئیس دولت داشته ایم اين تفكر تفكر درستي نيست. . ادامه این گفت وگو را می خوانید: اولویت‌های دولت آینده را چه می‌دانید؟ رئیس جمهور آینده روی چه حوزه‌های باید تمرکز بیشتری باید داشته باشد؟ اولویت‌های رئیس جمهور آینده باید احیای حقوق مردم، حقوق شهروندی، عدالت، اخلاق و آزادی باشد. بسیاری تصور می‌کنند مشکل ما تنها اقتصاد است و اگر یک مدیر اقتصاد محور روی کار بیاید همه مشکلات حل خواهد شد در صورتی که تجربه نشان داد این گونه ساده اندیشی فضا را بیشتر درگیر بحران می‌کند.دولتمرد آینده کشور باید به بحث عدالت اجتماعی بیشتر تمرکز کند و در ذیل آن مسئله عدالت در تولید است و با عدالت در تولید می‌توان افراد جامعه را در روند سیاست‌گذاری‌ها درگیر کرد و آنها را به مشارکت طلبید. نقاط ضعف و قوت دولت فعلی از دید شما چیست؟ من نمی توانم در این مورد نظر دهم و این مساله بر عهده کاندیدهای ریاست جمهوری است که درک دقیقی از این نقاط ضعف و قوت داشته باشد؛ وظیفه آنهاست که نقاط ضعف را مشخص کنند و برای برون رفت از این نقاط ضعف یا فاصله گیری از این مسائل برنامه مدونی داشته باشند. قصد بیان ایرادها و ضعف ها را ندارم و نمی خواهم وارد این مسائل شوم اما به راحتی میتوان نقاط ضعف های مورد تشخیص افراد را در سخنرانی ها و یادداشت های و تفکرات قبلی به دست آورد. رئیس جمهور آینده باید چه ویژگی های داشته باشد؟ در این مورد چند ویژگی به ذهنم رسید که به اختصار برای شما بیان می کنم؛ رئیس جمهور آینده باید به شعارهای نرم و فرهنگی انقلاب اسلامی همچون اخلاق، معنویت، عدالت، مخصوصا عدالت در تولید، آزادی مستتر در فصل سوم قانون اساسی، ساده زیست بودن توجه داشت باشد. به نظر من این مواردی که بیان شد از ویژگی های مطلوب ریئس جمهوری آینده است. برای تشخیص یک رئیس جمهور موفق، چه معیارهایی لازم است؟ اکنون وضعیت به گونه ای شده که یک رئیس جمهور موفق را با سیمان و میله گرد تعریف می کنند در حالی که باید به تمامی ابعاد توجه داشت تنها توجه به بعد سخت افزاری کافی نیست بلکه بعد نرم افزاری انقلاب نیز نباید فراموش نشود. ابعاد اخلاقی و معنوی وجه منحصر به فرد انقلاب اسلامی در صدور انقلاب هستند که به خوبی باید مورد توجه قرار گیرند. رئیس جمهور متعلق به همه مردم است و ادامه ویژگی های رئیس جمهور بعدی؟ ویژگی بعدی که می تواند یکی از صفات برجسته رئیس جمهور باشد این است که در تبلیغات خود از عناوین پرطمطراق مربوط به یک صنف خاص استفاده نکند، رئیس جمهور متعلق به همه مردم است بنابراین برای معرفی خود و برنامه هایش نباید از عناوینی پرطمطراقی چون دکتر، مهندس، آیت الله، پروفسور و.. پرهیز کند زیرا این عناوین نیستند که کارآمدی و قابلیت را نشان میدهد بلکه رئیس جمهور آینده باید معرف تمامی اقشار اجتماعی باشد اما این به معنا نیست که اهل تخصص و استراتژیست نباشد مهم این است که از القاب استفاده نکند و برنامه و استراتژی خود را عملا نشان دهد و مکتوب نیز به مردم عرضه کند در این صورت تواضع خود را نشان داده؛ استفاده از چنین القابی که مختص به یک صنف و قشر خاص است در دنیا هم معمول نیست. افرادی که قصد ریاست جمهوری دارند با اسم و فامیل خود جلو بیایند و خود را به مردم اثبات کنند. همچنین رئیس جمهور بعدی باید معرف کلیت جامعه و نیازهای آن باشد. وی نباید به هیچ وجه خود را متعلق به یک صنف خاص بداند زیرا جامع دارای اکثریت و اقلیت است، ضمن اینکه بی توجهی به اقلیت نیست اما باید بداند جامعه امروز ما از چه نیازهای مبتلابهی برخوردار است تا به آن نیازها توجه ویژه داشته باشد البته نباید به گونه ای شود که از توجه به اقشار خاص یا اقلیت هم غافل شود. جایگاه حقوق شهروندی و مردم سالاری دینی در ویژگی های فردی که در راس قوه مجریه قرار خواهد گرفت، به چه ميزان اهميت دارد؟ فردی که در این عرصه اعلام حضور می کند باید با حقوق جامعه شهروندی به میدان بیاید زیرا در صورت تحقق این مساله است که آزادی، عدالت، فرهنگ و اخلاق در سطح فردی، جامعه پیدا می شود و حتی سطح جهانی پیدا می کند. نکته دیگری که به نظر من میرسد این است که رئیس جمهور آینده باید مفهموم مردم سالاری دینی را درک کرده باشد؛ یکی از مشکلات جامعه امروز ما این است که گروه ها یا یا به سمت مردم سالاری میروند و وجهه دینی آن را فراموش میکنند یا به سمت وجهه دینی میروند و وجهه مردم سالاری دینی را فراموش میکنند. مردم سالاری دینی ابتکار امام(ره) است که بسیار مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز قرار گفته. مردم سالاری دینی تعریف جدیدی از قانون نیست و مشروعیت یک نظام است که در آن باید به وجهه شرعی، قانونی و مقبولیت افراد توجه شود. باید دقت کنید وجهه شرعی مردم سالاری دینی فقط متوجه فرمان رهبر نیست بلکه متوجه نظارت مردم نیز است؛ نگاه های ارباب رعیتی با مردم سالاری سازگاری ندارد کما اینکه ریبلاریسم محض یا لیبرال دموکراسی تناسبی با دموکراسی دینی ندارد. ما باید روح و جوهره مردم سالاری دینی را درک کنیم. مشکلات اخیر اقتصادی مردم به چه میزان باید مورد توجه قرار گیرد؟ به طور خاص باید رئیس جمهور آینده برای کنترل گرانی و تورم برنامه داشته باشد مساله ای است که مطالبه اقشار کثیری از جامعه است و قطعا در این ارتباط باید برنامه محور باشند زیرا زمانی که جامعه از لحاظ اقتصادی فراغ بال داشته باشد می تواند آزادی های قانونی، اجتماعی و سیاسی در حد استاندارد قرار میگیرد این درحالی است که ما مشکلات بسیاری در این زمینه داریم. همچنین توجه به تمام ظرفیت ها در کشور اصل دیگری است که باید مورد اهتمام قرار گیرد. بنابراین باید مفهوم مشارکت عمومی و استفاده از تمام ظرفیتها و تخصص ها در دستور کار قرار بگیرد؛ وقتی ما از جمهوریت نظام حرف می‌زنیم باید در عمل هم به این جمهوریت پایبند باشیم این جمهوریت تنها خود را در انتخابات نشان نمیدهد بلکه در نحوه اداره و مدیریت کشور هم باید خود را نشان دهد و رئیس جمهور آینده باید همواره برای حل مشکلات کشور دست نیاز خود را به سوی تخصص های مختلف دراز کند. امیرالمومنین مهمترین نقدهایش متوجه کارگزاران خودش بود یکی از آفت های جامعه عدم فرهنگ سازی مناسب در رابطه با فرهنگ نقد و نقد پذیر بودن است. رئیس جمهور بعدی به چه میزان باید نقد پذیر باشد و در صدصد اصلاح مشکلات برآید؟ نقد و نقدپذیر بودن و استفاده از وجه مثبت نقد یکی از مسائلی است که به حل بسیاری از مشکلات کمک می کند. نقد و نقدپذیر بودن معیار یک دولت موفق است، دولت که تن به نقد نمیدهد و نقد پذیر نیست به نظر من دولت موفق و کارآمدی نیست؛ بخصوص این مساله و عدم نقد پذیری نیز در دولت فعلی بسیار مشاهده میشود. فردی که در راس قوه مجریه قرار می گیرد باید اجازه بدهد که نقدش کنند زیرا ملاک ارزیابی دولتها میزان نقد و نفدپذیری و بهره مند شدن از نقدهای دیگر و اصلاح برخی از ضعف هاست. همچنین امر به معروف و نهی منکر نباید صرفا از سوی دولت به مردم و مردم به مردم باشد بلکه باید در دو سطح مردم با دولت و دولت با دولت نیز باشد متاسفانه ما در این دوسطح آخر مشکل داریم؛ دولت اعلام میکند کابینه برای ما خط قرمز است کسی حق ندارد دولت را نقد کند! این چه حرفی است آیا این حرف با سیره امام علی (ع) همخوانی دارد درحالی که امیرالمومنین مهمترین نقدهایش متوجه کارگزاران خود بود. پس برای اثر گذاری هرچه بهتر این است که مردم بتوانند به راحتی حرف هایشان را بزنند و دولتی ها را نقد کنند این اهمیت و فضلیت بیشتری دارد تا اینکه صرفا ما مردم را دعوت کنیم تا یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر کنند یا دولت از طریق قوانین خودش امر و نهی کند. بنابراین دو سطح مغفول باید به جد و با برنامه در دستور کار قرار گیرد. در حوزه اقتصادی چه اولویت هایی را باید در نظر بگیرد؟ در حوزه اقتصادی مساله ای که اهمیت دارد، این است که از اقتصاد متکی به نفت دور شویم متاسفانه طی سی و اندی سال گذشته به دلیل روش شناختی که داشتیم ما به این ضعف توجه نکرده ایم که با اقتصاد متکی به نفت نمیشود تمامی اهداف انقلاب اسلامی را تحقق بخشید. بنابراین مساله تمرکز زدایی، آمایش سرزمین، گسترش اختیارات استان ها و تبدیل شبکه شهری زنجیره ای به شبکه شهری کهکشانی و در نهایت تلاش برای خروج از اقتصاد متکی به نفت میتواند مجموعه مقولاتی برای برون رفت از وضعیتی باشد که از زمان شاه و گذشته ها به ارث رسیده است. هنوز نفهميده ايم يارانه را بايد چگونه توزيع كرد بحث عدالت در تولید نیز باید برنامه محور باشد؛ متاسفانه ما در انواع و اقسام عدالتی که مطرح شده تنها به عدالت توزیعی در قالب یارانه ای توجه کرده ایم و حتی یارانه را هم نفهمیده ایم که چگونه با عدالت پیوند دهیم و آمده ایم به همه یارانه می دهیم اینکه فلسفه یارانه نیست در حالی که بايد یارانه تنها به اقشار آسیب پذیر جامعه پرداخت شود و از قبل عدم پرداخت یارانه به اقشار مرفه کارگاه های اشتغال زایی و تولیدی درست کنیم. بهتر است رئیس جمهور آینده به سمت مقوله عدالت در تولید حرکت کند؛ مقوله عدالت در تولید یعنی فرصت های تولید باید چندین برابر شود. در حال حاضر در کشور سرمایه های تولیدی در اختیار چندین نفر است و برای جلوگیری از شورش اجتماعی یک عدالت توزیعی با پرداخت یارانه ها برقرار شده اما این سیاست درستی نیست و با جدایی از اقتصاد متکی به نفت و پرداخت یارانه به اقشار خاص و محروم می توانیم به تولید در کشور کمک کنیم. در مورد برخی اقدامات تحجرگرایانه که از سوی برخی جریان ها که براي تبليغات انتخاباني انجام می شود، چه نظری دارید؟ عطف به سیره امام (ره) و مردمسالاری دینی و همان مطالبی که در منشور روحانیت آمده است ما باید حساب خود را از تحجر و رفتارهای بی ریشه و بی بنیادی که هیچ سهمی در دیداری و در طول تاریخ هویت ایران ندارد، جدا کنیم؛ واقعا این انقلاب نه با متحجرها و سلفی ها رابطه خوبی داشته و نه با کسانی که تفسیر متوهمانه و موهومی از تاریخ ایران بیان می کنند صرف نظر از اینکه از این مساله غافل هستند که همان هویت ایرانی آنها در گرو دین داریشان است. ما طي دولت هاي نهم و دهم هیات دولت نداشته‌ايم آسیب شناسی وضع موجود چه کمکی به فرد بعدی که در راس قدرت قرار می گیرد، خواهد کرد؟ آسیب شناسی وضع موجود و داشتن درک دقیقی از وضع موجود به رئيس جمهور آتي كمک شاياني خواهد كرد و حتی آسیب شناسي سی و اندی سال گذشته و بررسي نقاط ضعف و قوت پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز بايد در دستور كار قرار گيرد. کشور ما امروز نیاز به نظریه تغییر دارد و باید به استقبال تغییرات و تحولات برویم چرا که ساختارها وحی منزل نیستند و باید دستی روی سرو گوش آنها کشید و بهینه سازی کرد؛ معتقدم برخی سیاست های ما مقتضی زمان بوده و امروز زمانش گذشته است و باید با يک دید كلی ویک فکر منسجم و استتراژی روشن و وفاداری به اصول انقلاب اسلامی بازنگکری در آن صورت گيرد. بنا به همين دلايلي كه گفته شد و شناخت نقاط ضعف و قوت يک رئیس جمهور باید از هم اكنون به فکر تشکیل اتاق فکر باشد تا برنامه هاي او را مدون کند. نحوه مديريت كشور بايد چگونه باشد؟ کشوررا نباید شخص اداره کند؛ به نظر من یکی از نقاط ضعف دولت فعلی اين است كه دولت با محور شخص اداره میشود. ما طي دولت هاي نهم و دهم هیات دولت نداشته ایم بلکه رئیس دولت داشته ایم اين تفكر تفكر درستي نيست و با نظام اسلام و شرایط روز جهان همخواني ندارد بلكه مربوط اداره قبال و طايفه ها است واقعا زیبنده انقلاب بزرگ و تاریخ عظیم نیست که بخواهد با نظر يک شخص اداره شود. امام (ره) فرموده اند: اسلام قائل به شخص نیست و بايد اين فرمايش امام خميني سرلوحه كار قرار گيرد. فردي كه تنها شعار مي‌دهد فقط و فقط قصد عوام فریبی دارد هرچه به زمان برگزاري انتخابات نزديك ميشويم، شعارها و وعده هايي بيشتري از سوي كانديداها مطرح مي‌شود، آيا صرف پرداختن به شعار كافي است؟ قطعا كافی نيست زيرا در كنار اين شعارها هيچ برنامه و استرات‍ژي وجود ندارد. من فکر میکنم کسانی تنها شعار مي‌دهند فقط و فقط قصد عوام فریبی دارند و الا اگر کسی اهل عمل باشد باید بداند شعار یک لایه از مبارزات و رویارویایی انتخاباتی است و به همين دليل بايد برنامه هايي برای این شعارها داشته باشد. معتقدم شعار گرایی ترجمانی از تفکرات منجی گرایانه کاذب و عوام فریبی است منكر بيان شعار نيستم اما برای برآورده شدن شعاری که برخواسته از گفتمان انقلاب اسلامی باشد باید برنامه راهبردی و عملیاتی داشته باشیم. يک موضوع ديگري هم كه بايد در اين ميان به آن اشاره كنم رعايت اخلاق انتخاباتي از سوي كانديدها است؛ رعايت اخلاق ميتواند عيار يك رئيس جمهور تلقي شود هر کسی دروغ بگوید، تهمت بزند و افترا ببندند بي اخلاقي است فردي به جای اینکه خود را معرفی یا فکر یا برنامه اي را نقد کند و صرفا به شخصیت طرف مقابل توهین و تخریب شخصیت کند مصداق بارز بی اخلاقی است که باید از آن پرهیز کرد. تعدد کاندیداها باید واقعیت طیف گونه ای جامعه را به نمایش بگذارد اين روزها براي شركت در انتخابات همه احساس تکلیف مي‌كنند، نظر شما در مورد تعدد كانديدا ها چيست؟ من با اين مساله مشکلی ندارم به شرط اینکه تعدد کاندیدها معرف تنوع سلایق جامعه و واقعیت طیف گونه جامعه ما باشدو به شرط اینکه واقعیت طیف گونه ای را به نمایش بگذارد و صرفا از یک جریان نباشد؛ ما جریان‌هاي مختلف و سلائق مختلفي داریم و گفتمان انقلاب اسلامی ظرفیت بزرگی دارد و گروه هاي مختلفي كه به انقلاب وفادارند و به اصول قانون اساسي التزام دارند ميتوانند اعلام حضور كنند.تاكيد مي كنم من مشکلی در اين ارتباط نمی بینم اما اكنون حضور اين افراد نشانگر واقعیت طیف گونه جامعه نيست. تعدد كانديدها بايد بر سر بحث نبرد برنامه ای و نبرد استراتژی ها و خرده گفتمانها باشد نه صرفا نبرد اشخاص با رویکردهای خاصی که قابل نقد هستند؛ ما وظيفه‌ آگاهي بخشي به مردم را داريم و بايد از مردم بخواهيم كه برنامه محوری در میان کاندیدها را جدی بگیرند و از آنها برنامه بخواهند.کشور ما امروز نیاز به نگاه مدیریتی دارد. به طور کلی کسی که برای ریاست جمهوری کاندید می‌شود باید برای رفع مشکلات مردم برنامه داشته باشد. رئیس جمهور آینده باید توان مدیریت فضای پیش آمده در کشور را داشته باشد.کشور ما امروز نیاز به نگاه مدیریتی دارد.