باج خواهی سعودی‌ها بر سر کنفرانس ژنو ۲

تسنیم: ابراهیم الامین سردبیر روزنامه لبنانی الاخبار و تحلیلگر مسایل بین‌المللی در مقاله‌ای نوشت: هنوز عربستان زمانی را برای ورود اخضر ابراهیمی به این کشور تعیین نکرده است. سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی‌ها که مسئول پرونده سوریه است برای معالجه در پاریس به سر می‌برد و ملاقات با بندر بن سلطان در برنامه دیدارهای اخضر ابراهیمی گنجانده نشده است. اخضر ابراهیمی قبل از سفر به بیروت و بعد از آن به ایران که مهمترین دیدار وی به شمار می رود، باید از کشورهای مصر، عراق، عمان، کویت، قطر و ترکیه نیز دیدار کند. وی بعد از این دیدارها، اوایل هفته آینده برای دیدار با بشار اسد راهی سوریه می‌شود. در صورتی که اخضر ابراهیمی نتواند با سعودی‌ها دیدار کند، مشکلی جدی در برگزاری نشست ژنو 2 بوجود می آید. این فرد با رویکردی واقع گرایانه وارد کشورهای مذکور خواهد شد. بنا به گفته وی، آمریکا و روسیه مسئولیت برگزاری نشست ژنو 2 در 23 نوامبر را برعهده دارند. اخضر ابراهیمی این موضوع را امیدوار کننده توصیف کرده و باید گفت بعد از خودداری آمریکا از حمله نظامی به سوریه امیدواریش به راهکار سیاسی بیشتر شده است. اخضر ابراهیمی که در پروندهای پیچیده اینچنینی تبهر دارد، معتقد است مأموریت روسیه و آمریکا، تنها محدود به برگزاری نشست ژنو 2 نیست و این دو کشور باید از قدرت نفوذ خود و هم پیمانانشان در سوریه و منطقه، برای تسهیل برگزاری این نشست استفاده کنند. پیشتر اخضر ابراهیمی می‌بایست به موضع کشورهای دیگر به غیر از ایران و عربستان نیز توجه می‌کرد. اما تحولات سه ماه گذشته باعث شد تا وی نسبت به مواضع مصر، ترکیه و قطر احساس راحتی بیشتری داشته باشد. وی وارد موضوع مورد مناقشه و سرزنش آمیز نشده و در واقع از وضعیتی که در بردارنده پیچیدگی های بحران سوریه است، به نفع خود استفاده کرده است. سه محور در این باره دخیل است - محور بین‌المللی شامل ایالات متحده و روسیه. مسئولان این دو کشور بعد از انجام گفتگوهایی عمیق به نتایجی خوب و امیدوار کننده دست یافته اند. - محور منطقه ای شامل ایران و عربستان. ابراهیمی به ایرانی ها امیدوار بوده، ولی نسبت به موضع سعودی‌ها کاملاً نگران است. - محور سوریه که نیازمند کمک بدون پیش شرط اخضر ابراهیمی است. به نظر می‌رسد ارسال پیام‌ها، برقراری ارتباط سازنده بین دو طرف را آسان نموده است. در این محور، مخالفان که با هم متفق‌القول نیستند نیز حضور دارد. اخضر ابراهیمی در اینباره با معمایی پیچیده روبروست و کسی به وی کمک نمی کند. وی معتقد است آنچه این معما را پیچیده تر می کند، درگیری هایی است که با هدف دستیابی به پیروزی‌های میدانی و سیاسی در جریان است. این در حالی است که مختار لامانی دستیار سیاستمدار و باتجربه وی در دمشق، در حال ارائه لیستی از گروه های مخالف موجود در داخل سوریه است و خود وی نیز در تلاش است تا در خارج از این کشور، با طرف های مختلف دیدار کند. با این حال وی برای ارسال یک هیئت منسجم از مخالفان برای حضور در نشست ژنو 2، نیازمند کمک ایالات متحده و عربستان است. تعامل هیئت عربی با بحران سوریه، براساس توجه به این استدلال است که حل مسئله سوریه نیازمند ارائه یک ساختار سیاسی جدید است. با این حال تجربه ماه‌های پیش باعث نشد تا اخضر ابراهیمی پیشنهادهای مشخصی را ارائه نماید. در مرحله نخست، از دو محور منطقه ای و بین المللی درگیر با بحران سوریه خواسته می شود تا راه حل های خود را ارائه دهند. از همین رو اخضر ابراهیمی باید از ایران، نظام حاکم در سوریه و حتی حزب الله لبنان بخواهد تا دیدگاه خود را درباره گفتگوهای آینده ارائه دهند. وی باید از ایالات متحده، سعودی ها و مخالفان نظام سوریه نیز همین موضوع را درخواست نماید. شخصیت ابراهیمی اقتضا می‌کند تا وی نخست بر روی گزینه فشار خارجی حساب باز کند. از همین رو تجربه توافقنامه طائف در لبنان بار دیگر باید زنده شود. اگرچه این راه حل توسط لبنانی‌ها مطرح شد، ولی موفقیت‌آمیز بودن آن، نیازمند تفاهمات منطقه‌ای و بین المللی بود امری که بر لبنانی‌ها فشار آورد تا به جنگ پایان دهند. برگه‌های برنده و صحنه میدان نبرد اخضر ابراهیمی می‌داند که طرف‌های درگیر در بحران سوریه به چینش برگه‌های برنده خود فکر می کنند. در این راستا ایالات متحده، اروپا و عربستان و دولت‌های حامی شورشیان مسلح، برای محاصره نظام سوریه به طرحی جدید می اندیشند. توافقات شیمیایی امروز دیگر برای آنها کارساز نیست از همین رو در تلاشند تا مانع پیشروی ارتش در برخی مناطق سوریه بخصوص در محدوده دمشق و مرزهای لبنان شوند. در راستای دستیابی به این هدف، پرچم موضوع انسانی در چندین منطقه را بالا برده اند. این در حالی است که عربستان حضور گروه های طرفدار خود را در مناطق غوطه غربی و کوه‌های مشرف بر لبنان تقویت می‌کند. سعودی‌ها همچنان در جنوب ( از طریق استان درعا و مرزهای اردن) و غرب ( از مسیر شمال لبنان و منطقه عرسال و دامنه کوه های شرقی لبنان) به حمایت از گروه‌های تکفیری ادامه می دهند. افزون بر اینها، عربستان تلاش می‌کند تا به کمک گروه‌های مذکور در صحنه میدانی، به اهداف خود دست یابد هر چند این اقدام به نابودی ارتش آزاد مورد حمایت قطر و ترکیه بینجامید. این اقدام هم اکنون در حلب و ادلب در جریان است. در شرایطی از موضوع انسانی سخن به میان می آید که طرفین خود را برای یک نبرد میدانی بزرگ در چند هفته آینده آماده می‌کنند. درست است که غرب و عربستان تلاش می‌کنند تا بعد از خودداری آمریکا از حمله، مانع پیشرفت‌های ارتش شوند، اما همگان می‌دانند که نظام سوریه در صورت شکست در صحنه میدانی، وارد مذاکرات نمی شود و مشکل در همین جاست. سوء استفاده عربستان از شرایط موجود آمریکائیها می گویند که آنها هر نوع فشاری را بر علیه کشورهای عربی و منطقه ای حامی مخالفان نظام سوریه به کار می گیرند. هیچ یک از آمریکائیها مجبور نیستند که درباره بحران ترکیه، عقب نشینی سریع قطر و موضع جدید مصر بعد از سقوط دولت اخوان المسلمین توضیح دهند. آمریکائیها طوری رفتار می کنند که گویا نمی‌دانند در قبال موضع عربستان چگونه باید رفتار کنند. از همین روست که تلاش هایی از سمت چپ و راست در جریان است تا با دادن امتیازی به عربستان، این کشور را وادار سازند تا با حضور حامیانش در نشست ژنو 2 موافقت کند. عربستان به دنبال باج‌خواهی از واشنگتن و پاریس در پرونده تشکیل دولت لبنان است. در فرانسه یک جریان قدرتمند وجود دارد که اعضای آن دیپلمات‌های جاسوس فرانسوی فعال در منطقه (بخصوص لبنان) هستند. - سفارت فرانسه در بیروت مرکز مدیریت تمامی بخش‌های این پرونده از جمله مدیریت فعالیت های تروریستی است- این جریان همچنان از عنصر زمان استفاده می کند. پاریس به مانند دیگران می داند که چارچوب سیاسی مخالفان نظام سوریه، به شدت تضعیف شده است و نیروهای میدانی به سخنان سیاستمداران خود گوش نمی دهند. در حال حاضر پاریس با گروه های تروریستی سوریه در مورد به گروگان گرفتن فرانسوی ها در مناطق شمال سوریه با مشکل روبروست و کسی به این کشور در این زمینه کمک نمی کند. پاریس به مانند ایالات متحده به این نتیجه رسیده است که عربستان کنترل گروه‌های تکفیری مسلح در حوزه نبردهای میدانی را به دست گرفته است. باج خواهی ریاض در لبنان و تلاش برای تسلط بر سوریه گفته می شود رشوه ای که به عربستان در مقابل حمایت از برگزاری نشست ژنو 2 داده می‌شود، با مسئله تشکیل دولت در لبنان مرتبط است. ریاض بر این باور است که لبنان اسیر حزب الله و ایران است. باید گفت سعودی ها درباره نقش ایران در سوریه، حساسیت بسیاری از خود نشان می دهند و معتقدند مسئولیت مهم آنها در حال حاضر، بیرون رانده هرچه زودتر حزب الله از سوریه و به کار گرفتن تمام تلاش های خود برای تحقق این هدف است. در لبنان مسئله تشکیل حکومت در جریان است. ولید جنبلاط تلاش کرد تا از عقب نشینی آمریکائیها و برخی قدرت های منطقه ای در سوریه استفاده کرده و دولتی متشکل از دو سوم اکثریت و یک سوم اقلیت بر سر کار آورد. وی دریافت که گروه 14 مارس به شدت با پیشنهاد وی مخالف هستند. جنبلاط منتظر بازگشت بعضی از نزدیکان سعد حریری به بیروت بود تا از مخالفت شدید عربستان با این پیشنهاد و آمادگی این کشور برای جلوگیری از تحقق آن، آگاه شود. از همین رو تصمیم گرفت بعد از پایان تعطیلات عید قربان، حرکت گسترده‌ای را با عنوان "ضرورت تشکیل دولت تا قبل عید استقلال‌آینده" آغاز نماید. عربستان در پیامی اعلام کرد که تمایل دارد تا قبل از برگزاری نشست ژنو 2 دولتی در لبنان بر سر کار آید که دنباله رو سیاست‌های سعودی ها باشد. عربستان میشل سلیمان و تمام سلام را تشویق کرد تا دولت ( 8+8+8) را تشکیل دهند، ولی چگونه؟ - سعودی‌ها بر این باورند که تمام سلام می تواند مأموریت خود در دولت را دنبال کند. آنها همچنین می دانند که نمی توانند کسی را جایگزین وی نمایند. از همین رو از وی خواسته خواهد شد تا دولتی را تشکیل دهد که سه طیف حاکم در لبنان ( از جمله حزب الله) به طور مساوی در آن سهیم باشند و در صورتی که حزب الله و هم پیمانان آن و نیز جریان آزاد ملی از حضور در این دولت خودداری کنند، افراد نزدیک به آنها مورد توجه واقع شوند. ولید جنبلاط نیز دارای همین وضعیت است. - عربستان در تلاش است تا ولید جنبلاط را متقاعد کند که بیطرفی اختیار نماید. به این معنا که وی مجبور نیست در دولت حضور یابد و مأموریت ندارد تا تشکیل دولت را به شکست بکشاند. بیطرفی در اینجا به این معناست که جنبلاط نباید در موضعگیری میشل سلیمان و نجیب میقاتی دخالت کند. چرا که نجیب میقاتی خود دارای نقشی است که باید آن را ایفا نماید. - عربستان فکر می کند که میقاتی - با تکیه بر حمایت غربیها- اعلام خواهد کرد که نمی تواند در دولت موقت باقی بماند و در صورت خالی بودن پست ریاست جمهوری، در تقسیم بندی های سیاسی قرار نخواهد گرفت. - عربستان در تلاش است تا میشل سلیمان رئیس جمهور لبنان را قانع سازد که وی در آینده با صندلی خالی ریاست جمهوری مواجه می شود از همین رو نباید قدرت را به دولت موقت که به دولتی جدید متشکل از تمامی گروه های لبنانی ( دولت اتحاد ملی) واگذار نماید. - میشل سلیمان در صورتی تحریک می شود که بداند در صورت تلاش برای تشکیل دولت جدید، احتمال حضور وی در قدرت بیشتر می شود و فرصت وی برای سوء استفاده از گروه 8 مارس برای تضمین تمدید حضور وی افزایش می یابد. - عربستان معتقد است که تشکیل دولت جدید باید به دستور میشل سلیمان و تمام سلام صورت پذیرد. سعودی ها تمایل ندارند که این دولت در برابر پارلمان خاضع باشد. آنها خواهان این هستند که رئیس جمهور باید نماینده تمام گروه های لبنانی باشد و فرایند نقل و انتقالات در وزارتخانه های مهم انجام شود و بعد از آن هر حادثه سخن خاص به خود را می طلبد. رویارویی جدید روشن است که سعودی های مورد حمایت ایالات متحده و غرب، بر این باورند که تشکیل چنین حکومتی دست عربستان را بیشتر در امور لبنان باز می گذارد. آنها بر این باورند در این صورت دولتی بر سر کار خواهد آمد که یک سوم آن غیر فعال نخواهد شد و دیگر به مثلث مقاومت، ارتش و مردم پایبند نخواهد بود. به اعتقاد آنها این دولت پرچم عدم دخالت در سوریه را بالا خواهد برد و برنامه‌ای سیاسی، داخلی و اجرایی و در صورت نیاز دیپلماسی و رسانه ای را با هدف فشار بر حزب الله برای خارج شدن آن از سوریه معرفی خواهد کرد. دشمنان داخلی حزب الله به مانند دشمنان بیرونی آن بر این باورند که شکست سیاسی در لبنان موضوعی است که حزب الله از آن استفاده می کند و دولت موقت کنونی افزون بر آنکه حمایت کننده نیست نمی تواند مانع حضور حزب الله در سوریه شود. در ادامه باید گفت عربستان براین باور است که ترکیب دولت جدید، جایگاه نیروهای امنیتی هم پیمان آن در دولت را تقویت کرده و از نقش ارتش کاسته و فرماندهان کنونی آن را وامی‌دارد تا با اتخاذ رویکرد بیطرفانه و سهل انگارانه از دولت سوء استفاده کنند. سعودی ها میزان ماجراجویی های جدید خود را ارزیابی نمی کنند. آنها از یک طرف اطمینان دارند که سازش، نیاز تمامی طرف هاست و از طرفی نیز دریافته اند که امتیازهای خواسته شده از آنها، بیش از امتیازهای خواست شده از طرف های دیگر است. آن چه مهم است اینکه گروه 14 مارس وارد یک ماجراجویی شده است که نیازمند یک پوشش آتشین گسترده یعنی فتنه جدید داخلی است. در پی این فتنه، هیچ کس توانایی تحمیل خواسته های خود را نخواهد داشت و عربستان ناچار خواهد شد تا زمان دریافت پیام سقوط یا کناره گیری بشار اسد منتظر بماند!