درها برای پایتخت روی پاشنه تغییر می چرخد

سرویس اجتماعی «فردا»: 12 اسفندماه سال جاری بود که شهردار تهران با دکتر "خوان کلاوس" معاون دبیر کل سازمان ملل متحد (UN-HABITET) و مدیر اجرایی برنامه اسکان بشر دیدار کرد. سخنان خوان کلاوس در این دیدار نکات ویژه ای را در بر داشت که تفسیر آن می تواند تاثیر بسزایی در گسترش دید عمومی نسبت به شهر تهران و شهروندان این کلانشهر داشته باشد. معاون دبیر کل سازمان ملل متحد با اشاره به اقدامات شهرداری تهران در زمینه حمل و نقل عمومی بویژه گسترش مترو و راه اندازی خطوط اتوبوسرانی تندرو این تدابیر را تنها راه برون رفت از معضل ترافیک در کلانشهر ها دانست. کلاوس همچنین با مرور کارهای انجام شده در طرح جامع و تفضیلی شهر تهران به صراحت اقدامات انجام شده در این زمینه را مهم و بزرگ خواند و از قالیباف درخواست کرد تا این تجربیات را در عرصه بین المللی به اشتراک بگذارد. معاون سازمان ملل متحد در پایان این جلسه ضمن قدردانی از شهردار تهران از اقدامات و برنامه های شهردار تهران ابراز شگفتی کرد. اما به واقع چه چیزی تا این حد بر نگرش این چهره بین المللی تاثیر گذاشت و تحسین وی را برانگیخت؟ این سوالی است که یافتن پاسخ آن می تواند برای شهروندان تهران پیام مهمی را به ارمغان آورد. احساس غرور و افتخار به شهری که در آن زندگی می کنیم دستاوردی است که میتواند روحیه عمومی جامعه را افزایش دهد. اما بحث شهرداری تهران و اقدامات انجام گرفته از سوی آن ریشه در نوع نگاه مدیریتی در این نهاد دارد. توجه و تاکید شهردار تهران بر مدیریت کارآمد همان نکته کلیدی است که در نهایت خروجی آن در قالب دستاورد هایی که امروز شاهد آن هستیم نمایان می شود. کمتر شهروند تهرانی پیدا می شود که سوار شدن به مترو و BRT را تجربه نکرده باشد. شاید تجربه شلوغی وسایل حمل و نقل عمومی چندان خوشایند نباشد اما همین که زودتر شهروندان را به مقصد می رساند سبب شده تا همچنان پرطرفدار باقی بمانند. پایتخت در سال های اخیر همواره در حوزه شهری کارنامه های قبولی را با درجه ممتاز از آن خود کرده است. اگرچه ناوگان تاکسیرانی پایتخت با 80 هزار تاکسی، یکی از ناوگان های برتر در منطقه است اما این روزها، تهران در میان کارشناسان حمل و نقل و ترافیک جهان به مترو و BRT پیشرفته و توسعه یافته اش مشهور است. شهری که تا همین چند سال پیش در آن خبری از وسایل حمل و نقل عمومی سریع و گسترده در سطح کنونی، نبود. امااین روزها شگفتی همگان را برانگیخته است. این همه ماجرا نیست. از تدوین طرح جامع و تفصیلی تهران پس از 40 سال و کسب دو جایزه مهم بین المللی در عرصه حمل و نقل گرفته تا دوبرابر شدن میزان بزرگراه های پایتخت در شش سال گذشته و مورد توجه قرار دادن بافت فرسوده، گویی برای تهران چندسالی است که درها روی پاشنه تغییر می چرخند. کمتر کسی است که از خاک خوردن واگن های مترو در گمرک بندرعباس به دلیل عدم تامین اعتبار برای ترخیص آن ها از سوی دولت بی خبر باشد اما با این همه متروی تهران هر روز توسعه می یابد. تنها در سال 90 کارنامه معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران، افزايش 268 كيلومتري مجموع خطوط مترو و BRT را نشان می دهد. خطوط مترو تا سال 85 تنها 83 كيلومتر بوده در حالي كه امروز خطوط متروي تهران به 125 كيلومتر رسيده است. 128 کیلومتر خطوط BRT هم هر روزه توسط اتوبوس های دوکابین تندرو در پایتخت طی می شود تا مسافران را به مقصد برساند. با وجود مشکلاتی چون استاندارد نبودن خودروهای داخلی برای تاکسی و همچنین مشکلاتی در نوع سوخت تاکسی ها و از رده خارج کردن تاکسی های فرسوده، تاکسیرانی نیز از قافله عقب نمانده است. میانگین عمر تاکسی های تهران به 5 سال کاهش یافته است و این یعنی نوسازی تاکسی ها . ارتقاي كيفيت آمد و شد شهروندان بر اساس شهري انسان محور،امكان استفاده همه شهروندان از حمل و نقل عمومي ايمن، پاك، راحت و روان و در عين حال در دسترس و يكپارچه نکاتی است که همواره از چشم اندازهای مدیریت شهری تهران اعلام شده است و هر سال گام های برای رسیدن به آن ها برداشته می شود. همه این ها سبب شده تا پایتخت از شهری که دوست خودروهاست به شهری انسان دوست تبدیل شود. شهری که دوست انسان هاست مهندس حسین رضا شهیدزاده، قائم مقام مدیرکل مهندسی و ایمنی ترافیک و کارشناس ارشد مهندسی حمل و نقل و ترافیک در این باره به فردا می گوید:«عمده ترین تغییرات در سیستم حمل و نقل را در سال های اخیر می توان در سه بخش دسته بندی کرد. نکته اول آن است که در سال های دورتر با وجود تلاش های مسئولان شهری این تلاش ها به توسعه چشمگیر مترو منجر نشده بود اما مدیریت شهری تهران با فراهم کردن امکاناتی مانند خرید دستگاه های حفار(TBM) که به صورت اتوماتیک عمل می کنند توانست سرعت حفر تونل را در حجمی قابل توجه افزایش دهد. » او ادامه می دهد:«از زمان احداث خطوط اتوبوس های تندرو(BRT) هم زمان چندانی نمی گذرد. اما به نظر می رسد با توجه به امکاناتی که در اختیار مدیریت شهری قرار گرفته است، از همه ظرفیت ها استفاده شده است تا بهترین خدمات ارایه شود. این اتوبوس ها به ویژه در خط یک که مسیر شرق-غرب است، روزانه حدود پانصد هزار مسافر را جابه جا می کنند. اهمیت گسترش خطوط BRT از دو جهت است. نخست آنکه بخشی از فضای خیابان برای تردد این اتوبوس ها در نظر گرفته شده و از ورود خودروها به آن جلوگیری می شود.» شهیدزاده البته این اقدام را عین دموکراسی می داند:«طبیعتا اتوبوس دو کابینی که حدود یکصد سرنشین دارد از اولویت بیشتری برخوردار است نسبت به خودروی تک سرنشینی که فضای خصوصی و وسیله سرمایشی و گرمایشی مخصوص به خود دارد. مدیریت شهری بنا را بر رسیدن آدمها به مقصد گذاشته است و نه جابه جایی خودروها!» او می گوید:«نکته دیگر توجه به پیاده راه ها در پایتخت است. شاید اگر پنج سال پیش از این گفته می شد که خیابان 15 خرداد قرار است به روی خودروها بسته شود همه تعجب می کردند اما از ورود خودرو به این خیابان و خیابان های اطرافش مانند باغ همایون و صوراسرافیل جلوگیری شد و این خیابان ها به پیاده را مبدل شدند. فضایی زیبا و آرامشی دور از ترافیک و خودروهای به خط شده در آن منطقه ایجاد شد و خدمات حمل و نقل عمومی مناسب هم برای آن در اختیار شهروندان قرار داده شد. نه تنها این فضا، شهری تر شد بلکه مسائلی چون امنیت نیز در آن منطقه بیشتر تامین شد. اگر به آن منطقه بروید خواهیددید که بانوان بیشتری برای خرید به بازار می روند و حتی به تنهایی تردد می کنند.» «همه این ها دلیلی است بر اینکه تغییر نگرش در ساختار مدیریت شهری ایجاد شده است.» این عقیده شهیدزاده است. اوادامه می دهد:«اگر طی چند سال گذشته چند تونل شهری دیگر احداث می شد و یا چند کیلومتر بزرگراه ساخته می شد و یا پل های جدیدی ساخته می شد، اگرچه اقدام مناسبی بود اما کافی نبود. چرا که امروز پل های مدرن و پیچیده بسیاری در دنیا ساخته می شود که این اقدامات در جهان حتی به چشم نمی آمد. این اقدامات در این چند سال انجام شده اما توجه به آدم ها به جای خودروها، و داشتن تفکر انسان محور در مدیریت شهری اتفاقی خوشایندتر بود که به عنوان یک اصل در شهرداری تهران دنبال می شود و ماندگاری آن بسیار استو قطعا این شهروندان هستند که از آن نفع می برند. همین است که توجه مجامع جهانی را به مدیریت شهری تهران جلب کرده است. » به گفته شهیدزاده مهم این نیست که آیا وارد رقابت جهانی شده ایم یا خیر که البته از بسیاری جهات در این مقوله نیز وارد شده ایم اما این موضوع اهمیت دارد که نسبت به چند سال گذشته چقدر پیشرفت کرده ایم. تا همین چند سال پیش قادر نبودیم در سال بیشتر از یک تا 3 کیلومتر خط مترو احداث کنیم اما امروز به سالی 15 کیلومتر رسیده ایم و در کنار آن ساخت ایستگاه ها و تجهیز آن ها را نیز داریم. شکافی بین مدیران و کارشناسان شهرداری نیست مهندس محمدحسن شهیدی، کارشناس ارشد مهندسی حمل و نقل و ترافیک، عضو هیات علمی کنفرانس مهندسی ترافیک و مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار، در این باره به فردا می گوید:«واقعیت این است که بر اساس قانون ظروف مرتبطه هر کدام از بخش ها و دستگاه ها در تمام کشورهای جهان نشان دهنده عسطح عملکرد دیگری است و همه وازرتخانه ها در یک سطح فعالیت می کنند اما در سال های گذشته شهرداری تهران حرکتی جدی و سازمان یافته از خود نشان داده است که به ویژه در توسعه حمل و نقل عمومی بسیار به چشم می آید. برخلاف انتظار تئوریک، شهرداری یک سرو گردن بالاتر از همه دستگاه ها در حال کار است و این عاملی است برای شگفت زدگی آنهایی که به کشور ما سفر می کنند. در بین همه فعالیت های شهرداری خدمات حمل ونقل محسوس ترین و قابل مشاهده ترین است. مثلا اگر کسی بخواد سیستم جمع آوری زباله را ببیند باید شب از خانه بیرون بیاید و یا کسی که می خواهد شاهد بازیافت باشد باید به مراکز مربوطه برود اما در زمینه ترافیک هر شهروندی که پای خود را بیرون از خانه بگذارد آن را به وضوح می بیند.» او درباره BRT نیز می گوید:«توسعه اتوبوس های تندرو نشان می دهد تفکر و عزمی جدی در این زمینه وجود دارد. از آنجا که این اتوبس ها برخلاف اتوبوس های معمولی که در ترافیکی مخلوط با شهر گرفتار هستند، مسیری ویژه دارند به راحتی می توان آن را با وسایل حمل و نقل عمومی در سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی و هندوستان مقایسه کرد. مهمانان هم وقتی وارد تهران می شوند ناخودآگه این مقایسه در ذهنشان انجام می شود. در تصاویری که از قطارهای هندی موجود است آدم ها حتی بر سقف این قطارها سوار شده اند. بنابراین BRT بدون شک یکی از ارزشمندترین اقداماتی است که در تهران انجام شده است.» مهندس شهیدی ادامه می دهد:«در اکثریت دستگاه ها گستی غیر قابل چشم پوشی بین قاعده کارشناسی و وزیر و یا رییس سازمان وجود دارد که این فاصله گسترده بر خروجی دستگاه تاثیر منفی دارد اما شهردار تهران به این دلیل توانسته موفق عمل کند که از هه دغدغه های بدنه کارشناسی مطلع است و از آن ها در تمامی تصمیم گیری ها استفاده می کند. به همین دلیل تصمیم گیری ها علمی است.»