هزینه سفر‌های خارجی‌مان بیشتر از سود جام جهانی!

روزنامه جوان: فارغ از جنبه‌های اقتصادی سفر‌های تفریحی ایرانیان به خارج از کشور این موضوع به لحاظ فرهنگی نیز واجد جنبه‌های مختلفی است. وقتی درباره سبک زندگی به عنوان یک مقوله فرهنگی حرف می‌زنیم به طور عادی نمی‌توان جنبه‌های اقتصادی آن را نادیده گرفت. ایران در حال حاضر یکی از پرمصرف‌ترین کشور‌های جهان است و فرهنگ عمومی در این ماجرا نقشی غیرقابل انکار دارد. مصرف‌زدگی مسئله‌ای است که ارتباط مستقیمی با سبک زندگی دارد و سفر‌های تفریحی ارتباطی تنگاتنگ با این موضوع پیدا می‌کند. کشور‌های پیشرفته سعی می‌کنند برای حفظ فرهنگ بومی خود موازنه‌ای منطقی میان گردشگری داخلی و خارجی ایجاد کنند. برای مثال کشور روسیه امیدوار است با همه سرمایه گذاری‌های صورت گرفته، رقمی نزدیک به ۱۳ میلیارد دلار از محل برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال به دست آورد. این در حالی است که ایرانی‌ها پارسال ۱۴ میلیارد دلار بیرون از کشور خرج کردند. نیاز به عزم ملی رونق گردشگری داخلی نیازمند عزم ملی است. طبق آمار سال گذشته، ایران شاهد خروج ۳۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور بوده که از این میزان نزدیک به ۵۰ درصد یعنی چیزی بیش از ۱۴ میلیارد دلار از طریق گردشگران ایرانی به خارج از کشور انتقال داده شده است. این خروج ارز ناشی از ۱۱ میلیون سفر ایرانیان به آن سوی مرزهاست. تصویب افزایش عوارض خروج از کشور که با جهش از ۷۵ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان همراه بود، ملموس‌ترین سیاستی است که دولت در برابر سفر‌های خارجی اتخاذ کرده است؛ سیاستی که مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آن را مترادف با رونق گردشگری داخلی عنوان کرده‌اند؛ سیاستی یک سویه و قهر آمیز که انتقاد‌های زیادی را در پی داشت. با این وجود به دلیل سودآوری عوارض برای دولت، صدای مخالفان افزایش عوارض خروج از کشور به جایی نرسید. به نظر کارشناسان حوزه گردشگری، افزایش عوارض هم نمی‌تواند از ولع سفر‌های خارجی بکاهد. توسعه زیرساخت‌ها یکی از راه‌های توسعه گردشگری داخلی، توسعه زیرساخت‌های لازم برای گردشگری است؛ زیرساخت‌هایی که برخی از آن‌ها مانند راه و خطوط مواصلاتی جزو زیرساخت‌های توسعه کشور نیز به شمار می‌رود و بخش دیگری از آن نیز مانند توسعه اماکن اقامتی و خدمات رفاهی تاثیر مستقیمی در ارائه خدمات توریستی دارد. بر اساس اهداف برنامه ششم توسعه کشور، ایران نیازمند ۷۷۶ هتل ۴ و ۵ ستاره است، در حالی که اکنون این میزان کمی بیش از ۱۵۰ هتل است. در مقابل این حجم از هتل، آنچه از رفتارشناسی توریست‌های اروپایی به ایران مشخص شده، این است که اروپایی‌ها تمایل دارند به جای اقامت در هتل‌های چند ستاره، به اقامتگاه‌های بوم گردی و خانه مسافر‌ها بروند. کاهش قیمت تور‌های داخلی سفر‌های داخلی گران‌تر از سفر به خارج از کشور تمام می‌شود. هر سال بهار وقتی نوبرانه میوه‌هایی مانند گوجه سبز به بازار می‌آید، این لطیفه قدیمی دوباره جان می‌گیرد که موز از برزیل با کشتی به ایران می‌آید، قیمتش کیلویی ۴ هزار تومان می‌شود، ولی گوجه سبز از آن طرف دهات‌های ورامین با وانت نیسان می‌آید کیلویی ۲۰ هزار تومان! قضیه تور‌های گردشگری داخلی و خارجی هم چندان بی‌شباهت به داستان موز و گوجه سبز نیست، وقتی تور‌های داخلی برای ایرانی‌ها گران‌تر از رفتن به ترکیه و گرجستان تمام می‌شود.

دنیای اقتصاد در گزارشی می‌نویسد: یکی از مهم‌ترین دلایلی که موجب می‌شود قیمت تور سفر‌های داخلی نسبت به خارجی گران‌تر باشد واقعی نبودن نرخ ارز است، چون ارز‌های عمده خارجی همچون دلار در بازار ایران با قیمتی پایین‌تر از ارزش حقیقی خود مبادله می‌شود که همین امر موجب شده سفر‌های خارجی به صورت کاذبی ارزان‌تر از سفر داخلی تمام شود.

با توجه به استقبال خوب مردم از گردشگری دریایی، هنوز توریسم دریایی به معنای واقعی آن در ایران جانیفتاده است. بخش عمده‌ای از سواحل دریای مازندران در تصرف غیرقانونی نهاد‌ها و بخش‌های دولتی است، افراد متخلف در بخش خصوصی نیز به سهم خود اقدام به تصرف سواحلی می‌کنند که می‌تواند به جذب گردشگر بیشتر مؤثر باشد.

کمک فرهنگ به گردشگری داخلی فرهنگ‌سازی زیربنای توسعه ایرانگردی است. اینکه مردم به جای سفر چندین باره به کشور‌هایی مانند ترکیه سری هم به مناطق گردشگری داخلی بزنند، ناشی از فرهنگ‌سازی‌ای است که وظیفه‌اش بر عهده رسانه‌ها و به خصوص رسانه ملی است. رضا اباذری، رئیس انجمن تورگردانان در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان، می‌گوید: کشور‌های مختلف این روز‌ها از طریق فیلم و سریال، فرهنگ، اقوام، ملیت، هویت و تاریخ خود را معرفی می‌کنند، اما ما در این زمینه بسیار غافل بوده‌ایم برای مثال چرا باید لهجه امریکایی و انگلیسی را دنیا بشناسد، اما گویش‌های زیبا و لهجه‌های زیبای ما در دنیا ناشناخته بمانند. اباذری با اشاره به برنامه ترکیه برای گسترش گردشگری، به استفاده این کشور از نام مولانا شاعر ایرانی اشاره می‌کند و می‌افزاید: برنامه‌ای مفصل از جمله فیلم‌های سینمایی، مستند و کوتاه در مورد مولانا بسیار ساخته شده و این اتفاق باعث شده در تبلیغ و معرفی این مراسم و تور‌هایی که به آنجا می‌روند، رونق بسیاری ایجاد شود که این نشان از اهمیت رسانه‌ای مثل سینما در صنعت گردشگری دارد. در کنار استفاده از سینما برای نشان دادن جاذبه‌های گرشگری داخلی، ظرفیت‌های رادیو و تلویزیون نیز می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در فرهنگ‌سازی سفر‌های داخلی داشته باشد. با توافق سازمان میراث فرهنگی و سازمان صداوسیما، شبکه رادیویی گردشگری و شبکه تلویزیونی گردشگری ایجاد خواهد شد.

شبکه رادیویی گردشگری از ابتدای تیرماه فعالیت خواهد کرد. محمد محب خدایی معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، می‌گوید: امیدواریم با راه‌اندازی این رادیو بتوانیم یک حرکت رو به جلو داشته باشیم. محب خدایی می‌افزاید: رونق اقتصادی، درآمدزایی و اشتغال‌آفرینی، ایجاد نشاط و شادابی، تقویت همدلی و وحدت ملی از مهم‌ترین آثار توجه به صنعت گردشگری است.

حمید شاه آبادی معاون صدای رسانه ملی نیز می‌گوید: تا سه ماه آینده رادیو گردشگری پوشش سراسری خواهد داشت. موضوع راه اندازی شبکه تلویزیونی گردشگری نیز امسال جدی‌تر از همه سال‌های گذشته مطرح شده است. معاون گردشگری می‌گوید: شبکه گردشگری با پخش روزانه سه ساعت برنامه، به‌صورت رسمی فعالیت خود را آغاز خواهد کرد و این شبکه به‌زودی به‌طور کامل راه‌اندازی می‌شود و به‌مرور گسترش خواهد یافت و بخش‌های مختلفی را در بر خواهد گرفت.

نقش فرهنگ و رسانه‌ها در توسعه گردشگری داخلی غیرقابل انکار است. سیاستگذاری‌های دولتی باید به موازات اقناع روحیه جمعی و عمومی درباره ترجیح گردشگری داخلی به نفع منافع ملی انجام شود تا کارآمدی آن مشاهده گردد.