سود پرک چیست؟

سود پرک را می‌توان نوعی ماده شیمیایی فوق‌العاده پرمصرف دانست که ویژگی‌های منحصر به فردی را در خود گرد آورده است. نام شیمیایی این ماده، سدیم هیدروکسید (با فرمول NaOH) بوده و در صنعت به سود سوزآور یا کاستیک سودا نیز مشهور است. سود پرک، کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد که از جمله آنها به تولید مواد سلولزی (مثلاً کاغذ) اشاره می‌کنیم.

سود پرک در دمای معمولی (حالت جامد) به صورت بلورهای کریستالی سفید رنگ موجود است. این ماده، خاصیت قلیایی بسیار بالایی دارد، با مواد مختلف واکنش نشان می‌دهد و در آب، الکل و موادی مثل گلیسیرین و متینول به راحتی حل می‌شود. همچنین سود پرک، جذب کننده رطوبت و دی اکسید کربن است. از دیگر ویژگی‌های ماده مذکور می‌توان به چگالی حدود 2.13، جرم مولکولی 39 گرم بر مول، دمای ذوب بین 310 تا 320 درجه سانتی‌گراد و دمای جوش 1390 درجه اشاره کرد.

ویژگی‌های سود پرک

در ادامه مبحث معرفی سود پرک باید گفت که علاوه بر حالت کریستالی، شفاف و سفید رنگ بودن، این ماده، بدون بو، غیر فرار سمی و خورنده است. در حالت جامد به صورت پودر، گرانول یا پرک‌های پولکی شکل موجود است.

سود پرک، به راحتی در آب حل می‌‌شود. میزان حلالیت این ماده، حدود 109 گرم سود در 100 میلی لیتر آب با دمای حداقل 20 درجه سانتی‌گراد است.

همان گونه که گفتیم، سود پرک، بسیار واکنش پذیر است. این ماده به خصوص با فلزاتی مثل آلومینیوم، وارد واکنش می‌شود که حاصل چنین فرآیندی گاز هیدروژن است.

یکی از مصارف جالب توجه سود سوزآور این است که اثر گازهای سمی ناشی از سوختن زغال سنگ را خنثی می‌کند؛ این مسئله به خاطر سرعت واکنش دهی سود با مواد مختلف است.

انواع مختلف سود پرک

انواع مختلف سود سوزآور از نظر حالت، شکل ظاهری، درجه خلوص و روش تولید با هم فرق دارند. همان طور که در قسمت قبل گفته شد، ارقام جامد این ماده شیمیایی، ممکن است، از نوع گرانوله، پرک یا پودری باشند. این مواد از سود مایع به دست می‌آیند.

نکته شایان ذکر این است که خالص‌ترین نمونه‌های سود پرک مایع، غلظتی بین 48 تا 50 درصد دارند؛ در حالی که سود پرک جامد با درجات مختلفی مشاهده می‌شود و درصد خلوص آن گاهی به 99.9 نیز می‌رسد.

علاوه بر آنچه گفته شد، انواع مختلف سود پرک از نظر کیفیت، سرعت حلالیت، رنگ و سایر مشخصات ظاهری با هم فرق دارند. به عنوان توضیح بیشتر باید اضافه کرد که گاهی اوقات، رنگ این ماده به خاکستری می‌زند و رگه‌های رنگی در آن مشاهده می‌شود؛ اما به طور کلی هر چه سود پرک، مرغوب‌تر باشد، شفاف‌تر، سفیدتر و تمیزتر است. همچنین فاقد هر گونه رطوبت است و به علت درصد خلوص بالا، سریع در آب حل می‌شود.

چگونگی تولید سود پرک

در حال حاضر سود پرک را بیشتر به روش کلرو الکالی از نمک طعام (کلرید سدیم یا NaCL) تولید می‌کنند. در این روش، کلرید سدیم به واسطه یک سلول جیوه‌ای، دیافراگمی یا غشایی الکترولیز می‌شود.

تولید سود پرک با جیوه

در این روش، فلز جیوه در جایگاه کاتد قرار می‌گیرد؛ طی واکنش‌های انجام شده در ابتدا، سدیم به دست می‌آید؛ سپس این سدیم با آب ترکیب شده و سدیم هیدروکسید یا سود پرک تولید خواهد شد.

تولید سود پرک با کمک سلول دیافراگمی

در این شیوه از کلرید سدیم و یک دیافراگم که از ترکیب پشم و پنبه یا مواد غشایی تشکیل یافته است، استفاده می‌گردد. فرآیند تولید به این صورت است که در هنگام حرکت الکترولیت از قطب آند به کاتد، مواد موجود در هر دو قطب از یکدیگر جدا می‌شوند؛ طی این پروسه یون‌های هیدروکسید به قطب کاتد رفته و با یون‌های سدیم، وارد واکنش می‌گردند؛ طی این فرآیند، سود پرک در کاتد و کلر در آند تولید می‌شود.

تولید سود پرک با سلول غشایی

در این روش از یک غشا برای پوشش دادن قطب‌های آند و کاتد استفاده می‌شود. طی فرآیند الکترولیز آب نمک، یون‌های کلرید در قطب آند، اکسید شده و به گاز تبدیل می‌گردند؛ در قطب کاتد، آب تجزیه شده و یون‌های هیدروژن تشکیل می‌‌شوند؛ سپس به واسطه یک جریان الکتریکی، یون‌های هیدروژن به یون‌های هیدروکسید تبدیل می‌شوند؛ در نهایت از واکنش این یون‌ها با یون‌های سدیم در کاتد، سود پرک به دست می‌آید.

کاربرد سود پرک

همان گونه که پیشتر اشاره شد، سود پرک، ماده شیمیایی پرکاربردی است که در بسیاری از صنایع به اشکال گوناگون مصرف می‌گردد؛ خرید سود پرک با بالاترین کیفیت و استفاده از آن در مصارف مختلفی نظیر تولید فرآورده‌های نفتی، صنعت آب و فاضلاب، تولید الیاف مصنوعی، تولید مواد منفجره، پلاستیک‌سازی، تولید رنگ، ساخت چسب و تولید مواد پوشش دهنده ضروری است. در آخرین بخش از این مقاله توضیحاتی درباره برخی دیگر از مهم‌ترین مصارف این محصول بیان شده است.

کاربرد سود پرک در تولید کاغذ

گفته می‌شود که بیشترین میزان مصرف سود پرک به کاغذسازی مربوط می‌شود. این ماده در مراحل مختلف تولید انواع کاغذ به کار می رود؛ به عنوان مثال می‌توان به تجزیه چوب، تولید خمیر اولیه کاغذ، سفید کردن خمیر، یکدست کردن الیاف کاغذ، حذف رنگ از کاغذ بازیافتی و سفیدتر نمودن محصول نهایی اشاره کرد.

کاربرد سود پرک در صنعت نساجی

پس از کاغذسازی، نساجی یکی دیگر از صنایع مهمی است که برای تولید و بهبود کیفیت محصولات خود از سود پرک بهره می‌برد.

از جمله رایج‌ترین کاربردهای سود پرک در نساجی می‌توان به فرآوری و پرداخت پارچه‌های کتانی، همچنین رنگ‌آمیزی انواع مختلف منسوجات، به خصوص الیاف مصنوعی اشاره کرد.

کاربرد سود پرک در صنایع غذایی

در خصوص کاربرد سود پرک در صنعت تولید مواد غذایی باید گفت که به عنوان مثال ماده پرمصرفی مثل جوش شیرین از آن به دست می‌آید. این ماده از رشد باکتری‌ها جلوگیری نموده و مانع کپک زدن مواد خوراکی می‌گردد؛ از این رو برای تهیه انواع کنسرو و محصولات مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علاوه بر این از سود پرک برای بسته‌بندی مواد غذایی و پیشگیری از فساد آنها، همچنین شستشوی میو‌ها و سبزیجات استفاده می‌کنند؛ این محصول در شکلات‌سازی، تولید شکر، کارامل، برخی مواد لبنی و انواع نوشیدنی نیز نقش دارد.

البته باید توجه شود که استفاده از سود پرک در صنایع غذایی با محدودیت‌هایی روبرو است؛ چراکه در صورت عدم استفاده درست از آن خطرات بسیار زیادی برای انسان خواهد داشت. برای آشنایی با این خطرات، می‌توانید مقاله زیر را مطالعه نمایید.

https://parsizi.ir/102447-avarez-sood-parak/

کاربرد سود پرک در تولید مواد شوینده

فرآیند تبدیل چربی‌ها به صابون و مواد شوینده، به واسطه سود پرک انجام می‌گیرد؛ همچنین از این ماده برای تولید انواع سفیدکننده استفاده می‌کنند.

کاربرد سود پرک در چرم سازی

دباغی چرم، از بین بردن مو، آلودگی و باقیمانده بافت بدن حیوان از سطح آن، یکی دیگر از کاربردهای مهم سود پرک است.