آمادگی برای هر دو سناریوی مذاکراتی؛ توافق یا عدم توافق

کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به روند مذاکرات غیرمستقیم اخیر میان ایران و آمریکا تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از حقوق مشروع و قانونی خود در حوزه انرژی هسته‌ای عقب‌نشینی نخواهد کرد.

احمد زارعان در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به بیانات روز گذشته رهبر انقلاب درباره رویکرد سلطه‌طلبانه تاریخی آمریکا گفت: همواره ایالات متحده تلاش کرده تا اراده خود را با استفاده از ابزار‌های مختلف بر دیگر کشور‌ها تحمیل کند و به امتیازاتی دست یابد که مستحق آن نیست. این الگو در رابطه آمریکا با ایران نیز به‌وضوح دیده می‌شود.

وی افزود: در مذاکرات غیرمستقیم اخیر، شاهد آن بودیم که آمریکا از طریق رسانه‌ها و در فضای عمومی ادعا می‌کند ایران نباید به سلاح اتمی دست یابد و باید صنعت هسته‌ای خود را تعطیل کند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران از ابتدا به‌دنبال تسلیحات هسته‌ای نبوده و فتوای مقام معظم رهبری نیز بر حرمت این سلاح‌ها تأکید دارد.

تحمیل‌خواهی آمریکا و حقوق هسته‌ای مشروع ایران

زارعان ادامه داد: ایران عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و دارای حق غنی‌سازی تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. بنابراین، ادعای آمریکا مبنی بر ضرورت توقف چرخه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، نمونه‌ای آشکار از زیاده‌خواهی است. این‌که می‌گوییم «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» دقیقاً ناظر به همین واقعیت حقوقی است.

به گفته وی، آمریکایی‌ها در مذاکرات اخیر بار‌ها تأکید کرده‌اند ایران نباید زیرساخت‌های غنی‌سازی داشته باشد، اما این مطالبه با قواعد بین‌المللی تناقض دارد و جمهوری اسلامی ایران از این حقوق عقب‌نشینی نخواهد کرد؛ هرچند ممکن است در برخی برنامه‌ها محدودیت‌هایی را بپذیرد، اما محروم‌سازی کامل از این دانش راهبردی ممکن نیست.

مقاومت، مفهومی ریشه‌دار در قرآن و سیره اهل بیت

زارعان در ادامه با اشاره به پرسشی در خصوص فلسفه مقاومت، تصریح کرد: مفهوم مقاومت ریشه در قرآن و سنت دارد. اگرچه واژه «مقاومت» به‌صورت مستقیم در قرآن نیامده، اما آیات متعددی به‌ایستادگی در راه خدا اشاره دارند؛ مانند آیه شریفه «إن الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا... » که وعده امداد غیبی را به اهل استقامت داده است.

وی افزود: در سیره پیامبر اسلام و اهل بیت علیهم‌السلام نیز‌ایستادگی و عدم انحراف از مسیر حق کاملاً مشهود است. شهادت تمامی ائمه اطهار نشانه‌ای از مقاومت آنان در برابر قدرت‌های طاغوتی زمان خویش است؛ اگر اهل بیت مقاومت نمی‌کردند، ضرورتی برای شهادتشان نبود.

آمادگی برای هر دو سناریوی مذاکراتی؛ توافق یا عدم توافق

زارعان در پاسخ به پرسشی درباره چشم‌انداز مذاکرات اخیر گفت: پیش‌بینی فرجام مذاکرات غیرمستقیم بسیار دشوار است. نمی‌توان با قطعیت گفت که این مذاکرات به توافق منتهی می‌شود یا خیر، اما باید برای هر دو سناریو آمادگی داشت.

او ادامه داد: به اعتقاد من، باید آمادگی‌ها برای سناریوی عدم توافق افزایش یابد. بخشی از مشکلات کشور ناشی از تحریم‌های آمریکاست، اما بخش عمده‌ای به ضعف در مدیریت اقتصادی، استفاده نکردن از ظرفیت‌های داخلی و عدم بهره‌برداری از فرصت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بازمی‌گردد.

لزوم تحول در نظام اقتصادی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: ایران دارای ظرفیت‌های گسترده‌ای در داخل کشور، منطقه و کشور‌هایی است که آمادگی همکاری با ما را دارند؛ مانند اعضای پیمان شانگ‌های. باید نگاه‌ها را از بیرون به درون برگردانیم و به ظرفیت‌های انسانی، فناورانه و جغرافیایی خود تکیه کنیم.

زارعان در ادامه با اشاره به تجربه موفق دولت شهید آیت‌الله رئیسی در کاهش اثر تحریم‌ها خاطرنشان کرد: روش‌های متعددی برای خنثی‌سازی یا دور زدن تحریم‌ها وجود دارد و این تجربه نشان می‌دهد که می‌توان با اتکا به درون و تعامل هوشمندانه با شرکای غیربی‌اعتماد غرب، مسیر پیشرفت را ادامه داد.

عبور از فشار‌های اقتصادی با اتکا به جوانان و ظرفیت‌های داخلی ممکن است

کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید بر لزوم نگاه درون‌زا به اقتصاد کشور گفت: آمریکا دیگر ابزار بیشتری برای فشار تحریمی ندارد و ایران می‌تواند با بهره‌گیری از تجارب کشور‌های دیگر و تکیه بر منابع انسانی داخلی از این مرحله عبور کند.

زارعان در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگار بین‌الملل فارس، با اشاره به تأثیر اقدامات دولت گذشته در کاهش فشار تحریم‌ها اظهار داشت: همان‌طور که تجربه دوره شهید آیت‌الله رئیسی نشان داد، می‌توان با روش‌های مختلف تحریم‌ها را بی‌اثر کرد؛ به‌ویژه اگر تمرکز ما بر استفاده از ظرفیت‌ها و استعداد‌های داخلی کشور باشد.

وی افزود: لازم است به این نکته توجه کنیم که کشور‌هایی مانند روسیه، پس از آغاز جنگ اوکراین، تحت تحریم‌های شدیدتری نسبت به ایران قرار گرفتند، اما توانستند ارزش پول ملی خود را حفظ و اقتصادشان را در برابر تکانه‌های ناشی از تحریم مقاوم کنند. این تجربیات می‌تواند الگوی مؤثری برای ایران باشد.

لزوم مبادله با پول‌های ملی و سیستم‌های جایگزین دلاری

زارعان تأکید کرد: یکی از راهکار‌های مهم، همکاری با کشور‌هایی است که خود نیز در معرض تحریم‌های آمریکا قرار دارند. ما می‌توانیم با این کشور‌ها مبادلات مستقیم و دوجانبه با استفاده از ارز‌های ملی انجام دهیم. این امر می‌تواند عملاً سلطه دلار و اثرگذاری ابزار‌های تحریمی آمریکا را کاهش دهد.

وی با بیان اینکه ابزار‌های تحریمی آمریکا به سقف خود رسیده‌اند، افزود: آمریکایی‌ها امروز دیگر توان اعمال تحریم بیشتر از آنچه تاکنون به‌کار گرفته‌اند را ندارند. بنابراین، اگر ما در سیاست‌های اقتصادی و مالی داخلی اصلاحات لازم را اعمال کنیم، می‌توانیم به مرحله‌ای برسیم که تحریم‌ها اثرگذاری واقعی خود را از دست بدهند.

نیازمند همدلی ملی و تصمیم‌گیری صحیح هستیم

زارعان عبور از فشار‌های اقتصادی را نیازمند همت ملی و تصمیم‌گیری صحیح دانست و گفت: امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند انسجام، همدلی و استفاده از ظرفیت جوانان ایرانی هستیم. مسئولان باید وظایف خود را به‌درستی انجام دهند، از منابع کشور حفاظت کنند و مانع اتلاف سرمایه‌های ملی شوند.

وی در پایان تأکید کرد: در این دوران سخت، مسئولیت مدیران بسیار سنگین‌تر از گذشته است و مردم نیز با صبر و همراهی می‌توانند زمینه عبور کشور از این مرحله حساس را فراهم کنند. اگر تصمیم‌های درستی گرفته شود و نخبگان و ظرفیت‌های کشور به‌کار گرفته شوند، می‌توانیم از این مرحله عبور کرده و به ثبات اقتصادی و استقلال واقعی دست یابیم.