پاتک استراتژیک ایران به غرب

محمد جواد ظریف روزهای پرکاری را سپری می کند! البته این بار اهداف دیپلماتیک ایران نه در ژنو، بروکسل یا وین ، بلکه در ملاقاتهای دوجانبه رسمی و غیر رسمی میان مقامات وزارت خارجه ایران و چین دنبال می شود! بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین الملل، "تغییر زمین بازی" را اصل و قاعده ای مهم در مواجهه با بحرانها و تهدیدات کوتاه مدت و بلندمدت از سوی دشمنان یک کشور تلقی می کنند. چنین قاعده ای در خصوص کشورمان نیز صدق می کند. تعریف مناسبات دوجانبه 25 ساله میان تهران-پکن، مصداق "تغییر زمین بازی" از سوی جمهوری اسلامی ایران است. بدیهی است که در چنین شرایطی دستان آمریکا و اروپا جهت چینش پازل ضد ایرانی آنها بسته خواهد ماند.

اگرچه دشمنان انعقاد توافق بلند مدت ایران و چین، در تبلیغات گسترده خود سعی دارند "نگاه به شرق" را مترادف با " وابستگی به شرق" جلوه دهند، اما بر همگان مسجل است که "انعقاد یک توافقنامه راهبردی" میان دو بازیگر، نه تنها نشان وابستگی نیست، بلکه مصداق " هم افزایی موثر" تهران و پکن در مواجهه با تهدیدات و استفاده بهینه از فرصتها محسوب می شود. بدیهی است که "شراکت استراتژیک" با چین، آن هم در شرایطی که ناکارآمدی بسته پیشنهادی و ساز و کار مالی مالی ویژه مقامات اروپایی به اثبات رسیده است، گزاره مهم و قابل استنادی در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی کشورمان محسوب می شود.از این رو نگرانی مشترک واشنگتن، تل آویو و ریاض از تعمیق همکاری های اقتصادی و سیاسی تهران و پکن کاملا قابل پیش بینی بوده است.در این معادله ، "نگاه به شرق" می تواند حکم یک "نقشه راه" را داشته باشد. بدیهی است که باید با در نظر گرفتن مولفه هایی مانند "استقلال"،"عزت" و " تامین منافع ملی" در این مسیر گام برداشت.در شرایطی که واشنگتن با خروج از برجام و اتحادیه اروپا با اتخاذ روش های چندگانه و پارادوکسیکال در قبال توافق هسته ای و ایران، ماهیت و عیار خود را در نزد ملت ما و سایر ملت های دنیا مشخص کرده اند،"تغییر زمین بازی" مهم ترین استراتژی و نقشه ای است که جمهوری اسلامی ایران باید در عمل به آن مصمم تر از هر زمان دیگری عمل کند.

منتقدان اتخاذ راهبرد "نگاه به شرق"، اکثرا طرفداران " احیای برجام" یا "تعیین دوباره قواعد بازی از سوی آمریکا و اروپا" هستند. خشم جریانهای ضد انقلاب، سلطنت طلبان و حتی برخی منتقداتی که این روزها در یک عملیات روانی حساب شده دم از "استقلال از دست رفته ایران"! می زنند، ریشه در همین نگاه خطرناک و ابطال شده آنها دارد. آنها در صددند تا "وابستگی به غرب" را جایگزین " نگاه به شرق" کنند، این در حالیست که در راهبرد نگاه به شرق، استقلال کشور حفظ خواهد شد و در عین حال، می توان از فرصتهای به وجود آمده ناشی از هم افزایی مشترک ایران و چین، به عنوان یک برگ برنده در هر گونه معادله ای که غرب در یک سوی آن باشد، به نحو کامل استفاده کرد.

اگرچه مسیر نقد کارشناسانه در حوزه سیاست خارجی کشورمان باز بوده و هرگونه سند، توافقنامه یا عهدنامه‌ای می‌تواند از سوی کارشناسان خبره حقوقی و سیاسی موردبررسی و تطبیق با اسناد و خطوط قرمز کلان کشور قرار بگیرد، اما نباید فراموش کرد که اکثر فضاسازی‌های اخیر، ناظر به محتوای قرارداد همکاری بلندمدت با چین( آن‌هم درحالی‌که سند آن هنوز به‌صورت رسمی و کامل منتشرنشده است) نبوده و اصل این همکاری را موردحمله و تشکیک قرار داده است.

امروز دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان وظیفه و ماموریت سختی پیش رو دارد! بدون شک استفاده از تجربه شکست خورده برجام و مردودی مشترک آمریکا و اروپا در این عرصه، اقتضا می کرد تا طرحی نو در حوزه سیاست خارجی کشورمان در اندازیم. بدیهی است که این طرح نو، نمی توانست بار دیگر متاثر از حضور یا عدم حضور دموکراتها در کاخ سفید باشد! به عبارت بهتر، مهم ترین فایده شکل گیری و استمرار معاملات راهبردی و اقتصادی بلندمدت تهران -پکن، خارج شدن ابتکار بازی از دست سیاستمداران آمریکایی و متحدان اروپایی آنهاست. از این رو وزارت امور خارجه کشورمان وظیفه دارد "استراتژی تغییر زمین بازی" ، تاکتیکها و متعلقات این بازی را به بهترین نحو ممکن اجرا و هدایت نماید. به نظر می رسد ضرورت این چرخش، می بایست در گذشته مورد توجه قرار می گرفت تا اینکه در شرایط تحریم های فزاینده و از روی ضرورت به سمت چین و روسیه حرکت کنیم؛ اقدام پسندیده‌ای که می توانست تعادل بین متحدان شرق و غرب را حفظ کند.