اشتباه سیما را در مقابل«اردوغان»تکرار نکنید

تابناک: «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه بامداد چهارشنبه نهم فروردین ماه به همراه «احمد داود اغلو»، وزیر امور خارجه و وزرای اقتصاد، انرژی، شهرسازی و محیط زیست وارد تهران شده است. اردوغان که برای شرکت در نشست بین المللی امنیت هسته ای به کره جنوبی سفر کرده بود، همراه هیات همراه بلندپایه خود برای گفتگو پیرامون تحولات منطقه ای، برنامه هسته ای ایران و روابط تجاری و اقتصادی با مقامات ایرانی روز چهارشنبه وارد تهران شده است . دیداری که علی رغم اهمیت تحولات منطقه ای و همین طور گستردگی روابط بازرگانی دو کشور، تحت تاثیر مساله هسته ای ایران و گفتگوهای آتی ایران و شش کشور طرف مذاکره با آن خواهد بود و همین مساله باعث ایجاد برخی گمانه زنی ها در مورد انتقال پیام «باراک اوباما» توسط وی به ایران نیز شده است. اگر تمایل اردوغان برای میانجی گری بین ایران و غرب هم در نظر بگیریم ، متوجه می شویم که اردوغان بیش از آنکه به دنبال حل مشکل ایران و غرب باشد ، از یک سو به دنبال کسب اعتبار بین المللی است ، همانطور که در مساله غزه چنین کاری را کرد و بعدها آن را فراموش کرد ، چرا که دولت یا شخصیتی که میانجی گری می کند ، خود موضوع گفتگو ها را پیشنهاد می دهد و در مذاکرات حضور خواهد داشت و این کم اعتباری برای اردوغان و ترکیه نخواهد بود. از سویی دیگر این کشور به دنبال برطرف شدن حدی از تنش بین ایران و غرب است که دولتش بتواند موانع روابط پر سود اقتصادی با ایران را برطرف کند و گرنه بعید است که ترکیه به دنبال برطرف کردن محدوددیت های بین المللی رقیب منطقه ای خود به صورت فراگیر باشد. ترکیه و ایران که پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه و انتخاب اردوغان به عنوان نخست وزیر روابط نزدیک تری با هم پیدا کرده بودند، در پی دگرگونی های به وجود آمده در خاورمیانه، به خصوص دخالت ناتو در لیبی و حمایت های ترکیه از مخالفان دولت سوریه بار دیگر در قامت رقیبانی منطقه ای ظاهر شدند. همین مساله است که لزوم توجه بیشتر مسئولان جمهوری اسلامی به نکاتی بدیهی اما بسیار با اهمیت را آشکار می سازد. مهم ترین مساله ای که با انجام مذاکرات هسته ای ایران نیز ارتباط تنگاتنگی دارد، انتخاب محل گفتگوها است که به نظر می رسد مقامات کشورمان علاقه دارند همچون دور پیشین در استانبول انجام گیرد. این اصرار و علاقه در حالی وجود دارد که باید توجه داشت بازی سیاست در خاورمیانه به گونه ای است که در اغلب موارد و به خصوص در مورد قدرت های منطقه ای، هر دستاوردی برای کشور رقیب به منزله تضعیف موقعیت کشور خود می باشد. به این ترتیب انجام مذاکرات مربوط به مساله هسته ای ایران در استانبول نخست به تقویت وجهه ترکیه در خاورمیانه کمک خواهد کرد که همین امر می تواند نفوذ این کشور را در سایر کشورهای منطقه افزایش دهد که این نیز به معنای کاهش نقش منطقه ای ایران خواهد بود. نتیجه دیگر این مساله را می توان در جسورتر ساختن ترک ها برای نادیده گرفتن منافع ایران در منطقه دانست. چنانچه ترک ها احساس کنند حرکت هایشان در منطقه که هم سو به کشورهای غربی و برخلاف خواسته های ایران است تنها لفاظی هایی را در میان مقامات ایران به دنبال دارد و تاثیری عملی در پی نخواهد داشت، بدون شک به یکه تازی های خود ادامه خواهند داد و دیر نخواهد بود کشوری که اکنون داعیه پیشگامی برای حل مساله یکی از قدرت های منطقه را دارد، در آینده خود را برای حل یک جانبه مسائل سوریه، عراق، لبنان، مصر، مساله فلسطین و دیگر مشکلات و بحران های احتمالی آتی محق بداند و بدین ترتیب نظم منطقه ای را آن گونه که خوشایند خود و متحدانش است شکل دهد. تلاش ترکیه برای پیشی گرفتن از ایران در تاثیرگذاری بر تحولات منطقه ای در حالی صورت می گیرد که خود سیاست های قابل نقدی را در پیش گرفته است و بهتر است در مورد آنها پاسخگو باشد. دخالت های ترکیه در عراق برای تضعیف دولت مرکزی، دامن زدن به اختلافات قومی و مذهبی و برهم زدن نظم سیاسی این کشور در حالی است که عراقی ها پس از خروج نیروهای آمریکایی و اخراج تدریجی اعضای گروهک منافقین به دنبال آن هستند که سرنوشت کشورشان را به دست گیرند و حاکمیت خود را بر سرزمینشان اعمال کنند. از سوی دیگر آنکارا که رفتار دولت بشار اسد در برخورد با مخالفین را بارها محکوم کرده است، سالیان درازی است که رفتاری بسیار نامناسب با شهروندان کرد خود داشته است. آنچه اکنون در جلوگیری از برگزاری جشن نوروز که آیینی فرهنگی است جلوه کرده است، چندی پیش و پس از وقوع زلزله در مناطق کرد نشین این کشور به شکلی بسیار غیرانسانی بروز کرده بود به طوری که انتقاد برخی از مقامات داخلی را نیز به دنبال داشت. یادآوری این مسائل و گوشزد کردن آثار و پیامدهای سیاست هایی از این دست به مقامات این کشور نشان خواهد داد که ایران نه یک تماشاگر، بلکه بازیگری فعال و قدرتمند در منطقه است. همه این مسائل در کنار مسائل اقتصادی، همچون تلاش ترک ها برای شکایت از ایران در مورد قیمت گاز نشان دهنده این مساله است که اکنون زمان آن نیست که بخواهیم بی توجه به اختلافات به دنبال تقویت جایگاه ترکیه در منطقه باشیم. در واقع بهتر است مقاماتی که قصد دیدار و مذاکره با همتایان ترک خود را دارند با نگاهی واقع بینانه علاوه بر تلاش برای افزایش پیوستگی های سیاسی و اقتصادی با این همسایه شمالی، با یادآوری منافع و مواضع ایران در خاورمیانه و نشان دادن عزم خود برای ایستادگی بر این مواضع، آنها را از این تصور که می توانند جایگاه ایران را در منطقه نادیده بگیرند برحذر بدارند. افکار عمومی ایران فراموش نکرده است که چگونه صدا و سیما در سال های پیش به گونه ای القاء کرد که اردوغان مدافع مردم مظلوم مسلمان در خاورمیانه است ، مساله ای که تحوالات بعدی عکس آن را نشان داد و اردوغان ثابت کرد با استفاده از هر روشی به دنبال تحصیل منافع خود است و در این فرایند اسرائیل یا یک کشور مسلمان برای او تفاوتی نمی کند . دستگاه سیاست خارجی و دولت هم باید بدانند نباید وزن بیشتر از آن چیزی که یک فرد یا کشور هست به او داده شود .