پیام خاتمی به همایش "سنت فراموشی"

صرف نظر از ابهام در مفهوم اصلاحاتی چون غرب و شرق و سنت و تجدد، آنچه به اجمال می توان گفت این است که امروز همه جهان با بحرانی بزرگ دست به گریبان است و ما غیر غربیان با بحرانی مضاعف. به گزارش مهر به نقل از مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها حجت الاسلام خاتمی در پیام خود آورده است : غرب در عصر روشنفکری و پس از آن تا اواخر قرن نوزدهم خود را مدار و محور عالم می دانست و با غرور می پنداشت که کلمه رمز سعادت را در علم ، تکنولوژی و تکیه بر عقل خود بنیاد یافته است و می خواست بهشت موعود ادیان را بر روی زمین ایجاد کند . ولی با وجود دستاوردهای بزرگ و شگفت فنی، علمی، حقوقی و اجتماعی نه تنها ناکام ماند بلکه به تعبیر بزرگترین مدافع نام آور غرب مدرن و نظریه پرداز "جامعه باز"، "کارل پوپر" انسان هرگاه خواسته در زمین بهشت بسازد، جهنم ساخته است. در ادامه پیام خاتمی به همایش "سنت فراموشی" آمده است : چنین وضعی قابل دوام نیست، اما نادرست و حتی ناممکن است که با نسخه برداری از تحولاتی که در غرب رخ داد و تجدد نام گرفت بتوانیم از مهلکه رهایی یابیم. زیرا مدرنیته به صورتی که در غرب واقع شد، متعلق به تاریخ و شرایط اجتماعی آن سامان است و کسانی که تاریخی دیگر، تجربه ای دیگر و شرایط اجتماعی دیگری داشته ‌‏اند، محال است بتوانند همان کنند که دیگران کرده اند. اگر توجه داشته باشیم که خود غرب که پاره ای تقلید از آن را راه رهایی می نامند دچار بحران است و اگر به اراده خودمان باشد در عین حال که گریزی از بهره گیری از دستاوردهای علمی و فنی و عینی غرب نداریم ( و مگر توسعه به معنی رسیدن به همه اینها نیست؟) نباید راهی برویم که در نهایت در خلاءهای ویرانگری برسیم که غرب امروز رسیده است. خاتمی در پایان پیام خود تصریح کرده است : در عین حال که نمی توان فی الجمله جباریت تاریخ را انکار کرد، ولی بر اساس بینش الهی و حکمت معنوی خودمان، انسان با اینکه در تاریخ و با تاریخ می زید، از تاریخ بزرگتر است و دارای شأن و حیثیتی است و آگاهی و اراده او می تواند دست کم با درک موقعیت تاریخی خود در تعیین سرنوشت مؤثر باشد.