یک عمر سلامت با خودمراقبتی

سیستم ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور ما در کنار تمام پیشرفت‌ها و خدمات ارزنده‌ای که در طول این سال‌ها داشته، با چالش‌های فراوانی مواجه است. از آنجایی که سن جمعیت، سبک زندگی و عادت‌های روزمره مردم تغییر کرده، هر روز بر شمار افرادی که با انواع بیماری‌ها زندگی می‌کنند، افزوده می‌شود. در واقع می‌توان گفت که سبک زندگی ناسالم، زمینه ساز اپیدمی بیماری‌های مزمن است. برای مثال، اکنون: ٭ 48 درصد مردم کشورمان چاق هستند یا اضافه وزن دارند ٭ هر روز حوادث ترافیکی باعث فوت و مجروح شدن تعداد زیادی از هموطنان می‌شود. ٭ 19 درصد مردم کشورمان فشارخون بالا دارند. ٭ 14 درصد قند خون بالای 126 میلی گرم در دسی لیتر دارند. ٭ 28 درصد افراد 15 تا 64 سال کشورمان کلسترول بالا دارند. از سوی دیگر، با افزایش جمعیت سالمندان که خود نشانی از افزایش امید به زندگی در کشور است، تعداد بیشتری از مردم کشورمان از بیماری‌های مزمن که نیازمند درمان‌های مداوم هستند، رنج می‌برند. بنابراین نیاز است که کارکرد سیستم ارائه خدمات بهداشتی تغییرکند، بطوری که به مردم کمک شود تا به خودشان کمک کنند. تاکنون، سیستم ارائه خدمات بهداشتی کشور، از بیماران مزمن تنها از طریق تضمین دسترسی آنان به تجهیزات، دارو و متخصصان برای کنترل علائم بیماری شان حمایت می‌کرد. برای مثال، تخمین زده می‌شود که چیزی نزدیک به دو سوم خدمات مراقبت‌های بهداشتی به این افراد اختصاص یابد. علاوه بر این، سیستم ارائه خدمات بهداشتی کشور، فقط هنگامی‌که علائم بیماری افراد بدتر می‌شود به آن‌ها کمک می‌کند، در حالی که بیشتر مواقع افراد و خانواده‌هایشان مسئول تصمیم‌گیری در مورد سلامت خود هستند و این امر بر وضعیت سلامتی آنان تأثیر می‌گذارد. خودمراقبتی یعنی اقدام افراد برای خود و اطرافیان به منظور مراقبت از خود، فرزندان، خانواده و سایرین برای حفظ سلامت جسمی و روانی، اجتماعی و معنوی، برآوردن نیازهای اجتماعی و روانی، پیشگیری از بیماری یا حوادث، مراقبت از ناخوشی‌های جزئی و بیماری‌های مزمن و حفظ سلامتی بعد از یک بیماری حاد یا بعد از ترخیص از بیمارستان. اکنون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایجاد و استقرار ساختاری منسجم و هدفمند برای حمایت از خودمراقبتی را از وظایف اصلی خود می‌داند. حمایت از خودمراقبتی می‌تواند شامل افرادی که مبتلا به بیماری نیستند و نیز افرادی که از یک یا چند بیماری مزمن رنج می‌برند باشد. در دهه گذشته بطور روزافزونی در دنیا و سراسر جهان حمایت از خودمراقبتی مطرح شده است. بسیاری از استراتژی‌های آن آزمون شده و نتایج موفق بسیاری نیز داشته است. از جمله این استراتژی ها: دسترسی به اطلاعات، آموزش مهارت‌های ارتباطی برای استفاده‌کنندگان از خدمات و متخصصان، آموزش مهارت‌های خودمراقبتی به افراد، حمایت تلفنی توسط پرستار، خودارزیابی بالینی، ارسال پیامک، تالارهای گفت‌و‌گو و بازی‌های ویدیویی است. مؤلفه‌های کلی حمایت از خودمراقبتی شامل این موارد است: - توسعه مشارکت افراد در تصمیم‌گیری - تأکید بر مهارت حل مسأله - طراحی برنامه‌های مراقبتی با مشارکت استفاده‌کنندگان از خدمات و متخصصان - تأکید بر سبک زندگی سالم و آموزش روش‌های تقویت خودکارآمدی به افراد - تشویق مردم برای خودمراقبتی با استفاده از برنامه‌های هدفمند، حمایتی و آموزش‌های سیستماتیک - کمک به افراد برای مدیریت علائم بیماری و آموزش این‌که چه زمان باید اقدام مناسبی را صورت دهند. - کمک به افراد برای مدیریت آثار اجتماعی، روانی و جسمی ناشی از بیماری‌های مزمن - پیگیری فعال سلامت و بیماری- فراهم کردن فرصت به اشتراک گذاشتن اطلاعات و یادگیری از دیگر کاربران خدمات (سایر افراد سالم یا بیماران) عنصر مهم دیگر در حمایت از خودمراقبتی، توانمندسازی و تشویق پزشکان و مربیانی است که با مردم به منظور بهبود انگیزه‌شان برای تغییر رفتار، کار می‌کنند. درک مهارت‌های مورد نیاز پزشکان برای کمک به مردم در تغییر رفتار مهم است. همچنین شناخت موانعی که باعث توقف ارائه خدمات حمایتی می‌شود مهم است.08 تا 09 درصد از مراقبت و کنترل بیماری‌های مزمن برعهده بیماران و خانواده‌ آن‌ها است. در بیماری‌های مزمن، خودمدیریتی شامل تغذیه مناسب، فعالیت بدنی، استفاده از دارو، حفظ شرایط روانی مناسب، توجه به تغییرات سازگاری در صورت بدتر شدن علائم و همچنین زمان مراجعه به متخصص است.«یک عمر سلامت با خودمراقبتی» به عنوان شعار هفته سلامت امسال تعیین شد تا با کمک رسانه‌های ارتباط جمعی و تمامی دستگاه‌های دولتی، مردم با نقش و مسئولیت خود در تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود، خانواده و جامعه آشنا شوند و حمایت مردمی، بین بخشی و سیاسی مورد نیاز برای اجرای برنامه‌های کلان نظام سلامت در کشور فراهم شود. منبع:‌ روزنامه ایران