تصمیم حساس و جنجالی طنطاوی

تصميم شيخ الازهر محمد طنطاوی مبنی بر پذیرش طلاب شیعه در موسسات و دانشکده های الازهر از سوی وهابی ها و مخالفان واکنشهای متعددی داشته است.سلفی ها و مخالفان الازهر این بهانه را برای انتقاد از الازهر از دست نداده اند. بخ گزارش سرویس بین الملل «فردا» و به نقل از العربیه، مخالفان تلاش دارند این کار را نشانه ترویج مذهب شیعه در مصر بدانند و نسبت به پیامدهای آن هشدار بدهند! تصمیم شیخ طنطاوی،بعد از قرن ششم هجری که صلاح الدین ایوبی تدریس عقائد شیعیان را ممنوع کرد بی سابقه است.این تصمیم طنطاوی در پی دیدار روز جمعه او با شیخ "علی امین" روحانی شیعه در منطقه صور در جنوب لبنان گرفته شده است.امین، از طنطاوی خواسته بود درهای الازهر را بروی دانشجویان شیعه لبنان بگشاید. فهمی هویدی یکی از نویسندگان مطرح در این زمینه میگوید"وجود دانشجویان و طلاب شیعه در مشهورترین و بزرگترین دانشگاه اهل تسنن در دنیا امر جدیدی نیست. و مستلزم ترویج عقائد انها هم نیست. فهمی هویدی در مصاحبه با العربیه میگوید:"تدریس فقه جعفری 12 امامی در الازهر پیش از این نیز در چارچوب دروس فقه مقارن وجود داشت.بنابر این تصمیم شیخ طنطاوی کاملا هم بی سابقه نیست. اما اگر منظور اینست که پذیرش دانشجویان شیعه گسترده تر شود،این امر دیگریست." او تاکید میکند هدف از این تصمیم تبلیغ مذهب شیعه نیست، بلکه تنها یک امر کاملا آکادمیک برای گسترش تحقیقات تطبیقی بین مذاهب مختلف اسلامی است. هویدی اشاره میکند که ایران(بزرگترین دولت شیعه منطقه) علاقمند به محکم کردن رابطه خود با الازهر بعنوان بزرگترین مرجع سنی است. هر مسول ایرانی که از مصر دیدن میکند مایل است با شیخ الازهر دیدن کند.این نشانه اهتمام آنها به تحکیم روابط با این موسسه دینی است." او راجع به تاثیر این گام الازهر بر طرح تقریب مذاهب شیعه وسنی معتقد است"این مساله سیاسی است و نه مذهبی، اختلافات سیاسی است که دائما بین شیعه و سنی مشکل ایجاد میکنند. او ادمه میدهد"از لحاظ تئوریک کاملا ممکن است که شناخت هریک از مذاهب از یکدیگر به نزدیک شدن آنها به هم کمک کند.اما با وجود این بین شناخت و تقریب تفاوت وجود دارد.در آخر اینکه آنچه باعث دوری میشود سیاست است نه مذهب". این تحولات اندکی بعد از موافقت شیخ الازهر با تحولاتی از جمله، فرستادن اساتید برای تحصیل در رشته های فقهی در دانشگاههای ایران، و تاسیس شعبه ای از الاهر در تهران و تبادل شیوه های درسی و کتاب بین دو طرف و اجازه دادن به اساتید ایرانی برای سخنرای در الازهر انجام میشود. طنطاوی در روزهای گذشته با مسولان ایرانی که از مصر دیدن کرده بودند ملاقاتهای داشته است. از جمله علی لاریجانی و غلامعلی حداد عادل.. شیخ طنطاوی معتقد است" بین شیعه و سنی اختلافی در اصول و ثابتات که دین اسلام بر آنها بنا شده است وجود ندارد..ما در واقع همه مذاهب اسلامی را در الازهر تدریس میکنیم، از جمله مذهب شیعه". از سوی دیگر مخالفان این تصمیم نگرانند که اگر اساتید الاهز بخواهند برای تحصیل یا تدریس در شعبه احتمالی الازهر به ایران بیایند به تشیع و شیعیان بگروند! البته گفتنی است اصل تاسیس شعبه الازهر در تهران هنوز تایید نشده و معلوم نیست تا چه حد صحت دارد. این افراد فتوای معروف شیخ شلتوت ( در زمان آیت الله بروجردی با پیگیری های مجدانه ایشان در امر تقریب شیعه وسنی)که در ان برای اولین بار پیروی از مذهب شیعه از سوی الازهر جائز و مانند دیگر مذاهب شمرده شد،در دهه هفتاد توسط رییس بعدی الازهر و به خاطر اختلافات سیاسی بین ایران و انور سادات لغو شد(رییس دانشگاه الازهر در مصر از سوی رییس جمهور تعیین میشود). این افراد میگویند درست است که در حال حاضر فقه شیعه در خلال دروس تطبیقی تدریس میشود اما فقط برای طلاب سنی.ولی تصمیم جدید به معنای ایجاد رشته مستقل فقه شیعه برای طلاب شیعی است . یکی دیگر از نگرانیهای مخالفان اینست که اگر بنا باشد دانشجویان شیعه از ایران و عراق و کشورهای خلیج فارس به الازهر سرازیر شوند به زودی به اساتید مبرزی از این کشورها هم احتیاج خواهیم داشت. این امر باعث ایجاد فضای علمی شیعی و طبعا روابط اجتماعی شیعی و دینی مثل ازدواج و تاسیس حسینیه هاو.... خواهیم بودبخصوص که زمینه این امر در مصر توسط عراقیان مهاجر شیعه بوجود آمده است.آنها اکنون خواستار فرصت تحصیل فرزندانشان در الازهر هستند. العربیه به نقل از محمد حسن زمانی مشاور فرهنگی سفارت ایران در قاهره مینوسید" الازهر باید دایره خود را گسترده تر کند تا همه جهان اسلام را در بر بگیرد بخصوص ایران را.ما بزودی شعبه ای از الازهر را در ایران ایجاد خواهیم کرد تا اساتید خود الازهر در آن به شیوه خود به تدریس کتابهایشان بپردازند.ما هم کتابها و شیوه های درسی خود و اساتیدی از ایران را برای سخنرانی به الازهر میفرستیم. البته بعد ازهمه این تفاصیل،محمد الدرینی،یکی از فعالان شیعه در مصر میگوید"شک دارم که الازهر مذهب جعفری را تدریس کند.آنها فقط گفته اند که دانشجوی شیعه میپذیرند. وی در گفتگو با العربیه میگوید اینکه شیعیان هم دروس اهل تسنن را بپذیرند درهای جدیدی از گفتگو را بین اندیشه ها باز خواهد کرد. اگر نیتهای صادقی وجود داشته باشد بین قم و الازهر تبادلات علمی خوبی خواهد شد. این امر منجر میشود که شاهد وضعیت جدیدی باشیم.آنچنان که در دهه 50 بین رهبران اولیه نهضت تقریب شاهد بودیم.(آیت الله بروجردی و شیخ شلتوت). الدرینی با طرح سوالاتی را جع به اساتید احتمالی تدریس برای مذهب جعفری میگوید مطمئنا که برای این کار باید از علمای خود مذهب استفاده شود و دانشگاه الازهر چنین کسانی را در اختیار ندارد. وی همچنین میگوید که این تصمصم الازهر بی ارتباط با تحرکات اخیر برای از سرگیری روابط بین ایران و مصر برای پاسخگویی به نیازهای جدید امنیت ملی دو کشور -که مسائل دینی برآن سایه افکنده است- نیست. وی در مورد تاسیس شعبه الازهر در تهران هم معتقد است"ایران به جد در این باره تلاش میکند.انتخاب برنامه های آموزشی با مشورت مصر صورت خواهد گرفت بخصوص در امور اختلافی بین دو مذهب.اما بهتر است که کار از نقاط اشتراک آغاز شود.