نقشه راه دیپلماسی

شرق: فرمایشات روز گذشته مقام معظم رهبری در دیدار با وزیر و مسئولان وزارت امور خارجه، همچنین سفرا و کارداران جمهوری اسلامی، حاوی نکات بسیار مهمی است که باید از آن به نحو احسن در پیشبرد روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران استفاده شود؛ نکاتی که نه‌تنها دیپلمات‌ها و نمایندگان ایران در سراسر جهان، بلکه آحاد ملت، ازجمله فعالان سیاسی و مهم‌تر از همه، فعالان رسانه‌ای و رسانه‌ها باید به آن توجه کنند و از این نکاتِ شامل و کامل، نهایت بهره‌برداری را در جهت‌گیری‌ها و فعالیت‌های خود به‌عمل آورند. پرواضح است که دستگاه دیپلماسی، از معدود دستگاه‌ها و سازمان‌های حاکمیتی است که نقش آن در تأمین منافع ملی بسیار تأثیرگذار و نتایج و پیامدهای اقدامات و موضع‌گیری‌های آن، گاه تا سال‌های سال و در زماني طولانی، پابرجاست. ارزیابی و قضاوت درباره اقدامات و نتایج عملکرد دستگاه دیپلماسی، از‌آنجا‌که با معیار و ابزارهای کمی در يك زمان کوتاه قابل اندازه‌گیری نیست و معمولا پس از ماه‌ها و سال‌ها نتایج خود را نشان می‌دهد، نیازمند اهلیت بوده و پرهیز از شتابزدگی و قضاوت عجولانه درباره آن، از ضروریات است؛ این نکته‌ای بود که دیروز هم در سخنان رهبر معظم انقلاب تجلی یافت. اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از ابتدای انقلاب، در قانون اساسی تصریح شده و امام راحل، راهنما و معمار آن بوده‌اند. پس از آن نیز سه اصل مهم «عزت، حکمت و مصلحت» که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان چراغ راهنما و نقشه راه دستگاه سیاست خارجی به شمار مي‌رود، معیار و اساس نگرش و حرکت‌های دیپلماسی کشور است. اگرچه این اصول همواره ثابت بوده، اما دولت‌های مختلف با تاکتیک‌های متفاوت و هنرمندی خود در استفاده از ابزار نرم‌افزاری دیپلماسی، تلاش براي تحقق اهداف کلان نظام و به تبع آن، تأمین منافع ملی را سرلوحه خود قرار داده‌اند. بی‌شک در دو سال گذشته دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از هنر دیپلماسی و تکیه بر دانش دیپلمات‌های کارآزموده و تحصیل‌کرده کشور و استفاده از این ابزار مهم در روابط بین‌الملل توانسته است در جهات مختلف موفقیت‌های گرانبهایی به‌دست آورد. پای‌بندی به اصول و توجه به خط قرمزها و از آن مهم‌تر، سیاست‌های کلان و اجماعی جمهوری اسلامی ایران و ناکام‌گذاشتن دشمنان جمهوری اسلامی که درصدد نفوذ یا تحمیل سیاست‌های ظالمانه خود بوده‌‌اند، از دیگر نکات تحسین‌برانگیز عملکرد دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم است. هشدارهای مقام معظم رهبری در زمینه پای‌بندی به روش‌های انقلابی و برخورد با صلابت در عرصه‌های بین‌المللی، سرمایه گرانبهایی نه‌تنها برای دستگاه دیپلماسی، بلکه برای همه افرادی است که در این عرصه، احساس وظیفه می‌کنند و فعالیت دارند با ارزیابی دقیق و بدون حب و بغض به دستاوردها و احیانا نقاط ضعفی که وجود دارد، بپردازند و برای برطرف‌کردن آن و بهبود شرایط، گام‌های مثبت برداشته شود. رهبر انقلاب «اعتمادبه‌نفس، صراحت و استحکام در مواجهه با عوامل مخالف و موانع» را از دیگر الزامات سیاست خارجی خواندند؛ اما در‌عین‌حال، از «هنر دیپلماسی» برای بیان اثر‌گذار ایده‌ها و البته بر‌طرف‌کردن موانع خارجی پیش‌روی آن، دفاع کردند که اشاره مشخصی بر کارکردهای ظریف دیپلماسی در جهان امروز است.

در خاتمه ذکر یک نکته دیگر ضروری است. حمایت رهبر معظم انقلاب از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، تحسین تدین دکتر ظریف و آرزوی توفیق برای وزیر خارجه و همکاران ایشان باید الگویی برای چگونگی قضاوت درباره عملکرد دولت یازدهم در عرصه سیاست خارجی چه از سوی موافقان و چه مخالفان باشد.