برجام بدترین افتضاح زمان است/ ظریف به نام برجام، زهر مار سوغاتی آورد

پیروز مجتهدزاده استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ژئوپولیتیکی که در ایام مذاکرات هسته‌ای از حامیان برجام و بود، اکنون این توافقنامه را به "زهرمار" تشبیه می‌کند و از عملکرد بسیار ضعیف تیم مذاکره کننده سخن به میان آورده است. این کارشناس مسائل ژئوپولیتیکی می‌گوید همه چیز برجام افتضاح بوده و همه این آوازه ها از سیاست خیانت کارانه تسامح و تساهل است که 20 سال از زمان کمال خرازی تا به امروز بر روابط خارجی ما حاکم بوده است. مشروح گفت‌وگوی دانا مجتهدزاده در ادامه می‌‌خوانید: 27 دی ماه سال 94 روز آغاز اجرای تعهدات طرف غربی در برجام بود. در این 10 ماهی که از برجام گذشته است، این توافق در چه وضعیتی است؟ مجتهدزاده:گمان نمی کنم کسی در ایران باشد که بتواند به این سوال پاسخ بدهد. حتی رئیس جمهور و وزیر امور خارجه هم نمی توانند به این سوال پاسخ دهند. مطالبی که ما در داخل کشور از طرف دولت می شنویم این است که برجام در جریان است و ما چیزی به آمریکایی ها ندادیم و آنها همه چیز به ما دادند و می دهند و... اما در غرب به ویژه در ایالات متحده آمریکا صحبت از شاخ و شانه کشیدن و چنگ و دندان تیز کردن است و می خواهند همین مقداری که جواب سلام ما را داده اند، این را هم پس بگیرند. در این میان دیگر اعضای 1+5 به ویژه اتحادیه اروپا هم سکوت مطلق اختیار کردند زیرا در حقیقت آنها در برجام کاره ای نبوده و نیستند.و جرات بیان حرفی جز خواسته های امریکا را ندارند و وضع چین و روسیه هم چندان بهتر نیست. در حال حاضر محوریت اصلی در برجام با آمریکا است؟ مجتهدزاده: همیشه اینطور بوده است. آقایان سران دولت دائما از این می گویند که آمریکا نمی تواند به صورت یکطرفه برجام را لغو بکند زیرا اروپا و چین و روسیه درگیر آن هستند. آقایان در حالی این را می گویند که ایالات متحده در این 10-15 سال گذشته هر کاری دلش خواسته علیه ما انجام بدهد، انجام داد و1+5 هم آن را تائید کردند. حالا چطور ما این تصور را داریم که 1+5 جلوی آمریکا می ایستد؟ عجیب است!. معلوم نیست این افراد با این نگاه خودشان را به چه چیزی دلگرم می کنند؟. ما هر چه می گوییم و هر چه راهنمایی کنیم فایده ندارد. آقای رئیس جمهور! اگر آمریکا بخواهد برجام را لغو کند، از دست اروپا و سازمان ملل متحد هیچ کاری برنخواهد آمد. ولی من به عنوان یک ایرانی عرض می کنم اگر آمریکا این برجام را لغو کند من بسیار خوشحال می شوم زیرا حداقل سایر مطالبات آتی شان از ایران را دیگر انجام نخواهیم داد.و بازخواهیم گشت به سرمنزل اول که محمود احمدی نژاد با درایت تمام اعلام کرد یعنی تلاش برای غنی سازی 20 درصد تا آقایان امریکا و اسرائیل مجدد به دنبال ما اول تهدید نظامی کنند و بعدا بخواهند که مذاکرات را دوباره آغاز کنیم. از حرف رئیس جمهوری و ظریف متحیرم در حال حاضر در اجرای برجام، آمریکا بدعهدی کرده است ولی با این حال ایران باید به تعهدات خود پایبند باشد و از آن تخطی نکند؟ متاسفانه در حال حاضر وضع این گونه است. شما به بحث ها و گفت وگوهای داخل ایالات متحده آمریکا را توجه کنید. کسانی که از برجام دفاع می کنند استدلال می کنند که برجام خیلی به نفع ما امریکائی ها (و اسرائیلی ها) است و ما با آن جلوی خطر هسته ای ایران را برای همیشه به طور کلی گرفتیم و ایران در این زمینه به طور کلی خنثی شده است و دیگر برای ما تهدید نیست. بعد می گویند ایران هنوز تعهدات بسیاری دارد که باید انجام شود. آنها با این استدلال به منتقدین می گویند که به دنبال لغو چه چیزی هستید؟ از این بهتر مگر می شود؟ ما باید نگاهمان این باشد که بین آنها چه می گذرد و از خوش خیالی ها به واقعیت ها برسیم . من از این حرف آقای رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایشان که گفتند آمریکا نمی تواند برجام را لغو کند زیرا دیگران درگیر آن هستند و در سازمان ملل برجام ثبت شده است، همچنان متحیر هستم. چه فراوان مواردی که اینها قوانین سازمان ملل را علیه ما شکستند و روسیه و چین هم در تمام موارد علیه ما اقدام کردند. چه تحریمی دسته جمعی غربی علیه ما تدارک دیده شد که روسیه و چین توانستند مانع آن شوند؟ جز ان که خود روس ها و چینی ها هم بعد از چند روز به اصطلاح مقاومت به آنها پیوسته و علیه ما رای دادند؟ قرار بود برجام فشارها را بردارد و گشایش ایجاد کند. چه شده که این توافق، تبدیل به اهرم فشاری بر روی ایران شده است؟ کجای کار اشتباه بوده که به اینجا رسیدیدم؟ مجتهدزاده:(خنده) حدود 2 سال پیش من ضمن اینکه با تمام وجود از مذاکرات ایران و غرب در مساله هسته ای دفاع می کردم. اما وقتی که وارد مذاکره شدیم و به طرف این برجام نافرجام پیش می رفتیم هشدار می دادم که اگر این گونه پیش رویم در انتها ایالات متحده آمریکا از ما طلبکار هم خواهد شد؛ که شد. یعنی با توجه به تمام تعهداتی که مورد بحث قرار گرفت از جمله آزاد کردن دارایی بلوکه شده و... گفتم که نه تنها دارایی ما را آزاد نخواهند کرد بلکه ایالات متحده از ما طلبکار نقدی هم خواهد شد. شما وقتی مذاکره می کنید باید که با واقعیت کارکنید؛ باید برای هر تعهدی از دو طرف تضمینی هم پیش بینی کنید! باید حفاظ های لازم برای اجرای متقابل را در نظر بگیرید! باید زمانبندی اجرا را به صورت دقیق و لازم الاجرا پیش بینی کنید! باید در حالی که روی یک سناریو به توافق می رسید چند سناریوی جنبی به عنوان طرح و برنامه دوم و سوم کار کنید! ولی ما در نهایت ساده دلی و خوش باوری وارد این مذاکرات شدیم. در حقیقت ما یک مذاکره کننده ورزیده نداریم که برود با 6 غول بسیار ورزیده، با سابقه در فرهنگ استعماری و ورزیدگی کامل در مذاکره و فریب دادن طرف مقابل، طرف شود. تیم مذاکره کننده بسیار ضعیف بود یعنی تیم مذاکره کننده ایران ضعیف بوده است؟ مجتهدزاده: بسیار بسیار ضعیف بودند. نه تنها در برجام ضعیف عمل کردند که در سایر مسائل سیاست خارجی نیز ضعیف عمل کردند. آقایان در پاسخ چنین حرفی قطعا می گویند ولی تیم مذاکره کننده ما بهتر از قبلی ها بودند... در پاسخ این ادعا باید یاد آوری کرد که هیچ یک از تیم های مذاکره کننده قبلی وارد مذاکرات اصلی برای حل مسائل موجود نشده بودند که شما بتوانید بگوئید که از آنها بهتر عمل کردید! گذشته از آن شما کی می خواهید بفهمید که شما را انتخاب نکردند که از قبلی ها بهتر عمل کنید! شما را انتخاب کردند که مشکلات موجود کشور را حل کنید! روابط ما با ترکیه را نگاه کنید. رئیس جمهور در کنفرانس سران کشورهای کنفرانس اسلامی در استانبول شرکت می کند و تمام اهانت های دنیا را می شنود و بدون هیچ پاسخی به ایران بازمی گردد. چندماه بعد که در ترکیه کودتای مصلحتی آمریکایی شکل می گیرد، وزیر خارجه ایران به ترکیه می رود و به اردوغان تبریک می گوید؛ گویی که اردوغان جلوی کودتا را گرفته بود. الان دوباره اردوغان به همه حیثیت و ناموس تاریخی ما اهانت کرده است. من خواهش کردم که وزیر امور خارجه ما مجدد برود ترکیه و دستبوسی و تشکر کند. همین برخورد کوچک ما با ترکیه را ببینید چگونه است؟ برخورد تسامحی - تساهلی ما با عربستان سعودی را دیدید. دو یا سه بار تقاضای ملاقات دادیم و آنها رد کردند ولی با این حال باز هم تقاضای ملاقات و دیدار می کنیم. این مسائل نشان می دهد که دیپلماسی ما تقریبا زیر صفر است.و در چهارچوب سیاست خیانت بار تسامحی و تساهلی ما را به طرف نابودی تمام می کشاند. برجام بدترین افتضاح زمان است یعنی معتقدید که دیپلماسی ما انفعالی شده است؟ یا این سیاست ورزی در روابط بین الملل ناشی از بی تجربگی دستگاه دیپلماسی کشور است؟ مجتهدزاده: این نوع دیپلماسی از عدم ورزیدگی است و در سیاست خارجی تسامحی و تساهلی دارد به فاجعه کشانده می شود. این حضرات در تمام این سالها که دیپلمات بودند، ما در انزوای کامل بودیم و با کسی در ارتباط نبودیم که بتوانیم تجربه کسب کنیم و دیپلماسی ما ورزیده شود. البته ایراد کار در این نیست که این آقایان را سرزنش کنیم که چرا بهتر مذاکره نکردید. ایراد کار در این است که دولتهای ما آنقدر به خود غره هستند که فکر نمی کنند نمی توانند حریف اژدها شوند و سبک خیالانه به کام اژدها در می آیند. همین تکبر باعث شده که از دیپلماتهای قدیمی، از کارشناسان علمی و دانشگاهی و یا در صورت نیاز از متخصصان ورزیده علمی بین المللی استفاده کنند. همین گونه در غفلت محض می روند و یک دستی تکان می دهند و عکس هایی می گیرند و بدترین افتضاح زمان را شکل سبب می شوند و بر می گردند و همه گناهان را به گردن دیگری می اندازند که چرا با مذاکراتشان موافقت کردند و منتقدین را هم به باد دشنام و نفرین می گیرند و به دادگاه عدل الهی حواله می دهند. برجام بدترین افتضاح است؟ همه چیزش! و همه مباحث مربوط به سیاست خارجی تسامحی و تساهلی خرازی مآبانه افتضاح بوده است!. شما در سیاست خارجی یک مورد بگویید که افتضاح نبوده است. از ماجرای استانبول تا ماجرای عضویت در پیمان شانگهای یا هر کاری که کردیم با افتضاح برخورد کردند. این اظهارات شما با ادعای دولت در به کارگیری ژنرالها همخوانی ندارد . کدام ژنرال ها را در سیاست خارجی دخالت داده اند؟ بگوئید تا ملت هم بداند! به عنوان مثال آقای ظریف یا اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای مجتهدزاده: ببخشید... آیا معتقدند که دولت با آقای ظریف و تیم مذاکره کننده اش مشورت کرده اند؟..... من نمی فهمم کی و کجا ادعا شد که با کسی غیر از خودشان مشورت کرده باشند! در برجام تنها مهارتی که مقداری نشان داده شد همان مشارکت دادن آقای دکتر صالحی بود در مذاکرات که بعد از مشارکت و انجام وظیفه، به او هم پرخاش کردند. منظورتان این است که آقای روحانی خطاب به آقای صالحی گفتند در سایر موضوعات غیر از مباحث فنی برجام صحبت نکنید مجتهدزاده:گفتند صحبت نکنید؟ این چگونه منطقی است که از آقای صالحی بخواهند در مذاکرات شرکت بکند و بعد بگویند در مذاکرات دخالت نکنید؟ من از این حرف شما چیزی در نیافته ام. اگر مشکلشان با دکتر صالحی بر سر عدم دخالت وی در کارهای وزارت خارجه بوده است پس چرا وقتی آقای وزیر امور خارجه در کار سازمان انرژی اتمی دخالت کند و دستور تخریب انرژی هسته ای را بدهد کارش "دخالت" در امور سازمان انرزی هسته ای تحت ریاست دکتر صالحی محسوب نمی شود؟؟؟ یا للعجب؟ مگر آقای صالحی بخشی از همان تیم مذاکره کننده نبود؟ دلیل این پرخاشگری چیست؟ مجتهدزاده:آقای صالحی را در مقطع خاصی خواستند. ایشان وظیفه اش را هم درست انجام داد. اما اهانت های بعد برجام به ایشان چه موردی داشت؟ من نمی دانم! شما دارید می گویید که رئیس جمهور گفت از همه ژنرالها و دانشمندان و... استفاده می کنم. در نهایت از بین این همه ژنرال ها و دانشمندان افراد، وزیر خارجه سابق را بردند و بعد هم به او اهانت کردند. با همین برخورد پرخاشگرانه این دولت ثابت کرده است که ظرفیت استفاده از تجربه و ورزیدگی متخصصان کشوری و لشکری و دانشگاهی را ندارد. من به اینها ایراد می گیرم. من نمی گویم آقای ظریف آدم بدی است! نه خیر ایشان بسیار هم آدم خوبی هستند ولی نشان داد و ثابت کرد که در کار ورزیدگی لازم را ندارد. آقای ظریف در کنفرانس های مربوط به سوریه می رود کنار دست جان کری می ایستد. جان کری عربستان سعودی را دعوت می کند که به سوریه لشکرکشی کند آنوقت این آقا یک کلمه حرف نمی زند این کار سبب سرنگون شدن توازن قوا در سوریه شده و می تواند فاجعه ببار آورد. جدای از آن شنیدم یکی از فرماندهان هوایی سپاه پیشنهاد کرد حال که عرسبتان مجاز به لشکر کشی زمینی شده است ما (ایران) می توانیم و حاضریم امنیت آسمان سوریه را تضمین کنیم. اما آقای ظریف به جای اینکه از این کلمه استفاده تاکتیکی و استراتژیک بکند و بگوید که ما این کار را می توانیم برای بازگرداندن توازن قوا انجام دهیم، باز هم یک کلمه حرف نزد. این چه وضعیتی است که ایشان دارد و ما هنوز نفهمیدیم؟ این بخشی از اهرم فشارها در برجام نیست؟ مجتهدزاده: ابدا اینطور نیست. برجام زهر مار بود منظورم این است که به خاطر برجام دولت شاید ناچار به کرنش در سایر مسائل است. مجتهدزاده: این همه آوازه ها از سیاست خیانت کارانه تسامح و تساهل است که 20 سال از زمان کمال خرازی تا به امروز بر روابط خارجی ما حاکم بوده است. این رویدادها بخش هایی از تسامح و تساهل است؛ بخشی از قربون صدقه رفتن، دستبوسی کردن و همه چیز را تحویل دادن است. در برجام ما ثابت کردیم که نه درایت لازم را و نه آشنایی و ورزیدگی لازم را برای مذاکره داریم. چیزی که به نام برجام آقای ظریف برای ما سوغاتی آورد زهر مار است . برجام به سودمنافع ملی ایران بوده است ؟ مجتهدزاده: برای ما نه! برای منافع ملی ایالات متحده و اسرائیل ممکن است! اگر هم ایالات متحده آقای ترامپ محبت کند و این برجام را لغو کند به ما خدمت بزرگی کرده است و ما را در جایگاه حقوقی و اقتصادی و ژئوپولیتیکی بسیار مناسبتری نسبت به خود می نشاند. سوال: ما باید در این وضعیت چه کنیم. آمدیم و آقای ترامپ برجام را پاره نکرد و خواست با همین روش آن را ادامه بدهد. تکلیف ما چیست؟ مجتهدزاده: هیچ! من قبلا گفتم شاید اوباما با پیش بینی چنین افتضاحاتی خود پیش دستی کند و برجام را لغو کند. در آن صورت من فکر می کردم اگر ما پیش دستی کنیم و برجام را لغو کنیم ممکن است برای ما مفید باشد، اما الان ابدا این توصیه را نمی کنم زیرا اگر چنین کاری کنیم همه کاسه و کوزه های دنیا را بر سر ما می شکنند. ما باید بسیار دقت کنیم که بحث کنار گذاشتن برجام از طرف خودمان را مطرح نکنیم، اما تنها کاری که می توانیم بکنیم این است که بنشینیم و منتظر بمانیم و دعا کنیم که آقای ترامپ برجام را لغو کند. اگر هم نکرد ما باید این جرات و شهامت را داشته باشیم که به همان سازمان ملل که فکر می کنیم مانع از لغو برجام توسط آمریکا می شود، به همان سازمان ملل و مراجع و حتی دادگاههای بین المللی مراجعه کنیم و از اینکه آمریکا به تعهدات خود وفا نکرده است، شکایت کنیم. این بهترین کار ماست. اما نباید در این زمینه نیز عجله کنیم چون نمایندگان ما در مذاکرات برجام آنجنان هنرمندی خرج دادند که در این موارد حقوقی تنبیهی در زمینه عدم اجرای تعهدات ظاهرا هیچ گونه پیش بینی نکردند. باید مطالعه کنیم و خطاها را مستند و تدوین کنیم و راه های حقوقی مراجعه به مراجع بین المللی را پیدا کرده و روی نقشه پیاده کنیم.

مجتهدزاده: ما جز یافتن راه های قانونی مراجعه به مراجع بین المللی چه کار دیگری می توانیم بکنیم؟ یعنی هیچ گزینه دیگری پیش روی ایران نیست؟ دکتر مجتهدزاده: ما قراردادی امضا کردیم که طرف مقابل در این قرارداد، نه تنها زیر همه قول و قرارها زده است بلکه ما را تهدید هم می کند و حتی ممکن است تهدید نظامی بکند و از ما طلبکار هست. ما هم در ایران به این دلخوشیم که روسیه، اروپا و چین نمی گذارند که آمریکا برجام را لغو کند. ما فقط خود را سرگرم می کنیم و دلمان را خوش کردیم. تنها گزینه پیش روی ما همان شکایت است البته این شکایت یک شرط هم دارد و آن این است که ببینیم اساسا در این مواد و بندهای برجامی که هر روز یک شکلی دارد، امکان پیگیری قانونی برای محکومیت طرف نقض کننده وجود دارد یا خیر؟ اگر قابل پیگیری نباشد چه؟ مجتهدزاده: هیچی دیگر! متاسفانه هیچ کاری نمی توانیم بکنیم و به قول یکی از افراد ما باید برویم و صنایع آب سنگین را که آقای ظریف ( این مصدق دوم) تخریب کرد را دوباره شروع کنیم.به ساختن. امکان بازگشت ما به نقطه آغاز وجود دارد یا هزینه های آن برای ایران سنگین است؟ مجتهدزاده: البته! به همین دلیل می گویم که اول صبر کنیم. من قبلا پیشنهادم چیز دیگری بود اما الان می گویم که دولت آقای روحانی ما را در بد مخمصه ای گیر انداخته است. یعنی شرایط به شکلی درآمد که حتی گمان نمی کنم بتوانیم شکایت بکنیم. میخواهم توجه شما را به عمق فاجعه برجام جلب کنم.آقایان در این توافق هیچ گونه پیش بینی نکردند؛ هیچ گونه برنامه ریزی زمان بندی شده نکردند؛ هیچ گونه تضمینی نگرفتند و همینطور یک هچل هفتی را آوردند که پس از گذشت 10 ماه از آن نه راه پیش برای ما مانده است و نه راه پس. یعنی دقیقا ما را لای منگنه گذاشته اند؟ مجتهدزاده:کلمه خوبی است. ما فقط تنها راهمان این است که اگر بتوانیم عاقلانه و هوشیارانه خطاهای طرف را مستند کنیم و مستندات خطاها را اعلام عمومی کنیم و بگوییم که اگر برجام را رعایت نکنید، شکایت می کنیم. البته پیش از آن باید ثابت شود که این تخلفات قابل استناد و قابل شکایت بردن به مراجع حقوقی بین المللی هستند. ولی همینطور که گفتم به نظر من نمی آید که در برجام پیش بینی لازم برای الزامات حقوقی شده باشد. اگر پیش بینی شده است می توان به آمریکا اولتیماتوم داد که اگر برجام را رعایت نکند، شکایت می کنیم.