حاشیه‌سازی ترکمنستان برای واردات گاز ایران

روزنامه آرمان؛ رضا پدیدار*: واردات گاز از ترکمنستان به کشور زمانی آغاز شد که ایران به دلیل به بهره‌برداری نرسیدن کامل ذخایر گازی خود در فصل سرما به دلیل افت فشار گاز در مصرف گاز خانگی دچار مشکل می‌شد، اما با سرد شدن هوا در سال‌های مختلف، ترکمنستانی‌ها با بدعهدی‌های خود مصرف‌کنندگان را دچار مشکلات عدیده‌ای کردند. این بار نیز با شروع زمستان مشاهده می‌کنیم که آنها خواهان دو میلیارد دلار بابت مابه‌التفاوت افزایش قیمت گاز وارداتی از این کشور هستند که این امر اعتراض نمایندگان مجلس را در پی داشته است.

در این زمینه باید توجه داشت که ایران و ترکمنستان سابقه همکاری بلندمدت در روابط خود دارند و ترکمنستان در مقابل گازی که به ایران صادر می‌کنند پول می‌گیرد. بخشی از آن هم به صورت تهاتری، تجهیزات صنایع نفت، پالایش گاز، پتروشیمی و حتی سایر صنایع مرتبط از قبیل صنایع ساختمانی، صنعتی و فولاد از طرف ایران به صورت پایاپای مبادله می‌شود. قرارداد همکاری گازی ایران و ترکمنستان هم کوتاه‌مدت نیست، قراردادی است که سال‌هاست این دو کشور برای اجرای آن می‌کوشند.

منتها هنوز از سوی مقامات مسئول کشور اظهار نظری به صورت شفاف در رابطه با این مسائل صورت نگرفته است که آنها به صراحت گفته باشند براساس قرارداد فعلی بین ایران و ترکمنستان در زمینه خرید و فروش گاز، معادل بخشی از گازی را که از ترکمنستان وارد کشور می‌شود به صورت سوآپ به کشور ارمنستان بدهند و بر این اساس اطلاعاتی که اکنون منتشر شده است، تصور می‌شود که بیشتر در راستای حاشیه‌سازی هستند تا اینکه به واقعیت نزدیک باشند. چون از سوی مقامات مسئول هنوز اطلاع رسمی ارائه نشده است و نمی‌توان به سایر اطلاعات اعتماد کرد. در این زمینه روز گذشته نیز نمایندگان مجلس مباحثی را مطرح کردند که نمی‌تواند چندان کارساز باشد، چرا که نظرات مسئولان وزارت نفت بیشترین تاثیر را در این زمینه دارد.

به طور کلی تصور نمی‌شود که چنین قراردادهایی به راحتی فسخ یا دچار چالش عمیق شوند، زیرا اجرای آن در بلندمدت صورت می‌پذیرد و فسخ آن به دو طرف قرارداد ضرر و آسیب جدی وارد می‌کند. باید توجه داشت که تعدادی از شرکت‌های ما کالا و تجهیزات را به ترکمنستان صادر می‌کنند و وجوه خود را از شرکت ملی گاز ترکمنستان دریافت می‌کنند و به نوعی مبادله پایاپای صورت می‌پذیرد. بنابراین نمی‌توان به راحتی لغو قرارداد را پیش کشید و نباید تصور کرد در این صورت تنها ترکمن‌ها متضرر می‌شوند، بلکه ما نیز در زمینه صادرات کالا به این کشور دچار آسیب فراوان می‌شویم. علاوه بر این در شرایط کنونی هم شهرهای شمالی ایران با کمبود گاز خانگی مواجهند، حال اگر شبکه گازی ترکمنستان به روی ایران بسته شود، ممکن است صدمات جانی فراوانی به شهروندان شمالی کشور وارد شود.