بازخوانی مطالبات رهبر انقلاب از جامعه مداحان

خبرگزاری تسنیم: هر ساله در سالروز فرخنده میلاد با سعادت بانوی برگزیده دو عالم، دخت پیامبر خاتم، حضرت فاطمه زهرا (س)، جامعه مداحان کشور با رهبر معظم انقلاب دیدار می‌کنند. در این مراسم که بیش از 30 سال است که به‌صورت مستمر و متداوم برگزار می‌شود، علاوه بر اجرای مراسم مولودی‌خوانی و ذکر فضائل و مناقب آن بانوی عفاف و نجابت از سوی مداحان و شاعران آئینی؛ مقام معظم رهبری رهنمودهایی را در حوزه ستایشگری اهل‌بیت(ع) بیان می‌کنند.

آنچه در ادامه می‌خوانید مروری به برخی از توصیه‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به مداحان اهل‌بیت (ع)، در دیدارهای رهبر انقلاب با جامعه مداحان است.

پرهیز از انحراف، خرافه‌گرایی و مشکل‌تراشی در عقاید جوانها

«گاهی ما یک کلمه‌ای میگوییم که یک گرهی در ذهن جوانِ مخاطب ما به‌وجود می‌آید؛ این گِره را چه کسی میخواهد باز کند؟ این گرهی را که ما با بیان ناقص خودمان یا بیان غلط خودمان یا بی‌توجّهی و بی‌مسئولیّتی خودمان در ذهن این جوان به‌وجود می‌آوریم و عقیده‌ی او را دچار مشکل می‌کنیم، این گره چگونه باز خواهد شد؟ اینها مسئولیّت است. اینکه ما مجلس عزاداری و مدح سیّدالشهدا را که عظمت او به‌خاطر شهادت است، عظمت او به‌خاطر فداکاری در راه خدا است، عظمت او به‌خاطر گذشت است؛ گذشت از همه چیز، از همه‌ی خواسته‌ها، از همه‌ی مطلوبها تبدیل کنیم به یک نقطه‌ی سبک، به یک جایی که یک تعدادی جوان لخت بشوند، بپرند هوا، بپرند پایین و ندانند چه می‌گویند، درست است؟ این شکر این نعمت است که خدا به شما داده؟ این صدای خوش نعمت است؛ این توانایی اداره‌ی مجلس نعمت است؛ اینها چیزهایی است که خدا به همه نداده است، به شما داده؛ باید این نعمتها را شکر بگزارید. بنابراین من جامعه‌ی مدّاح را از ته دل دوست میدارم؛ برایتان دعا میکنم؛ خداوند ان‌شاءالله به شماها توفیق بدهد، به شماها کمک کند؛ امّا این را هم عرض میکنم که انتظارات از جامعه‌ی مدّاح، امروز در جامعه‌ی ایرانی و در کلّ نگاه منطقه‌ای، انتظار بالایی است.» (20 فروردین‌ماه 94)

شعری بخوانید که آموزنده باشد

«شعری که می‌خوانید، شعر معرفت باشد، شعر آموزنده باشد؛ چه درباره‌ی مسائل روز مثل بعضی از شعرهائی که امروز بعضی از آقایان خواندند، که ناظر به حوادث روز جامعه بود؛ این خیلی با ارزش است، آگاهی‌بخش است چه حتّی آن چیزی که این هم در آن نباشد؛ امّا فرض بفرمائید فاطمه‌ی زهرا (سلام اللَّه علیها) را که می‌خواهید معرفی کنید، آنچنان معرفی کنید که یک انسان مسلمان، یک زن مسلمان، یک جوان مسلمان از آن زندگی درس بگیرد.» (13 خردادماه 89)

در مرثیه‌خوانی بایستی به صدق واقعه پایبند بود

«در مرثیه‌خوانی بایستی به صدق واقعه پایبند بود. درست است که شما می‌خواهید مستمع خودتان را بگریانید، امّا این گریاندن را به وسیله‌ی هنرنمائی در کیفیت بیان واقعه تأمین کنید، نه در ذکر واقعه‌ای که اصل ندارد. ما در گذشته‌ها سراغ داشتیم، ان‌شاءاللَّه حالا آنجور نیست که بعضیها فی‌المجلس یک چیزی را جعل می‌کردند؛ نکته‌ای همان جا به ذهنش می‌آمد، می‌دید خوب است، موقعیت خوب است، همان جا می‌گفت و از مردم اشک می‌گرفت! این درست نیست. اشک گرفتن از مردم که هدف نیست؛ هدف، آمیختن این دلِ اشک‌آلود که اشک را به چشم می‌رساند و چشم را اشکبار می‌کند به معارف زلال است؛ البته با هنرنمائی.» ( 13 خردادماه 89)

لزوم استفاده از آهنگ‌ها و سبک‌های مناسب در مداحی

بعضی از آهنگهائی هم که انسان گوشه و کنار می‌شنود یا به گوش انسان می‌رسد، آهنگهای مناسبی نیست؛ حالا گیرم که چهار نفر را هم جذب کند. نه، آهنگ باید سنگین، متین و متناسب با محتوائی باشد که شما دارید عرضه می‌کنید؛ خدای نکرده به سمت آهنگهای حرام و آهنگهائی که گناه است، سوق پیدا نکند. این هم خیلی نکته‌ اساسی و مهمی است. هر شعری، هر تصنیفی، هر ترانه و آهنگی که خوانده شد، قابل تقلید نیست. چیزهائی هست که خودش فی‌نفسه حرام است؛ اگر چنانچه وارد عرصه‌ مداحی و بیان حقیقت و بیان خدا و پیغمبر(ص) شد، آن وقت حرمتش دو برابر خواهد شد. بنابراین آهنگ هنرمندانه و خوب و متناسب و شعر خوب و صدای خوش و شاید از همه بالاتر دل پاک و مطهر و با اخلاص مداح محترم، لازم و مهم است.» ( 13 خردادماه 89)

مداحان جوان شیوه‌های پیشکسوت‌ها را کنار نگذارند/ من با نوآوری موافقم

«به جوانها توصیه می‌کنم شیوه‌های پیشکسوتها را بکلی کنار نگذارند؛ دست نکشند. من با نوآوری موافقم؛ نوآوری هیچ اشکالی ندارد؛ اما اگر بخواهید در این نوآوری کمال پیدا کنید، بایستی این نوآوری در امتداد شیوه‌ گذشتگان باشد.

«العلی محظورة الّا علی من بنی فوق بناء السّلفی». یک طبقه ساخته‌اند، شما روی آن طبقه یک طبقه بسازید؛ دیگری بیاید روی آن طبقه‌ شما یک طبقه بسازد؛ آن وقت بناء میشود مرتفع. و الّا یکی ساخت، شما بیائی خراب کنی، یک طبقه بسازی؛ یکی دیگر بیاید آن را که شما ساختی، خراب کند، باز یک طبقه بسازد، همیشه همان یک طبقه خواهید ماند. محسّنات اساتید، پیشکسوتها و کسانی را که در این کار از شما یک پیراهن بیشتر پاره کرده‌اند، یاد بگیرید و چیزی بر آن اضافه کنید. شیوه‌های جدید، این‌جوری درست بشود، خوب است.» (14 تیرماه 86)

شعر را بایستی آدم شعرشناس تصدیق کند

«لفظ شعر، لفظِ خوب باشد؛ همه شعر خوب را نمی‌شناسند. هر شعری که یک آدم ناوارد تصوّر کرد این خوب است، دلیل بر این نیست که آن خوب است. شعر را بایستی آدم شعرشناس تصدیق کند که خوب است. فایده‌ی شعر خوب چیست؟ فایده‌اش این است که بدون اینکه من و شما ملتفت شویم، تأثیرگذاری‌اش در مخاطب بیشتر است؛ هنر، این است دیگر. یک هنر عالی، ولو مخاطب آن هنر تشخیص ندهد که این عالی است، اما تأثیر او در نفس آن مخاطب، تأثیر عمیق‌تری خواهد بود از یک هنر سطحىِ مبتذل بازاری؛ فایده‌اش این است. لفظ، باید لفظ قوی، خوب، زیبا؛ مضامین، مضامین جذاب، جالب، تازه، غیرتکراری و مطلب که عمده این است، آموزنده باشد.» (14 تیرماه 86)

ببینید جامعه به چه چیزی احتیاج دارد؟

«به جامعه نگاه کنید، ببینید جامعه به چه چیزی احتیاج دارد؟ اینها چیزهائی نیست که امروز برای امثال شما جوانها که الحمدلله باسوادید، بافهمید، بابصیرتید، مخفی باشد. امروز مردم ما بحمدالله سطح فکرشان بالاست، ملت ما بلوغ فکری دارد؛ شما جامعه‌ مداح هم همین جور. شما می‌دانید مردم به چه چیزی احتیاج دارند. امروز مردم به دین، به اخلاق، به ایمان راسخ، به بصیرت، به شناخت دنیا، به شناخت آخرت احتیاج دارند؛ همه‌مان احتیاج داریم. اینکه می‌گوئید فاطمه‌ زهرا (سلام‌ الله علیها) در محشر وارد می‌شود، فضای محشر تحت تأثیر عظمت دختر پیغمبر(ص) قرار می‌گیرد، باید محشر را بشناسیم، قیامت را بشناسیم، هیبت جلال الهی را در محشر بدانیم؛ اینها معرفت می‌خواهد، اینها آگاهی می‌خواهد؛ قرآن هم پر است از بیاناتی که این معانی را به ما نشان می‌دهد، روایات هم همین جور. اینها را با زبان شعر، با همان هنری که در شما هست، بیان کنید.» (23 اردیبهشت‌ماه 91)

نیازهای ضروری مردم و تحولات مهم روز در شعر و مداحی

«نادیده گرفتن نیازهای ضروری مردم و تحولات مهم روز در شعر و مداحی یکی از مصادیق ضایع کردن فرصت ها است. در دوران دفاع مقدس، شاعران و مداحان با دقت و توجه به نیاز روز کشور، آن حماسه و جهاد پرشور عملی را بخوبی پشتیبانی کردند و با ارائه آثار کم نظیر و عمیق به وظیفه خود عمل کردند.»

نباید آهنگ‌های بد بخوانید

«بعضی از آهنگها، آهنگهای بدی است، آهنگ‌های غلطی است، آهنگ‌های لهوی است؛ این را نباید به وادی حرفه‌ی مداحی و خواندن مداحی کشاند. عیبی ندارد که شکل‌های جدیدی را در خواندن و قرائت اشعار و آهنگ‌سازی‌های گوناگون ابتکار کنید؛ اما از این تشابه و تداخل بپرهیزید. البته آهنگ‌های لهوىِ مضلّ عن سبیل اللَّه را می‌گویم، نه حالا هر آهنگی که یک وقتی در یک مضمون دیگری خوانده شده، آن را بخواهیم منع کنیم؛ نه، آهنگ‌هایی که لهوی است و مضلّ عن سبیل الله است؛ اینها را نیاورید.» (3 خردادماه 90)

موافق تعرض و بدگویی در منبرهای مداحی نیستم

«من با این که در منبرهای مداحی، هی تعرض به این، بدگوئی به آن بشود، موافق نیستم و اینها را دوست نمی‌دارم؛ اما بصیرت‌بخشی خوب است، آگاهی پیدا کنند. امروز ملت ما بر اثر بصیرت است که توانسته است بایستد. ملت ما می‌داند علیه او چه توطئه‌هائی هست، چه کسانی توطئه می‌کنند، هدف از این توطئه‌ها چیست، از چه چیز ملت ایران ناراحتند؛ اینها را مردم ما می‌دانند. ملت ایران می‌دانند که روحیه‌ ایمان، اسلام، آزادی‌خواهی، استقلال‌طلبی، ایستادگی در راه درست، دشمن را عصبانی کرده. مردم ما دشمن را هم می‌شناسند. شیوه‌های او را هم به تدریج همه‌مان یاد گرفتیم، فهمیدیم شیوه‌های دشمن چیست. این بصیرت خیلی چیز با ارزشی است. اگر این بصیرت نبود، ملت ما نمی‌ایستادند. تبلیغاتی هم که دشمنان می‌کنند؛ چه آنهائی که خودشان مستقیماً تبلیغ می‌کنند، چه آنهائی که به زبان بلندگوها و بوق‌های اجاره‌ایشان می‌دمند و از زبان آنها پخش می‌کنند، همه‌اش در جهت این است که این بصیرت را از مردم بگیرند؛ امر را بر مردم مشتبه کنند؛ آنها را از ایمانشان، از اسلامشان، از استقامتشان، از ایستادگیشان در این راه، از معرفت درستشان نسبت به حوادث زندگی دور کنند. خب، یک برنامه‌ی مجلسىِ مداحی می‌تواند یک بخشی را به این اختصاص دهد. شعرش را پیدا کنید، جملاتش را انتخاب کنید.» (3خردادماه 1390)

هیئتِ امام حسینِ سکولار ما نداریم!

«هیئتها نمی‌توانند سکولار باشند؛ هیئتِ امام حسینِ سکولار ما نداریم! هرکس علاقه‌‌مند به امام حسین(ع) است، یعنی علاقه‌‌مند به اسلام سیاسی است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ معنای اعتقاد به امام حسین(ع) این است. اینکه آدم در یک مجلس روضه یا هیئت عزاداری مراقب باشد که مبادا وارد مباحث اسلام سیاسی بشود، این غلط است. البتّه معنای این حرف این نیست که هر حادثه‌‌ی سیاسی در کشور اتّفاق می‌افتد، ما باید حتماً در مجلس روضه آن را با یک گرایش خاصّی حالا یا این طرف، یا آن طرف بیان کنیم و احیاناً با یک چیزهایی هم همراه باشد؛ نه، امّا فکر انقلاب، فکر اسلام، خطّ مبارکی که امام (رضوان الله علیه) در این مملکت ترسیم کردند و باقی گذاشتند، اینها بایستی در مجموعه‌‌ها و مانند اینها حضور داشته باشد.» (20 آبان‌ماه 1392)