هر کس بگوید در فیلم‌هایم شوخی جنسی وجود دارد متحجر است/ افراد فاسقی به خاتمی خبر می‌رسانند/ کسانی که از سفارت‌خانه‌ها پول می‌گیرند خائن هستند

سرویس فرهنگی فردا؛ محمد نگینی: محمدحسین فرحبخش از معدود فیلمسازان مستقل ایران است که در ژانرهای مختلف فیلم ساخته؛ از اکشن تا طنز و درام و ملودرام. فیلم‌های جنجالی‌ او در این سال‌ها همواره مورد توجه و حاشیه‌ساز بوده است. از فیلم زندگی خصوصی و مستانه تا فیلم «پاتو کفش من نکن» که هنوز روی پرده سینماست. جهت‌دهی و موضوعاتی که فرحبخش به آنها پرداخته است باعث شده تا عده‌ای او را فیلم‌فارسی‌ساز سینمای ایران بخوانند. در ادامه متن گفتگوی جنجالی و بی پرده با محمدحسین فرحبخش در موضوع شوخی‌های جنسی در آثار سینمایی‌اش و حواشی که در این سالها به وجود آورده را خواهید خواند. فرح‌بخش در این فیلم حالت تهاجمی همیشگی خود را حفظ داشته و از آنجایی که همواره منتقدین آثارش او را متحجر می‌نامند در این گفتگو هم از همین شیوه مجادله استفاده کرده و حتی علما را هم از انتقادات خود بی‌بهره نگذاشته است!

فردا: نظرتان در خصوص "سینمای سفارتی"، که اخیرا برخی فیلمسازان برای ساخت فیلم از سفارت‌خانه‌ها بودجه دریافت می کنند و برای دریافت جوایز به جشنواره‌های مسئله‌دار، ارسال می‌کنند چیست؟

کسانی که از بیگانگان فیلم می‌گیرند، خائن هستند. عمده فیلم‌هایی که در جشنوره‌های خارجی جایزه می‌گیرند، اعتقادات و ملیت ما را زیر سوال برده و برای همین است که جایزه به آنها تعلق می‌گیرد. البته منظورم همه فیلم‌ها نیست. بلکه اغلب‌شان اینگونه هستند.

«دایره» حیثیت ایرانی ها را در دنیا به باد داد

فردا: اسم این فیلم ها را بگویید.

نمی‌خواهم اسم همه آنها را ببرم، اما فیلم «دایره» حیثیت ملی ایرانی‌ها را در دنیا به باد داد. هیچ ارتباطی هم به نظام جمهوری اسلامی نداشت. خود ایرانی ها را نشانه گرفته بود. بعضی از آشنایان که شاید خیلی اعتقادات مذهبی نداشته باشند برای من تعریف می‌کردند که بعد از اکران فیلم از در پشتی سینما بیرون رفتیم تا کسی نفهمد ما ایرانی هستیم. چون خجالت می‌کشیدیم!

البته باید عرض کنم این مسئله که از بیگانگان برای فیلم پول گرفته شود خیلی کم وجود دارد. و اینکه می‌بینید هیاهو به پا می‌شود بیشتر به خاطر سیاست‌های دایی جان ناپلئونی‌ست که هیاهو راه می‌اندازند و ادعای توطئه می‌کنند.

مردم ما نظرات فرهنگی مسئولین را قبول ندارند

و این مطلب را هم در نظر بگیرید، در اینجا مسئولین ما کاری می‌کنند که فیلم‌ها خنثی می‌شود و همین فیلم‌ها در خارج جوایزی دریافت می‌کنند. مسئولین ما طالب این نیستند که سینما مردمی شود. طالب این هستند که آدمی که بالای او هست رضایت داشته باشد. طالب نظر مردم نیستند. از طرفی مردم ما نظر فرهنگی مسئولین جمهوری اسلامی را قبول ندارند. و البته باید بگویم که به نظر من اکثریت مردم نظر مسئولین فرهنگی را قبول ندارند.

همین مسئله باعث شده که سینما از جنس مردم نباشد. البته به جز معدودی از فیلم ها که نگاه مردم در آن حاکم است و مابقی و غالب فیلم‌ها اینگونه نیست. مابقی فیلم‌ها همه سفارشی و به اصطلاح «حکیم فرموده» هستند.

فردا: ظاهرا معتقدید فیلمی که فروش بیشتری داشته باشد می‌تواند ارزشی‌تر هم باشد؟

بله. مثلا فیلمی مثل نهنگ عنبر؛ چون این فیلم باعث شده عده‌ای از پای ماهواره‌ها و احیانا از گناه (هر چند اندازه چند ساعت) دور شوند و سرگرم باشند. خب این فیلم ارزشی‌ست؛ چون باعث تفریح سالم 2 ساعته مردم شده است. به نظر من اگر کسی بتواند فیلمی بسازد تا مردم بخندند و سرگرم شوند کار بسیار مهم و ارزشمندی انجام داده است.

در مورد انتقادات به برخی از فیلم ها که گفته می شود تداعی گر روابط جنسی هستند نیز باید بگویم حضرت امام در صحیفه نور، در بخشی که مربوط به استفتاء در خصوص فیلم پاییز صحرا است جواب شما را داده است. سریالی به نام پاییز صحرا در سال 65 پخش می شد که زن های سریال آرایش شیک و غلیظ داشتند. علما و متدینین اعتراض کردند به این سریال و به دنبال آن عوامل فیلم از حضرت امام استفتاء می کنند و بعد امام فرمودند که هیچ اشکال شرعی ندارد. و آخر هم فرمودند کسانی که فکر می کنند این صحنه ها تحریک پذیر هست، نبینند و اگر ببینید و تحریک شوند مرض از خودشان هست.

فردا: بیاییم در مورد فیلم خودتان صحبت کنیم. چرا باید یک رابطه ضربدری میان شخصیت های داستان رخ بدهد. زن یوسف تیموری در ماشین رضا ناجی باشد و زن ناجی در ماشین تیموری. و خب این یک نوع جذابیت اروتیک و جنسی خلق کردن در فیلم است.

ببینید در آخر فیلم به این می‌رسیم که هر کس باید به سراغ معشوق خودش برود. فیلم ما این پیام مثبت را دارد نسبت به دختران جوان که وقتی سوار یک ماشین بنز می‌شوند؛ خودشان را گم نکنند. یا خانمی که همسرت میانسال است، اینطور نباشد که وقتی کنار یک آدم جوان‌تر می‌نشینی حواست پرت شود. و همانطور که می‌بینید در آخر فیلم پاتو کفش من نکن هر کسی سر زندگی خودش است.

اصلا اگر کسی در این موقعیت ها قرار بگیرد و گناه نکند کار بزرگی انجام داده؛ من خطاب به علمای قم می‌گویم، شما که یک عمر در حوزه علمیه درس خوانده‌اید و صاحب فتوا هستید، اگر بروید در لاس وگاس در ایام شهادت اهل بیت پیراهن مشکی به تن می‌کنید؟ دعا می‌خوانید و عبادت می‌کنید؟

علما در لاس وگاس شامپاین می‌خورند؟

فردا: ببخشید مگر علما در لاس وگاس شامپاین می‌خورند؟ خب آنجا هم منبر دارند و مراسمات مذهبی برگزار می‌شود.

بله درست است. ولی من عالم نیستم و هیچ محدودیتی هم ندارم. اما خودم که نمی‌توانم سر خودم را کلاه بگذارم. اگر من در همه حالات درست رفتار کنم و از راه به در نشوم کار بزرگی کرده‌ام. وگرنه اینکه دائم در محیط مذهبی باشم و خلاف نکنم که کار بزرگی نیست. در نهایت این تربیت است که باعث می‌شود رفتار ما در ایران و لاس وگاس تغییر نکند.

البته باید تاکید کنم که ما هر چیزی داریم از علمای شیعه داریم. اگر علما نبودند چیزی از فرهنگ اهل بیت در دستان ما نبود. خب ما نیاییم با تحجر و برداشت‌های شخصی بحث‌ها را قاطی کنیم و بگوییم در فیلم شوخی‌های جنسی وجود دارد.

فردا: وقتی در فیلم نشان می‌دهد که در زندگی خصوصی افراد به رختخواب می‌روند خب بازیگران مشغول خواندن دعای کمیل هستند، یا تداعی‌گر رابطه جنسی‌ست؟

ببینید این به نگاه‌های بسته و مریض بستگی دارد. نگاه‌ها نگاه فاسدی شده. مردم این نوع نگاه‌ها را عقب‌افتاده می‌دانند. اصلا همین نگاه‌هاست که متاسفانه بر روی مملکت ما اثر گذاشته و نمی‌گذارد پیشرفت کنیم.

فردا: چرا در فیلم «پاتو کفش من نکن» همه بازیگران مرد چشم‌چران هستند. وقتی دختر می‌بینند چشم‌شان چهارتا می‌شود؟

این طنز است. مشکل در نگاه شماست.

فردا: خب چاپلین هم طنز ساخته ولی هیچ کدام از این شوخی‌های جنسی را ندارد.

خب در فیلم های ما هم اصلا شوخی جنسی وجود ندارد!

فردا: در جایی گفتید که علما فیلم‌های‌تان را تایید کردند و هیچ مشکلی از نظر شرعی ندارد. در حالی که یکی از مجتهدین رسما به فیلم شما معترض شد.

کدام مجتهد؟

فردا: آیت الله خاتمی، در نماز جمعه.

ایشان وقتی فیلم را ندیده‌اند چطور در مورد فیلم نظر داده‌اند؟ ایشان اصلا صلاحیت نظر دادن ندارند! افراد فاسقی خبر به آقای خاتمی می رسانند

فردا: فیلمنامه را ایشان مطالعه کرده بودند و طبق فیلمنامه درخصوص محتوای آن نظر دادند.

خب فیلمنامه را از کجا پیدا کردند؟ اصلا همین کار غیر شرعی‌ست. افراد غیرموثق و فاسقی به ایشان گزارش می‌دهند. من هم با چندین مجتهد فیلم‌هایم را به اتفاق هم دیده‌ایم و گفتند که هیچ مشکل شرعی‌ای ندارد. اصلا آقای خاتمی صلاحیت ندارند فیلمنامه را بخوانند و نظر بدهند. چون تخصصی ندارند. هیچ مجتهدی نمی‌تواند روی فیلمنامه نظر شرعی بدهد.

فردا: شاید صلاحیت ساخت فیلم از روی فیلمنامه را نداشته باشند، ولی محتوای فیلمنامه با مطالعه آن کاملا مشخص است و نیاز به تخصص خاصی نیست.

ببینید صحبت‌های من را سانسور نکنید. اگر این کار را آقای خاتمی انجام داده کار غیر شرعی انجام داده‌اند. اصلا از کجا به فیلمنامه من دسترسی داشته‌اند؟ خب فیلمنامه را اصلا نخوانده! افراد فاسقی فیلم را رفته‌اند دیده‌اند و برایش تعریف کرده‌اند. اگر آقای خاتمی می‌آمدند فیلم را می‌دیدند با هم مناظره می‌کردیم. ایشان ادعا می‌کنند برای هر خطبه نماز جمعه 40 ساعت مطالعه دارند و بر کلام احاطه دارند. چطور برای فیلم‌های من بدون دیدن آن، لفظ مستهجن را به کار می‌برند؟ آقای خاتمی بیاید بگوید این فیلم به این دلیل مشکل دارد، بعد آن مجتهدی را که من می‌گویم فیلم را تایید کرده را می آورم و مقابل یکدیگر می‌گذارم و می گویم نظر شرعی‌تان را بگویید.

به نظرم این کارها سیاسی‌کاری‌ست. باید ایشان فیلم را ببیند و بعد نظر بدهند.

فردا: به هر حال شما معتقدید که تنها نهادی که در آن مسائل شرعی کاملا رعایت می شود سینماست در حالی که اینگونه نیست و علما و مراجع بارها معترض وضع سینما و تلوزیون بوده اند.

من از شما یک سوالی دارم. کجای مملکت ما اسلامی‌ست که سینمای ما اسلامی باشد؟ البته من با فیلم‌هایی که در آن بازیگران موهای خود را بیرون می‌گذارند مخالفم و درست نمی‌دانم. ولی در کشور ما، سینما تنها جایی‌ست که در پیاده کردن مسائل شرعی پیش رو بوده است.

فردا: به خاطر فضای اروتیک فیلم‌های‌تان همیشه از بازیگران زن سینما که به نوعی جذابیت دارند استفاده ابزاری کرده‌اید. استفاده ابزاری از بهنوش بختیاری، سحر قریشی، لعیا زنگنه، و نیوشا ضیغمی که همه به فضای فیلم‌های شما می‌خورد و قطعا شما حاضر نیستید از بازیگری که توانمندتر هست ولی این جذابیت‌های بصری را ندارد استفاده کنید.

این مسئله را که شما نباید تشخیص بدهید. من به عنوان سازنده باید تشخیص بدهم. این نگاه متحجرانه‌ست. شما کلا با زیبایی مشکل دارید. نگاه شما به زن به عنوان کالاست.

فردا: دقیقا من معتقدم که نگاه شما این است که در فیلم‌های‌تان فقط از این دسته از بازیگران استفاده می کنید. چون فیلم‌های‌تان پر از شوخی‌های و فضای جنسی ست.

این نگاه‌ها عقب افتاده و متحجرانه است. شما با زیبایی مسئله دارید. اصلا نگاه اسلام اینطور نیست. اینها را در کله مردم وارد نکنید.

فیلم پاتو کفش من نکن را برای سرگرمی ساخته‌ام

فردا: این نگاه شما اسلامی‌ست که ازدواج در سن پایین را در فیلم‌های‌تان بی‌معنا می‌دانید و بهنوش بختیاری می‌گوید در 15 سالگی ازدواج کردم ولی اصلا در آن سن و سال آدم از عشق چیزی نمی‌فهمد؟ این هم ضد اسلامی‌ و هم ضد انسانی‌ست. چرا فکر می کنید دختران 15 ساله که در جامعه‌مان هستند چیزی از عشق نمی‌فهمند؟

اصلا من برای نقد فیلم نیامدم. من فیلم پاتوکفش من نکن را برای سرگرمی ساخته‌ام. اصلا دلیلی ندارد جهان‌بینی و دین من در این فیلم باشد. البته فقط در زندگی خصوصی نگاه و جهان‌بینی من وجود دارد. پس با مسائل فقهی و احادیثی قاطی نکنیم و البته معتقدم خلاف شرع هم در آن وجود ندارد.

فردا: خب بفرمایید جهان‌بینی‌تان در فیلم زندگی خصوصی چه بود و چه می‌خواستید بگویید.

من عرض می کنم ولی عرایض بنده را حذف نکنید. معتقدم اگر کسی بگوید در زندگی خصوصی شوخی جنسی وجود دارد قطعا مرض دارد. شک نکنید. بیاید تا ثابت کنم مرض جنسی و روحی و جسمی دارد. اصلا اروتیک نیست.

ورود بدون مطالعه و زیر بنا به مسائل دینی افراط و تفریط می آورد؛ مثل اکبر گنجی.

فردا: پس من این را برداشت کردم که صحنه میز آرایش در کلوزآپ فلان بازیگر، و یا صحنه‌ای که بازیگران به رختخواب می‌روند و برق‌ها خاموش می‌شوند، برای مخاطب تداعی‌گر قرائت دعای کمیل است یا رابطه جنسی؟

نه دعای ندبه می‌خوانند! نگاه شما با سوءظن است. اصلا باشد چه اشکالی دارد؟ فیلم زندگی خصوصی در واقع یک آدمی را نشان می‌دهد که متاهل هست و دچار هوای نفسانی می‌شود و بعد آن اتفاقات می‌افتد. بعد کسی که بدون مطالعه و زیر بنا وارد مسائل دینی قرار بگیرد موجب افراط و تفریط می‌شود. لذا می‌بینید که یک زمانی پونز در سر دیگران فرو می‌برد، یک زمانی هم می‌بینید در ماهواره می‌نشیند و می‌گوید که امام زمان اصلا وجود ندارد و منکر امام زمان می‌شود. حرف اصلی ما همین مسائل است. نه شوخی‌های جنسی.

فردا: البته اینگونه نیست. چون مهدورالدم کسی است که ضروریت دین را منکر شود. مسئله ولادت حضرت مهدی (عج) چون اختلافی‌ست بین علمای تشیع و اهل سنت لذا باعث ارتداد نمی‌شود.

به هر حال من نظرم این است که مهدورالدم هست. برای ترویج حجاب نباید مثل اکبر گنجی ها پونز در سر زن مردم کرد. چرا که نتیجه عکس می‌دهد. حجاب مثل این می‌ماند که یک نفر بیاید بگوید بیا این پنجاه میلیون تومان را بگیر و اینقدر برای انسان مفید است. ولی نباید با پونز در سر کسی کار فرهنگی کرد.

تمام اعضای خانواده ام چادری هستند

ببینید مثالی عرض کنم. مگر برای حجاب چهل سال مبارزه نکردیم؟ البته این را عرض کنم که تمام خانواده من محجبه هستند و چادری هستند. و خدا هم می‌گوید من بی‌حجاب‌ها را دوست ندارم. ولی خب می‌بینید که کار فرهنگی مناسبی برای حجاب نشده است.

فردا: اگر شما معتقد به مسئله حجاب هستید خب چرا رابطه ضربدری در فیلم‌تان آورده‌اید؟

اینها مغلطه‌ست. اصلا چنین چیزی صحت ندارد.

فردا: 90 درصد فیلم پاتو کفش من نکن بر اساس شوخی های جنسی ست.

این حرفها از صدا و سیما گرفته شده و درست نیست. در فیلم های من شوخی جنسی وجود ندارد

فردا: پس معتقدید شوخی جنسی در فیلم های تان نیست؟

نخیر اینگونه نیست. شما باید زبان سینما را بدانید. این نگاه عقب افتاده است. ذهن آلوده تان را درست کنید.

فردا: هر کسی به فیلم‌های شما انتقاد کند می‌گوئید متحجر هستید و یا زبان سینما بلد نیستید؟

اگر ذهن شما ذهن فاسدی باشد به این سمت می رود. دعا می کنم خدا ذهن تان را از آلودگی پاک کند. ذهن را از آلودگی پاک کنید.

اگر مردم به فیلم من بخندند بهشت را برای خودم تضمین می کنم. این جمله از امام صادق(ع) است.

فردا: امام صادق(ع) فرمودند با شوخی جنسی هم کسی را بخندانی بهشت واجب می شود؟

این تفسیر شماست. من فیلم‌هایم شوخی جنسی ندارد. امام صادق(ع) می‌فرماید ذهن‌تان را پاک کنید.