۲۰ نکته خواندنی درباره خرم آباد شهری با تمدن کهن

سرویس سبک زندگی فردا: خرم آباد از شهر‌های کهن ایران است که از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیاری بهره می‌برد. با ما به نقل از کجارو با حقایق و نکات جالبی از این شهر همراه باشید. خرم آباد شهری است میان کوه‌های قد برافراشته که خواستگاه تمدنی کهن است. این شهر به واسطه‌ی قدمت و پیشینه‌اش از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی فراوانی برخوردار است. از طرفی موقعیت اقلیمی شهر پدیده‌های طبیعی کم‌نظیری را برای آن به ارمغان آورده است.

با این مقدمه به سراغ حقایق و نکاتی درباره خرم آباد می‌رویم.

۱. خرم آباد، بزرگ‌ترین شهر لرنشین و همچنین مرکز استان لرستان است.

۲. مکان فعلی خرم آباد از نخستین سکونتگاه‌های مردم منطقه محسوب می‌شود. بر اساس آثار و مستندات پیدا شده، قدمت سکونت بشر در دره‌ی خرم آباد به ۴۰ هزار سال پیش باز می‌گردد.

۳. در تاریخ از اولین شهری که در محل کنونی خرم آباد صحبت می‌شود، شهر «خایدالو» است. پس از این شهر که متعلق به دوره‌ی «ایلامیان» بوده است، شهر «شاپورخواست» به دستور «شاپور اول ساسانی» بر خرابه‌های آن ساخته می‌شود.

۴. خرم آباد یک شهر کوهستانی است که در میان یک دره توسط کوه‌ها محاط شده و تنها نقطه‌ی جنوبی شهر منتهی به یک دشت پهناور است. این شهر از شمال به «مخمل کوه»، از غرب به «سفید کوه» و از شرق به «کوه مدبه» محدود می‌شود. همچنین با ورود و پیوستن یک رودخانه‌ی شرقی و یک رودخانه‌ی شمالی به یکدیگر، رود «خرم رود» در مرکز شهر جاری می‌شود.

موقعیت خرم آباد

۵. اهالی خرم آباد امروزی را می‌توان به «مردم فیلی» نسبت داد. منظور از مردم فیلی ساکنین منطقه «والیان فیلی» است. این منطقه در زمان‌های نه چندان دور، از قرن ۱۰ خورشیدی، در غرب ایران و شرق عراق شامل گروه‌هایی از لر‌ها و کرد‌ها بوده است.

۶. با توجه به موقعیت جغرافیایی این منطقه، خرم آباد از آب و هوای معتدل و تقریبا مرطوبی برخوردار است. میانگین دما در روز‌های سرد سال یک درجه و میانگین دما در روز‌های گرم سال ۳۵ درجه اندازه‌گیری شده است.

۷. شهرداری خرم آباد در سال ۱۳۰۲ تاسیس شد. از طرفی با جدایی استان لرستان از استان خوزستان در سال ۱۳۴۰، خرم آباد به عنوان مرکز استان تعیین شد.

۸. امروزه خرم آباد جمعیتی نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر را در خود جای داده است.

۹. مردم خرم آباد با گویش «لری خرم آبادی» صحبت می‌کنند. هر چند که دیگر ساکنین منطقه با گویش‌های «لکی»، «بروجردی» و «لری بختیاری» نیز تکلم می‌کنند.

۱۰. در سال ۸۰۰ قمری، موجی از ورود یهودیان به شهر خرم آباد صورت گرفت. به همین دلیل ساکنین یهودی منطقه افزایش یافت. با این وجود در دوران معاصر جمعیت یهودیان منطقه کاهش پیدا کرد.

۱۱. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خرم آباد، بهره‌مندی از منابع آب‌های زیرزمینی و چشمه‌های درون‌شهری است، گویی شهر بر روی آب بنا شده است.

۱۲. یکی از جاذبه‌های شهر «دریاچه کیو» است. این دریاچه که در شمال غرب شهر قرار دارد، با مساحت ۷ هکتاری و همچنین اماکن گردشگری اطراف خود به یکی مکان‌های پرطرفدار شهر تبدیل شده است. لازم به اشاره است که «کیاو» در لری خرم آبادی به معنی «کبود رنگ و آبی» است که به ظاهر دریاچه نسبت داده شده است.

۱۳. بنای «میرملاس» در سال ۱۳۱۴ به عنوان محل شهرداری خرم آباد ساخته شد. این ساختمان در شمال شهر و در دامنه‌ای با شیب زیاد ساخته شد. دلیل نام آن نیز به غاری در نزدیکی خرم‌آباد با همین نام بود. پس از جابه‌جایی شهرداری خرم‌آباد به مکانی دیگر، ساختمان میرملاس به وزارت فرهنگ و هنر تحویل داده شد و پس از مرمت، نگارخانه‌ای در آن دایر شد. این ساختمان در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

۱۴. قلعه‌ی «فلک الافلاک» یا «دژ شاپورخواست» بنایی تاریخی در مرکز خرم آباد است. این بنای عظیم که با نام «قلعه دوازده برجی» هم شناخته می‌شود، بر فراز تپه‌ای مشرف به منطقه و در نزدیکی رودخانه قرار دارد. قدمت این قلعه‌ی زیبا که در آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است، به دوران ساسانیان برمی‌گردد.

۱۵. از دیگر آثار ارزشمند باستانی خرم آباد می‌توان به «مناره آجری» شهر اشاره کرد. این مناره نیز با عمری حدود ۹۰۰ سال در آثار ملی کشور ثبت شده است. در گذشته از این برج برای دیدبانی و هدایت کاروان‌ها استفاده می‌شده است. ناگفته نماند که ارتفاع این مناره در طول سالیان سال توسط عوامل طبیعی کاهش یافت. امروزه این برج از ۹۹ پله در ۳۰ متر ارتفاع خود بهره می‌برد.

۱۶. همان‌طور که اشاره شد، این منطقه جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آن‌ها را به سه دوره‌ی پیش از تاریخ، دوره‌ی ایران باستان و دوره‌ی اسلامی تقسیم کرد. یافته‌های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی ها، کنده کاری‌های غارها، سفالینه‌ها و اشیای مفرغی است. همچنین از دیگر آثار ارزشمند می‌توان از «گرداب سنگی»، «پل شاپوری» و خانه‌های تاریخی نام برد.

۱۷. از صنایع دستی خرم آباد می‌توان به صنایع چوبی، گلیم‌بافی و جاجیم‌بافی اشاره کرد. همچنین از مهم‌ترین ره‌آورد‌های این منطقه می‌توان از نان محلی ساجی، لبنیات، روغن حیوانی و عسل نام برد.

۱۸. اقتصاد خرم آباد عموما بر پایه‌ی کشاورزی، دام‌داری، باغ‌داری و تا حدودی صنایع دستی و ماشینی استوار است.

۱۹. با توجه به طبیعت زیبای منطقه، در اطراف خرم آباد جاذبه‌های شگفت‌انگیزی وجود دارند. از این میان می‌توان به پارک‌های جنگلی «شوراب» و «مخمل کوه» و همچنین آبشار‌های متعدد اشاره کرد.

۲۰. برای آخرین مورد جالب است بدانید که یکی از پیشرفته‌ترین رصدخانه‌های خاورمیانه در خرم آباد و بر فراز کوه مدبه واقع شده است.