ازغدی: سلحشور اولین سینماگر شیعه ایرانی در جهان است

خبرگزاری فارس: حسن رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در دومین سالگرد درگذشت فرح‌الله سلحشور هنرمند ارزشی و انقلابی کشورمان که در خبرگزاری فارس برگزار شد، با بیان اینکه من دو جلسه به صورت مفصل با مرحوم سلحشور راجع به سینمای اسلامی و انقلابی و همچنین وضعیت سینمای کشور جلسه داشتم، گفت: در آخرین جلسه که دو هفته قبل از وفات ایشان بود، به منزل مرحوم سلحشور رفتیم، دغدغه اصلی سلحشور، نه بیماری و نه چیز دیگری بود، بلکه دغدغه اصلی وی، سینمای انقلاب و فیلم حضرت موسی (ع) بود و می‌گفت: می‌ترسم که نتوانم این فیلم را بسازم. نگاه سکولار بودن سینمای اسلامی متعلق به امام (ره) و انقلاب نیست وی با اشاره به اینکه من در بیش از ۹۵ درصد موارد با نظرات مرحوم سلحشور درباره سینمای انقلابی و اسلامی موافق بودم، افزود: ۵ محور در عالم نظر و محور در سینمای اسلامی مورد بحث است، افرادی که درباره سینمای اسلامی اظهارنظر می‌کنند حتی آن‌هایی که موافق هستند، چند جریان فکری هستند، برخی سینمای دینی را پارادوکسیکال می‌دانند که در این دیدگاه سینما و دین تعریفی مخدوش دارد. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: امام خمینی (ره) اوایل انقلاب فرمودند: «ما با سینما مخالف نیستیم بلکه با فحشا مخالف هستیم». جریانی می‌گوید سینمای اسلامی ذاتاً سکولار است و قابل تفکیک از فحشا نیست، لااقل این نگاه متعلق به امام (ره) و انقلاب نیست. سلحشور نظراً درگیر این جریان نبود عملا درگیر آن شده بود. وی با بیان اینکه بستر سینمایی که قبل از انقلاب بود با همان الگو و چهره‌ها را می‌توان اسلامی کرد، یکی دیگر از جریان‌ها به شمار می‌رود که مرحوم سلحشور درگیر آن نیز شده بود، خاطرنشان کرد: آنچه زنده‌یاد سلحشور نظراً و شدیداً درگیر بود، این است که می‌گوید کسانی که امیدوار بودند به بستر سینمای قبل انقلاب که ادامکه یافت و بعد از دهه ۶۰ در حوره و هنر و اندیشه اسلامی ایجاد شد بعد از چند سال از داخل و خارج حکومت متلاشی شد و تنها راه نجات و ایجاد سینمای انقلابی آن بود که ادامه می‌یافت و، چون ادامه پیدا کرد از محتوا کم آوردند و فضای سنگین سینما و هنر و نهاد‌های حکومتی و فشار آکادمیک و دانشگاهی خیلی مقاومت سخت بود و مقاومت در هم شکست و بخشی از نیرویی که در دهه ۶۰ فتح شد و خاکریز‌ها را فتح کرده بودند در پاتک‌ها مجبور به عقب‌نشینی شدند. تأکید مرحوم سلحشور به وابسته نبودن به ساختار حکومتی رحیم‌پور ازغدی با اشاره به اینکه مرحوم سلحشور تأکید می‌کند امید بستن به ساختار حکومتی همچون وزارت ارشاد و سازمان سینمایی حتی بچه‌مذهبی‌ها را مأیوس می‌کند، گفت: با این فضا و ساختار نمی‌توان نفس کشید و با وجود ۴۰ سال از انقلاب، مجبوریم مثل اپوزیسیون در حاشیه نهادسازی کنیم و تأکید می‌کند چطور امام (ره) در کنار نهاد‌های رسمی قبل انقلاب نهادی انقلابی و مکمل تأسیس کرد، همچون سپاه در کنار نهاد‌های نظامی رسمی؛ ما هم باید اینگونه عمل کنیم. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه این جریان متأسفانه بعد از امام خمینی (ره) و جنگ سرکوب شد، تصریح کرد: در جلساتی با مرحوم سلحشور به او می‌گفتیم که رؤیا و رؤیت‌های انقلابی خود را مکتوب و به قانون و مصوبه تبدیل کند تا ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی از آن‌ها حمایت کنیم که متأسفانه این امر محقق نشد. سلحشور اولین سینماگر شیعه ایرانی در سینمای جهانی دینی است وی در ادامه خطاب به جوانان خاطرنشان کرد: تجربه‌های موفق را ببینید، سلحشور تا زنده بود مورد هجوم بود، در اینجا همیشه به همین شکل است، انگار افراد خوب آدم‌های مرده هستند، چرا که تا افراد زنده هستند مورد توجه قرار نمی‌گیرند. این امر در حالی است که مرحوم سلحشور پرچمدار خط جدید سینمایی در تاریخ اسلام و شیعه بود و او را می‌توان اولین سینماگر شیعه که توانست به تنهایی در سینمای جهانی دینی فعالیت کند، به شمار آورد. رحیم‌پور ازغدی با اشاره به اینکه سلحشور چوب حکومت را خورد، گفت: آن‌هایی که اپوزیسیون نظام هستند پولشان قطع نمی‌شود و به همه جا می‌رسند، باز هم ادای اپوزیسیون درمی‌آورند، اما سلحشور برای سینمای در خدمت دین فداکاری کرد، اما کسی قدر او را ندانست. از اول انقلاب تاکنون به همین شکل بوده است. وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب درباره سلحشور فرمودند که ایشان مایه آبرو و اعتبار سینمای ایران شد، افزود: آثار وی اولین سینمای دینی ایرانی است که جهانی شده است و در بسیاری از کشور‌ها مردم به دیدن فیلم‌های وی به ویژه حضرت یوسف (ع) علاقمند بودند. مرحوم سلحشور از صفر به صد نرسید/ او تا آخر عمر در مسیر و به تعهد خود پایدار ماند عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه از جمله کسانی که شروع به کادرسازی و نیروی انسانی در حوزه سینمای دینی کرد سلحشور بود، خاطرنشان کرد: مرحوم سلحشور از صفر به صد نرسید، او از تئاتر شروع کرد، در تئاتر «حر» که ساواک می‌خواست او را بگیرد، به خوبی درخشید، بعد کم‌کم در عرصه سینما ورود پیدا کرد. سلحشور همه مسیر‌ها را طی کرد و در این مسیر استخوان خورد و پله پله تلاش کرد تا الگویی برای جوانان باشد. رحیم‌پور ازغدی با بیان اینکه مرحوم سلحشور در مسجد برای بچه‌ها قصه‌های قرآنی تعریف می‌کرد، گفت: من اولین‌بار مرحوم سلحشور را در تلویزیون با تئاتر «حصار در حصار» دیدم، جالب است افراد چگونه به یک شکل شروع می‌کنند و پایان متفاوتی دارند. سلحشور و مخملباف با هم شروع کردند، یکی تا آخر عمر در مسیر و به تعهد خود پایدار ماند و نگران اسلام بود و دیگری همواره ضداسلام فعالیت می‌کند. برخی سازمان‌های حکومتی روح انقلابی را سرکوب می‌کنند وی با اشاره به اینکه گاهی سازمان‌های حکومتی که برای پرورش روح انقلابی تأسیس می‌شوند، همان‌ها روح انقلابی را سرنگون می‌کنند، خاطرنشان کرد: سلحشور می‌گفت: زمانی که به حوزه هنری رفتیم، از همانجا انشعاب و یأس شروع شد. وقتی رفتیم مثل کارمند با ما رفتار کردند. در اینجا خروج محترمانه از این تشکیلات بود که البته این مشکلات همچنان نیز گریبانگیر ماست. در هر صورت خوشحالم که مردان آنجلس، یوسف پیامبر و سایر آثار به خوبی درخشید و هم‌اکنون سناریو فیلم موسی (ع) در ۷۶ قسمت نوشته و آماده آغاز است. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به وضعیت فعلی سینما از نگاه مرحوم سلحشور اشاره کرد و گفت: ایشان تعبیر داشت که سینمای موجود در کشور ادامه وارداتی سینمای سکولار و وامدار سینمای منحط قبل انقلاب است، این دیدگاه با دیدگاهی که می‌گوید سینما اسلامی شدنی نیست متفاوت است، منظور مرحوم سلحشور ساختار سینمای ایران است، چرا که پیش‌بینی می‌کند که اول از خرده‌سمپاشی شروع می‌کنند و تا برهنگی پیش می‌روند. این را کسانی انجام می‌دهند که بعد انقلاب آمدند و فکر می‌کنند با این کار به سینمای انقلاب کمک می‌کنند. فردی با نگاه لیبرال به هنر یا عوام است یا عوام فریب رحیم‌پور ازغدی با بیان اینکه بعد از امام (ره) حکومت در فرهنگ لیبرال‌منش شد و از شعار‌های انقلاب و آرمان‌های امام (ره) فاصله گرفت، افزود: برخی گفتند خودشان هم باور نداشتند، طوری که به امام (ره) احترام می‌گذاشتند، اما به فکر و عقیده امام اعتقادی نداشتند. یکی از رئیس‌جمهور‌های کشورمان که روحانی هم بود، با حسن‌نیت گفت که شاید سکولاریسم تغییر بشر باشد. به من گفت: روایتی می‌خوانی به درد انقلاب کردن می‌خورد نه حکومت کردن، بهترین نظام، لیبرال دموکراسی است، اگر در آن زنا و شراب را کم کنیم، هنر کردیم. سپس من گفتم شاید شما لیبرالی، اما گفت: ما امام (ره) را دوست داریم، اما تز امام در باب مسائل حکومتی، استبداد دینی است، البته امام مستبد نبود. بعد من درباره ولایت مطلقه فقیه صحبت کردم که گفت: اینطوری که تو گفتی قبول است که من گفتم این‌ها حرف‌های امام است که موقع خداحافظی گفت که ولایت فقیه مسائل امروز نیست و باید واقع‌بین باشیم. اکنون این تفکرات هم وجود دارد، به طوری که حتی رئیس‌جمهور کنونی نیز می‌گوید علوم انسانی اسلامی یعنی ماشینی که در داشبورش قرآن است و ما فیزیک اصلاح طلب و اصولگرا نداریم؛ این فرد یا عوام است یا عوام فریب است. این‌ها فلسفه علم را نمی‌دانند. بنیاد سکولار در حوزه‌ها است/ مسئولان فرهنگی و هنری مدعی بودند و هستند که هنر نزد طاغوتیان است و بس وی با اشاره به اینکه برخی سینمای دینی را ساختن فیلمی در مسجد، حسینیه و کنار دیگ نذری می‌دانند، خاطرنشان کرد: در تلویزیون فیلم دینی باید در مسجد، حسینیه و اماکن مذهبی باشد و این نوع فیلم‌ها را تلویزیون اسلامی می‌دانند، اما این یک نوع نگاه سکولار است که مذهب در حسینیه و مسجد عقلانی است باید در بیرون متجلی شود. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بنیاد سکولار در حوزه‌ها است، افزود: هنوز ما نج درس خارج فقه سینما یا اخلاق در سینما نداریم، امروز عرض می‌کنم باید حوزه خارج فقه مجازی داشته باشد، ما می‌بینیم که پنتاگون در کنار ساختن موشک، عروسک‌های باربی هم می‌سازد و در دست تمامی بچه‌ها است، اما متأسفانه ما این مسائل را جدی نمی‌گیریم. رحیم‌پور ازغدی با اشاره به اینکه مرحوم سلحشور معتقد بود با جهش امیدوارکننده، چارچوب فیلمسازی انقلاب و اسلامی را در قدم اول برداشتیم، گفت: وی معتقد بود که نهضت ۵۷ تا ۶۵ قدم اول فیلمسازی انقلاب برداشته شد، اما بعد از امام (ره) سیستم علیه ما ایستاد و مشکل بعدی این است که مسئولان فرهنگی و هنری مدعی بودند و هستند که هنر نزد طاغوتیان است و بس. وی با بیان اینکه باید قوی‌ترین فیلم ضددینی را هم همان بچه‌مذهبی‌های دهه ۶۰ ساختند خاطرنشان کرد: انرژی مثبت و منفی از محافل دهه ۶۰ بیرون آمد، برخی نقش ملاصدرا و ابن‌سینا را بازی می‌کنند و در مصاحبه‌ها فکر می‌کنند به چه جایی رسیده‌اند، اما همین افراد قبل انقلاب در فیلم‌های سکسی بازی می‌کردند، اما اکنون خود را استاد فلسفه، حکمت و کلام می‌دانند. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه پس از مدتی قرار شد برای ساختن فیلم از محتوای دینی استفاده شود، گفت: مرحوم سلحشور می‌گوید وقتی خواستیم از محتوای دینی برای فیلمسازی استفاده کنیم، دیدیم که چند کتاب بیشتر در این زمینه وجود ندارد، برای همین به سراغ هنرمندان قدیمی رفتند و به جای استفاده از تجربیات آنها، سینما را دراختیار این افراد قرار دادند. جمهوری اسلامی آدم درجه یک را تنها و مأیوس می‌کند رحیم‌پور ازغدی با بیان اینکه سلحشور در زندگی مایه برکت بود و مرگش هم مایه برکت، تصریح کرد: سلحشور می‌گوید نمی‌توانید با تربیت‌شدگان فرهنگ شاهنشاهی و سربازان سلطنتی و غربی و گرگ‌های باران‌دیده که بچه‌های انقلابی را می‌بلعند به کمک آن‌ها بار خود را به مقصد برسانید. بچه‌های انقلابی به رنگ شما در نیامدند بلکه شما به رنگ آن‌ها در آمدید، شما نسل بعدی آن‌ها را ساخته‌اید. ما در خطریم که اقشار انقلابی می‌خواست نهادینه شود، اما به ما از داخل و خارج هجوم می‌آوردند و با ظاهر مذهبی بر ما سلطه می‌کردند. حکومت لیبرال عمل کرده، فیلمسازان نه دیانت و نه سیاست متوجه می‌شوند، داشته‌های بچه‌های امنقلاب را متزلزل کردند. دنیای غرب و تربیت‌شدگان غربی از آدم درجه سوم قهرمان می‌سازند و جمهوری اسلامی آدم درجه یک را تنها و مأیوس می‌کند، به طوری که وقتی او خطایی کوچک هم کرده باشد، یا او را له می‌کنند و یا فراموش. برخی سینما را بر دین ترجیح دادند عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه هنرمندان دردمندی هم داریم که لیبرال‌مسلک شدند برای اینکه زندگی را بر انقلاب ترجیح دادند، افزود: قرار بود سینما مسیر دین باشد، اما گفتند یا دین، یا سینما، که این افراد سینما را بر دین ترجیح دادند. وی با بیان اینکه در سینما لمس نامحرم عادی شده است، گفت: برخی معتقدند هنرمند متدین و بی‌دین مساوی شده‌اند و هنر و هنرمند دینی و غیردینی وجود ندارد، فاسد و سالم، بی‌حجاب و باحجاب هم یکسان شده‌اند، حتی در سینما لمس نامحرم عادی شده و دوربین را به اتاق خواب و دستشویی می‌خواهند ببرند، مشکل آن‌ها این است که چرا می‌خواهند پایین تنه را سانسور کنند. سلحشور می‌گوید در حالی که تهیه‌کننده و کارگردان مذهبی بودند، پیش‌بینی می‌کنیم روابط جنسی زمان شاه کم‌کم ظاهر و علنی شود. رحیم‌پور ازغدی با اشاره به اینکه در تاریخ دین، انبیا با دشمن به این شکل روبه‌رو نبودند، افزود: خط دین و انبیا اولین بار است که در چنین معرکه‌ای قرار می‌گیرد، عوامل لائیک و لیبرال در عرصه سینما مسلط شده‌اند، گاهی این افراد مسلمان هستند، اما اندیشه سکولار دارند. وی با بیان اینکه فحشای مدرن‌شده با ابزار و تاکتیک‌های جدید بر ما غلبه می‌کند، گفت: خانواده‌ها درگیر سینما شده‌اند، ما فقط با تاکتیک‌های غرب مواجه نیستیم، بلکه مبانی را تعریف کردند که تفکیک آن‌ها سخت شده است. مشکل دیگر، دانشگاه هنر است، غرب توانست فلسفه شکاکیت را به فیلم جذاب تبدیل کند، به طوری که مخاطب واقعیت و غیرواقعی بودن را تشخیص دهد، لذا دانشجویان هنر همه به جز برخی استثنا در لباس خودی توسط بیگانه تربیت می‌شوند و ما جرأت نداریم نظریات و تجربیات آن‌ها را وارد درس آکادمیک کنیم. دانشگاه هنر محل تربیت نیرو برای مخالفان ماست عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه دانشگاه هنر محل تربیت نیرو برای مخالفان ماست، تصریح کرد:‌در این امر نه استاد و نه دانشجو مقصر است، بلکه مقصر اصلی حکومت است، گاهی در شورای انقلاب فرهنگی تصمیمات سکولاری می‌خواستند بگیرند و گاهی آن‌ها که قبل انقلاب برای اهداف انقلاب می‌جنگیدند تغییر رویه داده و برای هدف متفاوت و ضدانقلابی می‌جنگند. وی در ادامه با بیان اینکه آنچه مقدمات سینما شد همچون اتاق تاریک، نورشناسی، فیزیک، عدی معقر و محدب و محصول متفکران اسلامی تصریح کرد: تمامی ابزار اصلی که سینما را ساختند در تاریخ تمدن اسلام شکل گرفته است که یکی از برجسته‌ترین مخترعان آن ابن هیثم است. کسانی که می‌گویند صنعت سینما ذاتاً سکولار است باید بدانند هر هنری از مدرن تا تصویری از ریشه سکولار قابل تفکیک است. مگر ابزاری که نتیجه‌ای جز حرام نداشته باشد. رحیم‌پور ازغدی با اشاره به اینکه ادامه‌دهندگان سینما به دنبال کشف واقعیت نبوده‌اند، خاطرنشان کرد: مرحوم سلحشور معتقد بود صنعت سینما توسط یهود و افراد ضد دین شکل گرفت و این افراد به دنبال داستان غیرواقعی رفتند. سینمایی که الان در آن تخیل است نمی‌تواند دینی باشد که البته من مخالف این نظریه هستم. چرا که راست و دروغ در حوزه اخبار است. کسی اگر خبر دهد دروغ گفته است بلکه اگر انشاء کند براساس منبع تخیل اقدام کرده است و اگر قوه تخیل تحت امر عقل باشد خیال اسلامی نیز شکل می‌گیرد و قوه خیال عموماً شیطانی نیست و می‌توان با تعلیم و تربیت آن را در خدمت فرشتگان قرار داد. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مرحوم سلحشور قصه زیبا، سریال حقیقت و عبرت‌آموزی را از راه‌های فیلم‌سازی اسلامی می‌دانست، گفت: دخالت نویسنده در سناریور و داستان باید به حدی باشد که حلقه‌های مفقوده را پیدا کند. ما می‌گویم لحظه خالی را با معیار آیات قرآن پر کن تا قصه تکمیل شود، اما به شرطی که در آن تغییری ایجاد نشود. سینمای دینی معنای حداقلی دارد که مفاد حرام در آن نیست یعنی تشویق به گناه، خیانت، ربا، زنا و سایر اموری که تقبیح شده است در آن وجود نداشته باشد. سینمای سرگرم‌کننده می‌تواند دینی باشد وی با اشاره به اینکه سینمای سرگرم‌کننده دینی است یا نه، افزود: این امر بستگی به موضوع فیلم دارد. هر کس دوربین را برمی‌دارد واقعیت را منتقل نمی‌کند بلکه واقعیت با گزینش خود را منتقل می‌کند. اگر هر فیلمی ظلم و فحشا را عادی جلوه دهد و مخاطب را از رحمت الهی مأیوس کند حرام است. هر فیلم سرگرم‌کننده‌ای محتوایی دارد. ما حتی فیلم‌های کمدی اسلامی و ضد اسلامی داریم. سینمای عشقی اسلامی و غیر اسلامی داریم. داستان عشق واقعی همان داستان یوسف و ذلیخا است. تجاوز خانم به پسر جوان که پیام آن تقوای جنسی است. رحیم‌پور ازغدی با بیان اینکه سلحشور بر عقیده خود پایبند بود، گفت: براساس عقیده مرحوم سلحشور یک نفر نباید سناریوی اسلامی را بنویسد. همچنین سناریو باید از اول کامل باشد نه در مسیر کار، رعایت حجاب، اخلاق و رسیدگی به هنرمندانی که مشکل اقتصادی دارند، برگزاری نماز جماعت، داشتن روحانی حین ضبط برنامه از ملزومات ساختن فیلم اسلامی است که البته این تفکر نیز جای بحث دارد.