چگونه می‌توانم از کودکم در برابر آزار جنسی محافظت کنم؟

سرویس سبک زندگی فردا؛ طاها ربانی: سوءاستفاده‌ی جنسی برای هر کودکی ممکن است اتفاق بیفتد، از هر نژاد و طبقه‌ی اجتماعی‌اقتصادی و مذهب و فرهنگی که باشد. هیچ راهی برای محافظت صددرصد از کودکان در برابر آزار جنسی وجود ندارد، اما با انجام بعضی اقدامات می‌توانید خطر چنین اتفاقی را کاهش دهید. اگر اتفاقی برای فرزند شما افتاد، این را حتماً به‌خاطر داشته باشید که متجاوز را باید سرزنش کرد، نه خودتان را، و مطمئناً نه کودک را. در ادامه چند اقدام احتیاطی را آورده‌ایم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید از فرزندتان محافظت کنید.

اگر فرزندتان همین الان در معرض خطر است، هیچ تردید نکنید و با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید. و اگر نمی‌دانید وضعیت واقعاً چطوری است اما مشکوک هستید که اتفاقی برای فرزندتان افتاده باشد، می‌توانید چند اقدام انجام دهید و وضعیت را ارزیابی کنید و به سوءاستفاده از او پایان دهید.

در زندگی فرزندتان حضور داشته باشید

اگر در زندگی کودک حضور فعالی داشته باشید، می‌توانید نشانه‌های هشداردهنده‌ی آزار جنسی را به‌وضوح ببینید. آن‌وقت اگر کودک احساس کند که اتفاق نادرستی روی داده راحت‌تر پیش شما می‌آید و مساله را مطرح می‌کند. اگر می‌بینید یا می‌شنوید که چیزی مایه‌ی نگرانی شده، می‌توانید برای حفاظت از کودک دست به یک سری اقدامات بزنید.

• به زندگی روزمره‌ی او علاقه نشان دهید. از او بپرسید در طول روز چه کرده و با چه کسانی بوده است. موقع ناهار کنار چه کسی نشسته بوده؟ بعد از مدرسه چه بازی‌هایی می‌کرده؟ اوقات خوشی داشته؟

• افراد حاضر در زندگی کودک را بشناسید. بدانید فرزندتان با چه کسی وقتش را می‌گذراند، چه هم‌سن‌وسال‌هایش و چه افراد بزرگسال. از او درباره‌ی بچه‌هایی که با هم به مدرسه می‌روند بپرسید، از پدر و مادر دوستانش، و از دیگر آدم‌هایی که با آن‌ها سروکار دارد، مثلاً هم‌تیمی‌ها یا مربی. درباره‌ی‌ این افراد بی‌پرده صحبت کنید و سوال بپرسید تا کودک هم بتواند راحت همین کار را بکند.

• در انتخاب افرادی که از فرزندتان مراقبت می‌کنند دقت کنید. چه پرستار بچه، چه کادر مدرسه‌ی جدید، و چه کسانی که در فوق‌برنامه‌ها با آن‌ها سروکار دارد. در بررسی سابقه‌ی این افراد و ارزیابی آن‌ها اهمال نکنید.

• درباره‌ی برنامه‌های تلویزیون و رسانه‌ها حرف بزنید. رسانه‌ها همیشه آزارهای جنسی را پوشش می‌دهند و برنامه‌های تلویزیونی درباره‌شان حرف می‌زنند. از کودکتان درباره‌ی این پوشش رسانه‌ای بپرسید تا سر صحبت باز شود. سوالاتی مثل، «تاحالا شنیده بودی چنین اتفاقی بیفتد؟»، یا «اگر تو در چنین موقعیتی بودی چه کار می‌کردی؟» به کودک این علامت را می‌دهد که این اتفاقات مسائل مهمی هستند و می‌تواند درباره‌ی آن‌ها با شما صحبت بکند. یاد بگیرید که چگونه با فرزندتان درباره‌ی آزار جنسی حرف بزنید.

• نشانه‌های هشداردهنده را بشناسید. با نشانه‌های هشداردهنده‌ی سوءاستفاده‌ی جنسی از کودکان آشنا شوید، و مواظب هر تغییری در فرزندتان باشید. اهمیتی ندارد که این تغییر چقدر کم و کوچک باشد. چه این اتفاق برای فرزند خودتان افتاده باشد و چه برای کودکی آشنا، الان در موقعیتی هستید که می‌توانید در زندگی فردی دیگر تغییری عظیم ایجاد کنید.

کودکان را تشویق به حرف‌زدن کنید

وقتی کسی بداند که حرف‌هایش شنیده و جدی گرفته می‌شود، این شجاعت را پیدا می‌کند که وقتی اتفاق نادرستی می‌افتد صدایش را بلند کند. می‌توانید از همان وقتی که فرزندتان کلماتی برای بیان احساسات و عواطفش یاد گرفت با او وارد چنین مکالماتی شوید. اگر تابه‌حال درباره‌ی چنین مسائلی با او حرف نزده‌اید، نگران نباشید. هیچ‌وقت دیر نیست.

• او را از مرزهای فردی‌اش آگاه کنید. به او یاد بدهید که هیچ‌کس حق ندارد [بدون اجازه] لمسش کند یا باعث شود احساس ناخوشایندی پیدا کند. بغل پدربزرگ و حتی قلقلک پدرومادر هم جزو این مرزها است. فرزندتان باید بداند که بدن او متعلق به خودش است. درعین‌حال، کودک باید بداند که اگر کس دیگری هم نمی‌خواهد به بدنش دست بزنند حق ندارد به بدن او دست بزند.

• به کودک یاد بدهید درباره‌ی بدنش حرف بزند. از همان سنین کم به فرزندتان نام اعضای بدنش را یاد بدهید. کودک با یادگرفتن این کلمات می‌تواند وقتی اتفاق نادرستی روی می‌دهد پیش شما بیاید. یاد بگیرید که چگونه با او درباره‌ی آزار جنسی صحبت کنید.

• همیشه در دسترس باشید. زمانی را برای بودن در کنار فرزندتان کنار بگذارید، و در جایی این زمان را با او سپری کنید که تمام توجه شما فقط به او معطوف باشد. کودک باید بداند هرموقع سوالی داشته باشد یا هروقت کسی با او جوری صحبت کند که احساس ناخوشایندی به او دست بدهد می‌تواند پیش شما بیاید. اگر پیش‌تان آمد و سوال یا مساله‌ای داشت، صحبت را نیمه‌کاره رها نکنید و اجازه بدهید وقت به حرف‌زدن بگذرد.

• به او بگویید که دعوایش نمی‌کنید. خیلی از متجاوزان از ترفند «حفظ راز» یا تهدید برای ساکت‌نگه‌داشتن کودکان استفاده می‌کنند. به فرزندتان مرتب یادآوری کنید که هیچ‌وقت به‌خاطر حرف‌زدن با شما دعوایش نمی‌کنید، هر حرفی هم که بزند. هروقت کودک به سراغ شما آمد، به این قول‌تان پایبند بمانید و به‌خاطر اینکه چیزی را به شما گفته مجازاتش نکنید.

• به او فرصت مطرح‌کردن موضوعات جدید را بدهید. بعضی وقت‌ها پرسیدن سوال‌های مستقیمی مثل «خوش گذشت؟» و «اوضاع و احوال خوب بود؟» شما را به جواب نمی‌رساند. از او سوال‌های با پایان باز بپرسید تا بتواند درباره‌ی مشغولیات ذهنی خودش حرف بزند، سوال‌های مثل، «چیز دیگری هم بود که بخواهی درباره‌اش حرف بزنی؟»